ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Β

6η (α) σημαντική απόφαση

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΕΤΙΑ 1984-1985

Γενικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός Δήμου Τρικκαίων 1984-85

 " Ένα αιώνα μετά το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του 1884 - 1885 ".

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Απόσπασμα από τη μελέτη, για το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Τρικκαίων,  του Γρ. Διαμαντόπουλου και της μελετητικής του ομάδος.

Η πόλη των Τρικάλων, πρωτεύουσα του Νομού Τρικάλων και έδρα του Δήμου Τρικάλων βρίσκεται στο Β.Δ. άκρο της Θεσσαλικής πεδιάδας. Η πόλη έχει αναπτυχθεί σε πεδινό έδαφος (υψόμετρο 115μ) , εκτός από ορισμένες παλιές συνοικίες της (Βαρούσι, Κουτσομύλια) που έχουν κτισθεί στις πλαγιές ενός λόφου που βρίσκεται στο Β.Δ. τμήμα της πόλης. Στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει πάνω από την πόλη υπάρχει το Βυζαντινό Κάστρο (φρούριο) και μέσα σ' αυτό ένας Πύργος με το χαρακτηριστικό του ρολόγι. Συνεχόμενος με το λόφο του Φρουρίου προς τα Βόρεια βρίσκεται ένας άλλος πευκόφυτος λόφος, ο λόφος του Προφήτη Ηλία.

 Ένα ποτάμι με συνεχή ροή που πηγάζει από τα βουνά των Χασίων, ο Ληθαίος, τέμνει τη σημερινή πόλη στα δύο περνώντας απ' το κέντρο της και χύνεται στον Πηνειό, τον μεγαλύτερο ποταμό της Θεσσαλίας. Η πόλη διασχίζεται και από έναν άλλο ποταμό τον Αγιαμονιώτη. Τα Τρίκαλα βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα (120χμ) και έχουν ηπειρωτικό κλίμα.  Η συγκοινωνιακή τους σύνδεση με την υπόλοιπη χώρα επιτυγχάνεται βασικά με τους οδικούς άξονες Λάρισας - Ιωαννίνων  και Τρικάλων - Καρδίτσας -Λαμίας, ενώ ένας τρίτος οδικός άξονας Τρικάλων - Καλαμπάκας - Γρεβενών συνδέει την περιοχή με την Δυτική Μακεδονία. Δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί η σύνδεση με το Νομό Άρτας. Ο θεσσαλικός σιδηρόδρομος Καλαμπάκας - Βόλου - Τρικάλων - Καρδίτσας - Παλαιοφαρσάλων - Βόλου αποτελεί το δεύτερο τρόπο επικοινωνίας της πόλης με τις άλλες περιοχές της χώρας.

Από τα Αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν μέχρι σήμερα και από τις Γεωλογικές παρατηρήσεις πιθανολογείται ότι για πρώτη φορά εμφανίζονται ίχνη ανθρώπινης ζωής στην περιοχή της πόλης των Τρικάλων τη Νεολιθική Εποχή (περίπου 6.000 π.χ.). Πάντως σαν οικισμός που αναπτύχθηκε γύρω από το χώρο του σημερινού Φρουρίου και στις παρυφές του Λόφου του Αη -Λιά θεωρείται ότι ανήκει χρονολογικά στην 3η χιλιετηρίδα π.χ. Οι αρχικοί κάτοικοι ήταν διάφορα Πελασγικά, Αρχαϊκά φύλλα καθώς και Αθαμάνες , Αίθικοι, Δόλοπες κ.λ.π.

Στη Γεωμετρική περίοδο (1100 -700 π.χ.) με την εισβολή των Θετταλών ή Πετθαλών που προέρχονται απ' την Ήπειρο οι αυτόχθονες κάτοικοι που υποτάχθηκαν κι έγιναν φόρου υποτελείς στους κατακτητές, πήραν το όνομα Πενέστες ή Θεσσαλοοικέτες (Ηρόδοτος). Έτσι δημιουργήθηκε μια οικονομική και κοινωνική οργάνωση που έχει κάποιες αναλογίες με το φεουδαρχικό καθεστώς που υπήρχε στη Θεσσαλία μέχρι τις αρχές του αιώνα μας. Αυτό το κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς, που είχε σαν συνέχεια τις συνεχείς εξεγέρσεις και τους τοπικούς εμφύλιους πολέμους αποτέλεσε μία από τις αιτίες που δεν μπόρεσαν οι κάτοικοι του Δυτικοθεσσαλικού κάμπου να εμφανισθούν στο προσκήνιο της Ιστορίας στην Αρχαιότητα.

