ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5A

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5o

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Η θέση και ο ρόλος του Δήμου Τρικκαίων στα πλαίσια της Περιφέρειας και του Νομού

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ

Ο Καποδιστριακός Ο.Τ.Α. Τρικκαίων1, του Νομού Τρικάλων, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, καταλαμβάνει το Β.Δ. τμήμα του Νομού με συνολική έκταση 69.205.00 στρέμματα, συνολικό πραγματικό πληθυσμό Ε.Σ.Υ.Ε. έτους 2001:  51.862   κατοίκους και πυκνότητα πληθυσμού 749 κατ. / τχλμ. Ο Δήμος οργανώνεται διοικητικά σε 1 Δημοτικό Διαμέρισμα, το Δ.Δ. Τρικκαίων, και αναπτύσσεται σε 12 οικισμούς, εκ των οποίων το αστικό κέντρο των Τρικάλων, με πληθυσμό έτους 2001: 48.686 κατοίκους, αποτελεί και την έδρα του Δήμου.  Από τους 11 λοιπούς οικισμούς του Δήμου 3 διαθέτουν πληθυσμό άνω των 500 κατοίκων, 4 κάτω των 500 κατοίκων, ενώ 4 οικισμοί δεν απέγραψαν μόνιμο πληθυσμό το έτος 2001. 

Η περιοχή του Δήμου εξαρτάται από την έδρα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, το αστικό κέντρο της Λάρισας, ενώ αναπτύσσει διασυνδέσεις με το αστικό κέντρο της Καρδίτσας σε λογική διπόλου.

Από άποψη χωροταξικής δομής ο Δήμος εντάσσεται στη δυτική ζώνη - κύριο αστικό άξονα ανάπτυξης της Περιφέρειας, δηλαδή τον άξονα Τρικάλων - Καρδίτσας, καθώς και στον δευτερεύοντα άξονα ανάπτυξης Τρικάλων - Φαρκαδόνας - Λάρισας. Επίσης, υπάγεται στη Δυτική Ζώνη Ημερήσιων μετακινήσεων της περιφέρειας Θεσσαλίας, η δε έκτασή του χαρακτηρίζεται ως περιοχή οικιστικής χρήσης και ανάπτυξης αστικών λειτουργιών. Η αστική ζώνη Τρικάλων - Καρδίτσας μπορεί να αποτελέσει μια ισχυρή αναπτυξιακή ζώνη με ακτινοβολία στο σύνολο του δυτικού τμήματος της περιφέρειας.

Η έδρα του Δήμου, τα Τρίκαλα, απέχει απόσταση 330 χλμ. από την Αθήνα και 216 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Η πόλη είναι δομημένη παρά τον Ποταμό Ληθαίο, παραπόταμο του Πηνειού Ποταμού στις όχθες του οποίου, σύμφωνα με τον ιστορικό Στράβωνα, γεννήθηκε ο Ασκληπιός, καθώς και παρά τον ποταμό Αγιαμονιώτη.

Τα Τρίκαλα αποτελούν αστικό κέντρο με νομαρχιακού επιπέδου διοικητικές λειτουργίες, καθώς και κέντρο υπηρεσιών προς την αγροτική παραγωγή με έμφαση στη ζωική και δασική, καθώς και συγκοινωνιακό κόμβο (εθνικό οδικό δίκτυο, σιδηροδρομικό δίκτυο), με προοπτική συγκέντρωσης παραπέρα εμπορικής δραστηριότητας και ανάπτυξης τουρισμού διεθνούς εμβέλειας προς Πίνδο - Μετέωρα.

Η περιοχή του Δήμου διαθέτει ορισμένα ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

•            Η κεντροβαρική θέση του Δήμου στο δυτικό και σήμερα σχετικά αποκομμένο τμήμα της περιφέρειας, με προοπτική μετατροπής του χώρου του σε συγκοινωνιακό κόμβο διασύνδεσης με  τους αναδυόμενους άξονες ανάπτυξης της Βόρειας και της Δυτικής Ελλάδας, προοπτική που θα ευνοήσει το ρόλο της πόλης των Τρικάλων στους τομείς του εμπορίου, της μεταποίησης, του τουρισμού και των υπηρεσιών.

•            Η αστική μάζα του αστικού κέντρου των Τρικάλων, το βιώσιμο αστικό περιβάλλον, η μακριά πολιτιστική ιστορία - με το δεδομένο ότι η πόλη κατοικήθηκε από την 3η χιλιετία π.Χ. - η οποία έχει αφήσει σημαντικά ίχνη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων (Φρούριο, παραδοσιακή συνοικία Βαρούσι παρά την ανατολική παρειά του Φρουρίου, Τζαμί, βυζαντινές εκκλησίες, νεοκλασικά κτήρια), η πλούσια πολιτιστική υποδομή (Αρχαιολογική Συλλογή Τρίκκης, Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο, Δημοτική Πινακοθήκη, Δημοτικό Ιστορικό Αθλητικό Μουσείο, Κέντρο Ελληνικής Μουσικής Τρικαλινών Δημιουργών, κ.ά.),

•            η τοπική επιχειρηματική δραστηριότητα με έμφαση στο εμπόριο, τις υπηρεσίες προς τον αγροτικό τομέα, τον τουρισμό,

•            οι υπερτοπικές λειτουργίες (Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Τμήμα Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων του Τ.Ε.Ι. Λάρισας, Παράρτημα Τρικάλων,  νέες Κλειστές Φυλακές Τρικάλων).

•            Οι βιομηχανικές-βιοτεχνικές μονάδες οι οποίες περιλαμβάνονται εντός του ΓΠΣ της πόλης και στην έξοδο της πόλης κατά μήκος των οδικών αξόνων Τρίκαλα-Λάρισα, Τρίκαλα-Πύλη, Τρίκαλα-Καρδίτσα.

•            Η τουριστική δραστηριότητα που αναπτύσσεται με τη μορφή των αστικών υπηρεσιών στήριξης ποικίλων τουριστικών κυκλωμάτων και διαδρομών, κυριότερες από τις οποίες είναι η διαδρομή Τρίκαλα - Καλαμπάκα - Μετέωρα -Καστανιά- Κρανιά -Μονή Δολιανών, Χαλίκη (Περιοχή Ασπροποτάμου) και η διαδρομή Τρίκαλα - Πύλη - Ιερά Μονή Γκούρας - Ιερά Μονή Αγίου Βησσαρίωνα - Πόρτα Παναγιά- Ελάτη- Περτούλι- Νεραϊδοχώρι, χωριά Ασπροποτάμου με διακλάδωση προς Στουρναρέϊκα, χωριά Μεσοχώρας.

Ορισμένα χαρακτηριστικά προβλήματα  χωρικής ανάπτυξης του Δήμου Τρικκαίων είναι:

•            Οι υπάρχουσες σήμερα ελλείψεις και ανεπάρκειες οδικού δικτύου με διαπεριφερειακό χαρακτήρα, η καθυστέρηση εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού δικτύου και οι ελλείψεις σε σύγχρονες υποδομές υπηρεσιών προς την αγροτική παραγωγή και εμπορίου, αν και καταβάλλονται προσπάθειες για πλέον σύγχρονη ανάπτυξη (οπτικές ίνες, ασύρματο ευρυζωνικά δίκτυα με 12 κεραίες σε διάφορα σημεία της πόλης των Τρικάλων, κ.ά).

•            Η στενότητα οικιστικής γης του αστικού κέντρου των Τρικάλων (το οποίο περιβάλλεται από γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας), με προβλήματα εκτός σχεδίου αυθαίρετης δόμησης και τάσεις εκτός σχεδίου δόμησης, με επιχειρηματικό κυρίως χαρακτήρα στις εισόδους της πόλης.

•            Η ελλιπής ανάδειξη των φυσικών και πολιτιστικών τοπόσημων στην ευρύτερη περιοχή της πόλης των Τρικάλων (Λόφος Προφήτη Ηλία / Φρουρίου, ποταμοί και παραποτάμιες ζώνες, διατηρητέα κτήρια, όπως το Τζαμί, οι παλιές φυλακές, κ.λ.π.) και η ανάγκη ενοποίησης - διασύνδεσής τους σε ενιαίο πλέγμα κεντρικών λειτουργιών, πρασίνου και εν γένει κοινοχρήστων χώρων.

•            Ο περιορισμένος βαθμός ανάπτυξης ξενοδοχειακών μονάδων και υπηρεσιών προς τους καταναλωτές με άξονα τον αστικό τουρισμό και την παροχή υπηρεσιών στήριξης στο διερχόμενο ορεινό - θρησκευτικό - οικολογικό τουρισμό προς Καλαμπάκα, Μετέωρα και Πίνδο.

Στο πλαίσιο των διατάξεων του εγκεκριμένου Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. της Περιφέρειας Θεσσαλίας, οι βασικότερες κατευθύνσεις χωρικής ανάπτυξης που αφορούν άμεσα ή έμμεσα το Δήμο Τρικκαίων, συνδέονται με:

•            Την υλοποίηση των οδικών διασυνδέσεων του Δήμου με το βόρειο άξονα - μέτωπο ανάπτυξης της χώρας και το δυτικό άξονα ανάπτυξης, μετατρέποντας την περιοχή του σε διαπεριφερειακή πύλη προς βόρεια και δυτική Ελλάδα. Προώθηση του άξονα Τρικάλων - Πύλης - Ελάτης - Μεσοχώρας -Άρτας και βελτίωση της υπάρχουσας σύνδεσης Τρικάλων -Λάρισας με χαρακτηριστικά εθνικής οδού. Επιπλέον,

•            Την ενεργοποίηση του ενδοπεριφερειακού αστικού άξονα ανάπτυξης Τρικάλων - Καρδίτσας, καθώς και των διασυνδέσεων με τις εξαρτώμενες (κυρίως από τα Τρίκαλα) αναπτυξιακές ενότητες της Δυτικής ζώνης της Θεσσαλίας, ειδικότερα δε: τα ορεινά της Καλαμπάκας (Πίνδος - Χάσια) με κέντρο την Καλαμπάκα και την περιοχή των οικισμών Στουρναρέικα - Μεσοχώρα - Ελάτη, κ.λ.π. (Πίνδος) με κέντρο την Πύλη.