Η πρώτη γραπτή πηγή για την πόλη στην Αρχαιότητα είναι ο Όμηρος. Στην Ιλιάδα αναφέρεται η πόλη με το όνομα Τρίκκη. Η νύμφη Τρίκκη κατά την μυθολογία ήταν θυγατέρα του Πηνειού, που είχε θεοποιηθεί από τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής. Ο Όμηρος αναφέρεται στη συμμετοχή των κατοίκων της Τρίκκης στον Τρωϊκό Πόλεμο με αρχηγούς τον Μαχάοντα και Ποδαλείριο που, σαν παιδιά του πρώτου γιατρού της ανθρωπότητας Ασκληπιού, ήταν και οι ίδιοι γιατροί. Ο Ασκληπιός γεννημένος στην αρχαία Τρίκκη το 1247 π.χ.  ίδρυσε και το πρώτο θεραπευτικό κέντρο, το περίφημο Ασκληπιείο, που ίχνη του ανακαλύφθηκαν κοντά στην σημερινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στην αρχαϊκή περίοδο ιδρύθηκαν με πρότυπο το Ασκληπιείο Τρίκκης γύρω στα 343 Ασκληπιεία στον τότε γνωστό κόσμο. Η Τρίκκη ακολούθησε την ανάλογη ιστορική διαδρομή των αρχαίων Ελληνικών πόλεων μέχρι την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους το 148 π.χ. Στους  Βυζαντινούς χρόνους σαν αξιομνημόνευτα γεγονότα πέρα από τις γνωστές επιδρομές Γότθων, Σλάβων, Σαρακηνών, Βουλγάρων, Νορμανδών, Φράγκων και Χαταλανών, θα πρέπει να αναφερθούν η ανακαίνιση Φρουρίου της πόλης απ' τον Ιουστινιανό και η πρώτη εμφάνιση και εγκατάσταση των Βλάχων στα γύρω βουνά, το 1173 π.χ.

Το σημερινό όνομα της πόλης, Τρίκαλα, εμφανίζεται  ανεξήγητα το 12 αιώνα μ.χ. αντί της ονομασίας "Τρίκκη", και αναφέρεται από την ιστορικό Άννα Κομνηνή.

Φαίνεται πως έχει γίνει κάποιο λογοπαίγνιο, όταν στους νεώτερους χρόνους συνδυάστηκε το επίθετο Τρί- καλος (= τρεις φορές καλός, ωραίος, δηλαδή πολύ όμορφη τοποθεσία) με την αρχαία τοποθεσία Τρίκκη. Στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας τα Τρίκαλα, αποτελούσαν επαρχία του Δεσποτάτου της Ηπείρου και στη συνέχεια περιήλθαν στην κυριαρχία των Σέρβων. Η κυριαρχία των Σέρβων διακόπτεται από την Τουρκική κατάκτηση το 1393 μ.χ.  Η περίοδος της Τουρκοκρατίας , 1393 μ.Χ. έως 23 Αυγούστου 1881 (μέρα κατά την οποία ελευθερώθηκαν τα Τρίκαλα, - κατόπιν της παραχωρήσεως της Θεσσαλίας στην Ελλάδα από το συνέδριο του Βερολίνου (1878) - άφησε τη σφραγίδα της στην εξέλιξη της πόλης μέχρι σήμερα.

Στη διάρκεια λοιπόν της Τουρκικής κατοχής τα Τρίκαλα με τη Λάρισα ήταν οι πλέον αξιόλογες εμπορικά και οικονομικά πόλεις της Θεσσαλίας. Ο μόνιμος πληθυσμός τους τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας (1860-1880) έφτανε τις 17.000 περίπου απ' τους οποίους περίπου 13.700 Έλληνες  2.500 Οθωμανοί (Τούρκοι και Άραβες) και 800 Ισραηλίτες. Αυτοί ζούσαν σε διαχωρισμένες κοινότητες, τα "μιλέτια" με τις ιδιαιτερότητες θεσμών, ηθών, και εθίμων της κάθε μιάς. Η οικονομία στηριζόταν στην πλούσια γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή που το εμπόριό της βρισκόταν κύρια στα χέρια των συντεχνιών των Ελλήνων. Η ανάπτυξη του εμπορίου και οι επαφές με την Κεντρική Ευρώπη έδωσαν ώθηση στην ανάπτυξη προϊόντων βιοτεχνίας και χειροτεχνίας. Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, θεσπίζονται από το Οθωμανικό Κράτος νόμοι, που παρέχουν εγγυήσεις στον Χριστιανικό πληθυσμό, εκσυγχρονίζουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου.