•            Την αναβάθμιση του αστικού κέντρου των Τρικάλων, ως νομαρχιακού διοικητικού κέντρου, συγκοινωνιακού κόμβου, κέντρου εμπορίου και υπηρεσιών προς την αγροτική παραγωγή (ζωική, δασική), καθώς και πόλου ανάπτυξης τουρισμού διεθνούς εμβέλειας (Μετέωρα - Πίνδος).

•            Τη δημιουργία εμπορευματικού κόμβου για την υποστήριξη του υπό υλοποίηση Εμπορευματικού Κέντρου Θεσσαλίας το οποίο έχει προγραμματιστεί στον άξονα Λάρισας - Βόλου.

•            Την προστασία και αειφόρο διαχείριση της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, με εφαρμογή μεθόδων και υλοποίηση έργων περιβαλλοντικής εξυγίανσης, καθώς και προσαρμογή στους κανόνες του ανταγωνισμού, προώθηση επώνυμων / τοπικών προϊόντων ποιότητας και υποστήριξη της παραγωγής βιολογικών προϊόντων. Επίσης, την τυχόν επιλογή των τμημάτων της γεωργικής γης, τα οποία θα κριθεί απαραίτητο να αλλάξουν χρήση (προς χρήσεις βιομηχανικές, εμπορικές, οικιστικές, κ.ά.), με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την ποιότητα της περιοχής και μετά από υποχρεωτική γνωμοδότηση της αρμόδιας ΝΕΧΩΠ.

•            Την αναβάθμιση της πολεοδομικής οργάνωσης της βιομηχανίας - βιοτεχνίας και του χονδρεμπορίου - αποθηκών με κατεύθυνση την υποστήριξη της αγροτικής παραγωγής (ζωική - δασική).

•            Την αναβάθμιση της πολεοδομικής οργάνωσης του τομέα του τουρισμού και την ανασυγκρότηση των αντίστοιχων υπηρεσιών στην κατεύθυνση του αστικού τουρισμού διεθνούς εμβέλειας, με δυνατότητες παροχής αστικών υπηρεσιών στήριξης των τουριστικών κυκλωμάτων προς Καλαμπάκα - Μετέωρα και προς Πίνδο.

Στο πλαίσιο των χωρικών κατευθύνσεων που απορρέουν από τα Σχέδια Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.,  Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α. για τον Τουρισμό, τη Βιομηχανία και τις Α.Π.Ε., οι βασικές μελετητικές κατευθύνσεις που απορρέουν και αφορούν άμεσα ή έμμεσα το Δήμο Τρικκαίων2, συνοψίζονται στα εξής:

•            Χαρακτηρισμός της έδρας του Δήμου, ως δυναμικού αστικού κέντρου 4ου επιπέδου σε εθνική κλίμακα θεώρησης3, του δε διπόλου Τρικάλων - Καρδίτσας, ως Λοιπών Δυναμικών πόλων των οποίων ενισχύεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας (παραγωγικός, πολιτιστικός) και αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής και το αστικό περιβάλλον του κάθε πόλου.

•            Υπαγωγή του αστικού κέντρου των Τρικάλων στον Άξονα της κεντρικής ενδοχώρας ο οποίος αναπτύσσεται κατά μήκος του Ε65 και στοχεύει στην διασύνδεση των δυτικών περιοχών της Πίνδου με τον παραδοσιακό άξονα Β-Ν. Ο άξονας αυτός οργανώνεται από τους αστικούς πόλους Λαμία, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Ιωάννινα, μέσω Εγνατίας (Παναγιά), και Λάρισα / Βόλος.

•            Αξιοποίηση της άμεσης επαφής του αστικού κέντρου των Τρικάλων με την περιοχή τουριστικής προτεραιότητας στην κατηγορία "αναπτυσσόμενη τουριστικά περιοχή, με περιθώρια ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών Τουρισμού", συγκεκριμένα δε την περιοχή B2.5: Περιοχή Β. Πίνδου, Ζαγορίου, Τζουμέρκων και ορεινός χώρος Δυτικής Θεσσαλίας.

•            Υπαγωγή του αστικού κέντρου των Τρικάλων σε περιοχή επέκτασης της βιομηχανίας,  από κοινού με το αστικό κέντρο της Καρδίτσας. Προώθηση οργανωμένων υποδοχέων της βιομηχανίας, σχεδιασμός χρήσεων γης και σταδιακός περιορισμός των δυνατοτήτων διάσπαρτης χωροθέτησης νέων μονάδων.

Διερεύνηση των δυνατοτήτων της χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων στην περιοχή του δήμου, ως περιοχής υπαγόμενης κατ' αρχήν σε Περιοχή Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ), καθώς και Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων βάσει κριτηρίων.

Ρόλος του Δήμου Τρικκαίων σε σχέση με άλλα αστικά κέντρα ή οικιστικά σύνολα του Νομού και της Περιφέρειας

Στο πλαίσιο των διατάξεων του Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. Θεσσαλίας, το αστικό κέντρο των Τρικάλων χαρακτηρίζεται ως οικιστικό κέντρο 2ου επιπέδου, σε περιφερειακό επίπεδο θεώρησης, εξαρτώμενο από την έδρα της περιφέρειας, το αστικό κέντρο της Λάρισας, από αυτό δε εξαρτώνται οι οικιστικές υποενότητες της Καλαμπάκας, της Πύλης και της Φαρκαδόνας, πέραν της οικιστικής ενότητας στην οποία άμεσα αναφέρονται τα Τρίκαλα και για την οποία το αστικό κέντρο απαιτείται να ασκεί ρόλους και να διαθέτει λειτουργίες 3ου επιπέδου.

Διάγραμμα 1.3.1   Αστικός ιστός Τρικάλων

Τα Τρίκαλα χαρακτηρίζονται επίσης ως:

•            αστικό κέντρο με νομαρχιακού επιπέδου διοικητικές λειτουργίες,

•            κέντρο υπηρεσιών προς την αγροτική παραγωγή με έμφαση στη ζωική και δασική,

•            συγκοινωνιακός κόμβος (εθνικό οδικό δίκτυο, σιδηροδρομικό δίκτυο),

•            κέντρο εμπορίου, και

•            τουριστικό κέντρο διεθνούς εμβέλειας προς Πίνδο - Μετέωρα.

Στο πλαίσιο της οικιστικής πολιτικής η οποία προτείνεται από το Π.Π.Χ.Σ.Α.Α., σε συνδυασμό με την ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου, επιδιώκεται η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών, έτσι ώστε η μετακίνηση του πλεονάζοντος αγροτικού πληθυσμού της περιφέρειας να είναι σχετικά περιορισμένη και να διατηρηθεί εντός των ορίων της περιφέρειας. Στην προοπτική αυτή το αστικό κέντρο των Τρικάλων μπορεί να λειτουργήσει ως ανάχωμα, με ποιοτική αναβάθμιση της τάσης αστικοποίησης την οποία ήδη παρουσιάζει και με πρόβλεψη δημογραφικών μεγεθών στο χρονικό ορίζοντα του Γ.Π.Σ. μεγαλύτερων από εκείνων της περιφέρειας.

 Επίσης, προτείνεται λεπτομερειακός σχεδιασμός, ιδίως για τις Ζώνες Ημερήσιων Μετακινήσεων και τις περιοχές των αστικών πόλων ανάπτυξης, καθώς και η χρήση πολεοδομικών μηχανισμών (επεκτάσεις σχεδίων, ΒΕΠΕ, ΠΕΡΠΟ, ΠΟΑΠΔ, κ.λ.π.), σε συνδυασμό με τον περιορισμό ή και κατάργηση κατά περίπτωση της εκτός σχεδίου δόμησης, αποσκοπώντας στην οργανωμένη πολεοδομική ανάπτυξη και τη διαφύλαξη και προστασία των φυσικών πόρων, κυρίως δε της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας.

Στον Πίνακα που ακολουθεί απεικονίζεται η διάρθρωση - ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου της περιφέρειας αναφορικά με τους οικισμούς του Ν. Τρικάλων.

Πίνακας 1.3.1 - Διάρθρωση - Ιεράρχηση οικιστικού δικτύου Ν. Τρικάλων

Τα οικιστικά κέντρα κατατάσσονται σε πέντε επίπεδα, εκ των οποίων στον παραπάνω Πίνακα περιλαμβάνονται τα τέσσερα, ενώ οι λοιποί πολύ μικροί οικισμοί εξαρτώνται από τους οικισμούς 4ου επιπέδου.

Κέντρο βάρους της προτεινόμενης πολιτικής οικιστικού δικτύου από το Π.Π.Χ.Σ.Α.Α. αποτελεί η ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου επιλεγμένων οικισμών σε όλα τα επίπεδα, για το λόγο δε αυτό πραγματοποιήθηκε η ως άνω ιεράρχηση - κατάταξη του οικιστικού δικτύου. Επίσης βασική κατεύθυνση αποτελεί η εξειδίκευση, διαφοροποίηση και συμπληρωματικότητα των οικιστικών κέντρων, όπως και η διαδημοτική συνεργασία και γενικά η "δικτύωση" των οικισμών, με βάση τα κοινά χαρακτηριστικά (δυνατότητες - προβλήματα) που διαθέτουν.