Ιδιαίτερα η παροχή προστασίας στην ιδιοκτησία της γεωργικής γης, σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα τεραστίων εκτάσεων αγροτικής γης (που προήλθε απ' τη δήμευση της τεράστιας γαιοκτησίας του Αλή Πασά των Ιωαννίνων) έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εκποίηση των κτημάτων από τους Τούρκους στους Θεσσαλούς εμπόρους σε τιμές ευκαιρίας. Έτσι δημιουργήθηκε κύρια τα τελευταία χρόνια πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας η συμπαγής, ξεχωριστή τάξη των τσιφλικάδων. Η παραπέρα κοινωνική διαφοροποίηση συντελέστηκε στις αρχές του αιώνα μας και ολοκληρώθηκε γύρω στα 1930 με την απαλλοτρίωση και οριστική διανομή των τσιφλικιών.

Στη δεκαετία λοιπόν 1920-1930 διαμορφώνεται μια νέα κοινωνική διαστρωμάτωση, όπου οι μεγαλοκτηματίες εξαλείφονται και τα νέα εύπορα κοινωνικά στρώματα αποτελούνται πλέον απ' την αστική τάξη, με την κλασική έννοια του όρου. Δηλαδή έμποροι αγροτικών κύρια προϊόντων, βιοτέχνες, και λιγοστοί βιομήχανοι ( υφαντουργία, ξυλεία, χαλβαδοποιία, ζαχαροπλαστική, αλευρόμυλοι κ.λ.π), τραπεζίτες, (υπήρχαν πέντε τράπεζες και τέσσερα τραπεζιτικά γραφεία), και τέλος γιατροί, φαρμακοποιοί (12 φαρμακεία στη δεκαετία 1930) δικηγόροι κ.λ.π. Ο περιορισμένος αριθμός των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην πόλη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν άσκησε ουσιαστική επιρροή στην οικονομική και κοινωνική ζωή, ενώ αντίθετα η Παγκόσμια οικονομική κρίση 1930- 1933 άφησε έντονα σημάδια, όπως πτωχεύσεις τραπεζών, εμπόρων κ.λ.π.         Πραγματική λαίλαπα όμως για την πόλη υπήρξε η δεκαετία 1940-1950. Στη διάρκειά της βομβαρδίστηκε κατά τον πόλεμο, ενώ οι συνέπειες του εμφυλίου σπαραγμού υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες. Η λήξη της δεύτερης δεκαετίας 1940-1950 βρήκε τα Τρίκαλα με πληθυσμό περίπου τον ίδιο που είχε στην αρχή της, με άθλιες συνθήκες διαβίωσης μεγάλου μέρους των κατοίκων τους, με οικονομική ζωή υποτονική, ενώ η επιβίωση μεγάλου μέρους του πληθυσμού ήταν προβληματική. Η επούλωση των πληγών άρχισε με βραδύ ρυθμό.