Στο πιο πάνω πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψη τις μέχρι τώρα κατευθύνσεις οι οποίες έχουν τεθεί και αποκωδικοποιηθεί από ανώτερου επιπέδου χωροταξικά σχέδια και μελέτες, συνοψίζεται στη συνέχεια ο ρόλος των Τρικάλων σε σχέση με άλλα αστικά κέντρα του Νομού και της Περιφέρειας.

Υπογραμμίζεται ότι ο εν δυνάμει αυτός ρόλος θα εμπλουτιστεί με βάση την αναγνώριση και αξιολόγηση του ενδογενούς παραγωγικού δυναμικού και των δυνατοτήτων χωρικής ανάπτυξης της πόλης των Τρικάλων,  έτσι ώστε να καταστεί δυνατή και επιστημονικά θεμελιωμένη η διατύπωση των κύριων στοιχείων της Προκαταρκτικής Πρότασης του Γ.Π.Σ. Δήμου Τρικκαίων

Τα κύρια σημεία συνεργασιακών - συμπληρωματικών ρόλων της πόλης των Τρικάλων και του λοιπού οικιστικού δικτύου του Δήμου, με άλλα αστικά κέντρα του Νομού και της Περιφέρειας είναι τα εξής:

•            Τρίκαλα -Λάρισα: Ενίσχυση των αλληλεξαρτήσεων με την έδρα της Περιφέρειας, το αστικό κέντρο 1ου επιπέδου της Λάρισας (αναβάθμιση οδικών μεταφορών, επιχειρηματικών σχέσεων, ερευνητικού έργου και δικτύωσης πανεπιστημιακών σχολών, εμπορικών ανταλλαγών, ανταλλαγών τεχνογνωσίας, πολιτιστική συνεργασία, κ.λ.π.)

•            Τρίκαλα - Καρδίτσα: Κατά προτεραιότητα ενδυνάμωση των σχέσεων και οικονομικών ροών με το αστικό κέντρο της Καρδίτσας, οικιστικό κέντρο 2ου επιπέδου, σε συνεργαζόμενο δίπολο, με ακτινοβολία στη Δυτική Ζώνη ανάπτυξης της Θεσσαλίας (ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων υποστήριξης της αγροτικής παραγωγής, ανάπτυξη βιομηχανικών δραστηριοτήτων με έμφαση στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων σε οργανωμένο χώρο περιοχής Φαρκαδόνας, ανάπτυξη ερευνητικού έργου και δικτύωσης πανεπιστημιακών σχολών, εμπορικών ανταλλαγών, ανταλλαγών τεχνογνωσίας, πολιτιστική συνεργασία, κ.λ.π.).

•            Τρίκαλα, οικιστικό κέντρο 2ου επιπέδου , σε σχέση με όλο το οικιστικό δίκτυο του Νομού Τρικάλων (οικιστικές υποενότητες Τρικάλων, Καλαμπάκας, Πύλης και Φαρκαδόνας).

•            Τρίκαλα, οικιστικό κέντρο 3ου επιπέδου, σε σχέση με τους εξαρτώμενους οικισμούς 4ου επιπέδου της οικιστικής υποενότητας Τρικάλων.

•            Τρίκαλα - Καρδίτσα - Λάρισα - Βόλος: ανάπτυξη εμπορευματικών δραστηριοτήτων (Εμπορευματικό Κέντρο Θεσσαλίας στον άξονα Λάρισας - Βόλου και εμπορευματικοί σταθμοί στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα).

•            Τρίκαλα - Καλαμπάκα - Πύλη: Ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων αστικού τουρισμού και υπηρεσιών υποστήριξης του οικολογικού - ορεινού - περιηγητικού - θρησκευτικού τουρισμού προς Μετέωρα και Περιοχή Β. Πίνδου, Ζαγορίου, Τζουμέρκων και ορεινού χώρου Δυτικής Θεσσαλίας, συγκρότηση ενιαίων τουριστικών κυκλωμάτων και διαδρομών.

•            Τρίκαλα - Καλαμπάκα: Προώθηση ιδιωτικού αεροδρομίου στην περιοχή Τρικάλων - Καλαμπάκας με σκοπό την εξυπηρέτηση των εναέριων μεταφορικών αναγκών της Δυτικής Ζώνης ανάπτυξης της Θεσσαλίας και ανάπτυξη προαστιακού χαρακτήρα σιδηροδρομικών δρομολογίων.

Το αστικό κέντρο των Τρικάλων έχει χαρακτηριστεί ως περιφερειακής - τοπικής σημασίας από άποψη διεθνούς συγκρισιμότητας, όπως το Αγρίνιο, η Λαμία, η Καβάλα, η Δράμα, ο Βόλος, η Αλεξανδρούπολη, κ.λ.π.

Στον ελληνικό χώρο ως Μεγάπολη (MEGA) έχει αξιολογηθεί στη βάση κριτηρίων μονάχα η Μητροπολιτική Περιοχή της Αθήνας, ενώ στην κλίμακα των διεθνών - εθνικών πόλεων, έχουν υπαχθεί η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα η Λάρισα, το Ηράκλειο, τα Χανιά, η Χαλκίδα και η Ρόδος.

Το γεγονός αυτό ισχυροποιεί τις απαιτήσεις αναβάθμισης και αξιοποίησης του διεθνούς ρόλου των Τρικάλων, ως ενός σημαντικού αστικού κέντρου του εθνικού χώρου, με δυνατότητες και προοπτικές ευρύτερης σημασίας, τόσο για την ίδια την πόλη, όσο και για εξαρτώμενα ευρύτερα χωρικά σύνολα λόγω των πολλαπλασιαστικών θετικών επιδράσεων που θα ασκηθούν, εφόσον τηρηθούν οι δέουσες αστικές και περιφερειακές πολιτικές.  Η κατάρτιση και θεσμοθέτηση του νέου Γ.Π.Σ. του Δήμου Τρικκαίων θεμελιώνει παραπέρα τις πιο πάνω προοπτικές.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΩΝ

Α.Π.Ε.: Αναεώσιμες  Πηγές Ενέργειας

Β.Ε.Π.Ε.: Βιομηχανική Επιχειρηματική Περιοχή

Γ.Π.Σ.: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο

Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης

Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.: Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης

Ε.Σ.Υ.Ε.: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος

Ν.Ε.Χ.Ω.Π.: Νομαρχιακή Επιτροπή Χωροταξίας και Περιβάλλοντος

Π.Ε.Ρ.ΠΟ.: Περιοχή Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης

Π.Ο.Α.Π.Δ.: Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων

Π.Π.Χ.Σ.Α.Α.: Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου   Ανάπτυξης

Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ

Καλύψαμε ένα μεγάλο μέρος της πολεοδομικής ιστορίας των τελευταίων χρόνων στο Δήμο Τρικκαίων.   Μέσα από τα γεγονότα,  τους πρωταγωνιστές και τις χρονολογίες,  φαίνεται η σκληρή και ευχάριστη εργώδης προσπάθεια για το ανέβασμα του ποιοτικού υποβάθρου της εξέλιξης της πόλης και του μέλλοντος των πολιτών της.

Ο διαχωρισμός  γίνεται θεωρητικά σε δύο μεγάλες χρονικές  ενότητες πριν και μετά το 1950 ως  χρονολογική αφετηρία  και η συνολική  θεώρηση γίνεται με τα κριτήρια πόλεων μεσαίου μεγέθους.

Το Big Bang της πολεοδομίας για την πόλη μας άρχισε το 1885 με το πρώτο ρυμοτομικό σχεδιάγραμμα του μηχανικού Μένανδρου Ποτέσσαρου.

Ακολούθησαν το αναθεωρητικό σχέδιο του 1937 από το τότε Υπουργείο Συγκοινωνιών, το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 1985 ( εκατό χρόνια μετά από το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του Ποτέσσαρου),  στα πλαίσια της ΕΠΑ 1983-85, από την ομάδα Γρηγόρη Διαμαντόπουλου και συνεργάτες, η ΖΟΕ Δήμου Τρικκαίων του έτους 1990 από την ίδια ομάδα μελέτης και τέλος το 2007-8 η υπό εκπόνηση μελέτη αναθεώρησης ΓΠΣ και ΖΟΕ της ομάδας Έφης Καραθανάση και συνεργάτες της ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ  Ε.Ε.

Πέρα από αυτές τις συνολικές παρεμβάσεις κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα ο Δήμος Τρικκαίων παρακολουθώντας τις εξελίξεις  παρενέβαινε προληπτικά και προνοητικά σε διορθωτικές κινήσεις με σημαντικές αποφάσεις  προκειμένου να διασώσει καταστάσεις που θα ζημίωναν την πόλη και του κατοίκους της.

Οι στοχευμένες αυτές δράσεις έδωσαν άλλη διάσταση στα πολεοδομικά πράγματα του πολεοδομικού συγκροτήματος του Δήμου, των συνοικιών  και των συνοικισμών του.

Με δεδομένο ότι η πόλη δεν πρέπει να θεωρείται ως ένα αποτελειωμένο γεγονός  αλλά ως ένα διαρκώς τελειοποιούμενο γίγνεσθαι  και ότι η πόλη παρά την φαινομενική δυσκαμψία της  παρουσιάζει μιας μορφής πλαστικότητα, εξαρτώνται  από το πνεύμα, τους οραματισμούς  και τα χέρια των ανθρώπων της,  οι αλλαγές, οι  μεταπλάσεις και  οι μετασχηματισμοί σε καλλίτερους δείκτες παροχής υπηρεσιών και  ποιότητας ζωής,  αναπροσαρμογής και επαναπροσδιορισμού δεδομένων καταστάσεων στις σύγχρονες αντιλήψεις και τάσεις που σηματοδοτούν οι νέοι κοινωνικοί και αισθητικοί  προσανατολισμοί  και η περιρρέουσα τοπική,  ευρωπαϊκή και παγκόσμια  αντίληψη αναφορικά με τις  παρακάτω μεγάλες ενότητες :

- των χρήσεων γης, της ανάπλασης υποβαθμισμένων περιοχών και της ανανέωσης της φυσιογνωμίας της πόλης,

- του ζωντανέματος, μετάλλαξης και αναζωογόνησης  των  αδρανών κτηριακών και οικιστικών συνόλων τόσο από χρηστικής όσο και από αισθητικής πλευράς,

- των  αποσυμφορητικών λειτουργιών μέσω πολεοδομικών αναδασμών και δράσεων από κεκορεσμένους χώρους σε χωρικά ακόρεστους υποδοχείς (υπερσυγκεντρώσεις πληθυσμού, κυκλοφοριακός φόρτος  κλπ)

-της ισόρροπης  ικανότητας  απορρόφησης των φόρτων και πιέσεων από το σύνολο των  διαθέσιμων χώρων,

- της  μεγιστοποίησης  της δυνατότητας παροχής  στον πολίτη της αναγκαίας,  ασφαλούς και σύγχρονης υποδομής μέχρι του σημείου να απαιτήσει μαζικά ο ίδιος μέσω των δράσεων και επιδόσεών του  το μείζον και άριστον.

- της ανακάλυψης και ανάδειξης αφανών πλεονεκτημάτων της πόλης και του οικοσυστήματος  ή και  παθογενών αστικών  περιοχών και  εστιών προς  επούλωση και περιβαλλοντική ανακυττάρωση.

- της αρμονικής σύζευξης πόλης και φύσης

- της δημιουργίας των υποδομών και της προετοιμασίας υποδοχής των νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών  οι οποίες θα απλοποιήσουν πολλές αναχρονιστικές δομές,  θα διευκολύνουν τους πολίτες στην καθημερινότητα τους,  θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος,  θα βελτιώσουν τη  διαφάνεια των δημοσίων υποθέσεων και  συναλλαγών  και θα ενισχύσουν  τις δημοκρατικές αρχές της πολιτείας.

Βασικός στόχος είναι και παραμένει η βελτίωση του δεδομένου status και η μελετημένη  εισαγωγή  στο DNA της πόλης, των αρχών της προστασίας και αειφορίας του περιβάλλοντος και της παροχής  ηλεκτρονικών υπηρεσιών στους πολίτες μέσω ψηφιακών  εφαρμογών.

         Εξ άλλου  είναι γνωστό ότι η σημερινή σύγχρονη πόλη πρέπει να είναι βιώσιμη και προωθημένη για τους πολίτες της και αειφόρος για τις γενιές του άμεσου και απώτερου μέλλοντος. 

 Όταν οσημέραι

-  τα προκήπια των οικοπέδων  των συνοικισμών του Δήμου πρασινίσουν και αναδείξουν το αισθητικό και περιβαλλοντικό πλεονέκτημα,

 -  το ιστορικό και εμπορικό κέντρο της πόλης αναδειχθεί φυσιογνωμικά (ως κτήρια, δρόμοι ή πεζόδρομοι),

-  το μεσαιωνικής  τεχνοτροπίας  Βαρούσι θα υποδηλώνει τη διαχρονική αξία της πόλης και θα αναβιώνει ιστορικές και ρομαντικές μνήμες παρελθόντος,

-  τα φυσικά χαρίσματα   (ποτάμια, πάρκα, άλση, σημεία αναφοράς και ανοιχτοί ορίζοντες,) με τα οποία είναι πλουσιοπάροχα προικισμένη η  πόλη αξιοποιηθούν και αναδειχθούν πλήρως,  

-  οι πολίτες στραφούν προς ευμενέστερες περιβαλλοντικά περιοχές κατοικίας με χαμηλούς συντελεστές δόμησης και υψηλούς συντελεστές διαβίωσης,

-  το κέντρο της πόλης αποσυμπιεσθεί από ανεπιθύμητες επιβαρύνσεις (υπερσυγκέντρωση πληθυσμού - κυκλοφοριακά - ηχορύπανση) και ανακτήσει τη χαμένη αρμονία,

-  η αισθητική ανάδειξη κτηρίων και ελεύθερων χώρων αποτελέσει πρωταρχικό μέλημα και επιλογή,

-  προστατευθεί ο αστικός και εξωαστικός χώρος 

-  όλες οι απαραίτητες υποδομές ολοκληρωθούν και όλα αυτά ευδοκιμήσουν  υπό την συνδυαστική οργάνωση  και οραματισμό των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, της εφαρμογής των ειδικών πολεοδομικών μελετών,   του ήθους και της αποτελεσματικότητας της ουσιαστικά παρεμβατικής Πολεοδομικής Υπηρεσίας που λειτουργεί στο Δήμο,  τότε  που όλα όσα  ανεφέρθησαν λειτουργήσουν αθροιστικά και στο μέγιστο των αποδόσεων  προσδοκούμε  και   αναμένουμε την ολοκλήρωση του ιδανικού πορτρέτου  και της προσωπικότητας  της  πόλη μας,  με  τις σαφέστατα  ευμενέστερες συνθήκες διαβίωσης και δημιουργίας των πολιτών.     

        

Μέχρι τότε θα είμαστε συμπρωταγωνιστές, θεατές και μάρτυρες μιας  αέναης εξελικτικής διαδικασίας ωρίμανσης σε πολεοδομικό και κοινωνικό πλαίσιο,  μιας πλήρους και ολοκληρωμένης πόλης, πανθομολογουμένως όμορφης και πληθωρικής σε φυσικά χαρακτηριστικά, που βρίσκεται  μόνιμα σε προϊούσα διαδικασία  βελτίωσης,  με μια ορθά προδιαγεγραμμένη  ανοδική πορεία και στην οποία θα μπορούμε να ζούμε ευχάριστα και δημιουργικά, γιατί θα έχουμε την πίστη και την βεβαιότητα,  ότι αυτή η πόλη είχε πλούσιο και ένδοξο παρελθόν, έχει δυναμικό και αναγνωρισμένο  παρόν  και ξεχωριστή  παρουσία στο τοπικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χωρογίγνεσθαι και προ πάντων την εμπεδωμένη  αισιοδοξία ότι έχει λαμπρό μέλλον  που θα διασφαλίζει την πρόοδο και την ευημερία των πολιτών της.

ΠΗΓΕΣ

•            ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑ, Henry Holland - Δόκτορ, μέλος της Αγγλικής Βασιλικής Ακαδημίας -  Μετάφραση Γιώργος Καραβίτης, εκδόσεις Αφων Τολίδη, ΑΘΗΝΑ 1989

•            Δ΄ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ - Ιστορικά σύμμεικτα από την παλιά πόλη Τρίκκη και Τρίκαλα, Τουρκοκρατία, Απελευθέρωση κ.ά. - ΕΜΟΤ, Περιοδικό "ΜΕΤΕΩΡΑ" παράρτημα 8, 1979, γράφει ο κ. Δημ. Τρ. Παπαζήσης.

•            ΓΕΝΙΚΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ -ΕΠΑ 1982-84 Λ. ΜΠΕΛΛΟΥ, Θ. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ- ΚΕΠΑΜΕ ΓΡ. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ  & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

•            ΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΟΥΣ, Νεκτάριος Κατσόγιαννος, Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Τρικκαίων * 2, ΛΑΡΙΣΑ 1992

•            Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ - εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ / ΔΙΠΕ, 2000

•            Τοπικές  Εφημερίδες και Περιοδικά

•            Αρχείο Γραμματείας Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Τρικκαίων

•            "ΤΡΙΚΑΛΑ  -  Από τον Σεϊφουλλάχ ως τον Τσιτσάνη , Οι μεταμορφώσεις μιας κοινωνίας όπως αποτυπώθηκαν στον τύπο της εποχής", Μαρούλα Κλιάφα, Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, 1996

•            Ανθολόγιο Αρχαίων Ελληνικών Κειμένων Γ΄ Λυκείου 1984-1985

•            ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

•            Θ΄ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ - ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΕΜΟΤ, Περιοδικό "ΜΕΤΕΩΡΑ" - Τόμος 36ος - Δεκέμβρης 1982

•            Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.)

•            ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ - ΧΩΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ,        ΕΦΗ  ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ  &  ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ   Ε.Ε.

•            ΘΕΣΣΑΛΙΑ α΄ τόμος - ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - Ε.Τ.Ε.Δ.Κ.  ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΛΑΡΙΣΑ 2006

•            ΤΡΙΚΑΛΑ- ΒΑΡΟΥΣΙ της Φανής Τσαπάλα Εκδόσεις Μέλισσα 1987

•            ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ  "ΠΥΡΣΟΣ", 1930

•            ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ  "ΠΑΠΥΡΟΣ", 1968

•            Αρχείο Πολεοδομίας Νομαρχίας Τρικάλων

•            Αρχείο Πολεοδομίας Δήμου Τρικκαίων

•            ΛΕΥΚΩΜΑ “ΤΡΙΚΑΛΑ τότε και τώρα” Δημήτρης Τσιγάρας, εκδόσεις "έλλα", Τρίκαλα 2008.