Γενικά η δεκαετία 1950-1960, χαρακτηρίζεται από επιστροφή των προσωρινών κατοίκων της πόλης στα χωριά τους, ενώ η θύελλα του εμφυλίου έσπειρε ένα μέρος των Τρικαλινών στην Αθήνα και την προσφυγιά. Η μετανάστευση των αγροτικών πληθυσμών του Νομού στην επόμενη δεκαετία 1961-1971 προς την πόλη των Τρικάλων και τη Δυτική Γερμανία  αποτέλεσε ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα που επιδράσανε στην εξέλιξη της πόλης, στην δημιουργία του σημερινού πολεοδομικού ιστού της και στη διάρθρωση της κοινωνικοοικονομικής ζωής της. Και τούτο γιατί α) Το μεταναστευτικό συνάλλαγμα επενδυόταν αποκλειστικά σχεδόν σε κτίσματα μέσα στην πόλη και όχι στις άλλες κωμοπόλεις ή χωριά του νομού β) Η αναπτυσσόμενη βιομηχανία και βιοτεχνία δημιουργούσε ανάγκη εργατικών χειρών γ) Η αντίθεση του επιπέδου ζωής (εκπαίδευση, πολιτιστική ζωή, ψυχαγωγία κ.λ.π.) μεταξύ πόλης και χωριών είναι ιδιαίτερα έντονη στο Νομό Τρικάλων και δ) Η "σκιά" του εμφυλίου πολέμου αποτελούσε έναν πρόσθετο αποτρεπτικό παράγοντα επανεγκατάστασης των επαναπατριζόμενων στα χωριά τους, μια και το βαρύ πολιτικό κλίμα καθιστούσε δυσάρεστη τη διαμονή στο στενό κοινωνικό περιβάλλον του μικρού οικισμού. Σήμερα, στην δεκαετία του '80, έχει οπωσδήποτε σχεδόν εξαλειφθεί η επίδραση των παραπάνω γενικότερων κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών πλαισίων που καθόρισαν την εξέλιξη και δομή της πόλης, ώστε να είναι κατ' αρχήν δυνατή η προγραμματισμένη πλέον ρύθμιση και ανάπτυξη της, προς όφελος των κατοίκων της.

Ο πολεοδομικός ιστός της πόλης, ακολούθησε μια διαλεκτική πορεία που την προσδιόρισε η ιστορική εξέλιξη, όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Στα τέλη της Τουρκοκρατίας την πόλη αποτελούσαν διάφορες συνοικίες, που εκτείνονταν στις πλαγιές του Φρουρίου προς τ' ανατολικά μέχρι τη πεδιάδα, αλλά κύρια στη βόρεια όχθη του Ληθαίου και προς τα νοτιοδυτικά, στη νότια όχθη του ποταμού.

Το Φρούριο και οι δέκα εκκλησίες ήταν ισχυρά σημεία αναφοράς. Τα επτά τζαμιά απ' τα οποία σήμερα σώζεται ένα, το Κουρσούμ τζαμί έργο του μεγάλου Τούρκου αρχιτέκτονα Σινάν Πασσά, υποδήλωναν την Οθωμανική κυριαρχία. Οι συνοικίες κατοικούνταν από τις χωριστές κοινότητες, χωρίς ο διαχωρισμός να είναι, πλέον, αυστηρός όπως στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το "Βαρούσι" κτισμένο στην ανατολική πλαγιά του Φρουρίου ήταν η Χριστιανική συνοικία κι αποτελεί σήμερα στοιχείο παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής. Συνέχεια στην πεδιάδα ανατολικά εκτείνονταν τα "Εβραίϊκα" η συνοικία των Ισραηλιτών, ενώ ανατολικότερα ( στο χώρο των σημερινών δικαστηρίων περίπου ήταν τα "Αραπάτικα", όπου κατοικούσαν οι Άραβες. Τούρκοι κατοικούσαν κύρια στα "Κουτσομύλια", στις παρυφές προς τα δυτικά του λόφου του Φρουρίου και στο "Τρικκαίογλου" νοτιοδυτικά στη νότια όχθη του Ληθαίου.

Στις όχθες του Ληθαίου υπήρχαν καφενεδάκια και τεκέδες.

Μετά την απελευθέρωση άρχισε ένας γρήγορος εκσυγχρονισμός της πόλης. Πρώτος Δήμαρχος της πόλης υπήρξε ο γιατρός Κ. Ραδινός (1883-1888) που τον διαδέχθηκε ο επίσης γιατρός Γ. Κανούτας (1888-1991) και (1903-1914). Επί της πρώτης Δημαρχίας  Κανούτα  έγινε η πρώτη εφαρμογή Ρυμοτομικού Σχεδίου, που μελετήθηκε από τον Έλληνα Μηχανικό Μένανδρο. Η έκταση που περιλαμβανόταν σ' αυτό το Πρώτο "Σχέδιο Πόλης" ήταν αρκετά σημαντική και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μεγαλόπνοο για την εποχή του. Τότε ανοίχτηκαν και δύο βασικοί δρόμοι που τέμνονται κάθετα μεταξύ τους. Δηλαδή η οδός Ασκληπιού - Κονδύλη που τέμνει το Ληθαίο ποταμό και Λάρισας - Καλαμπάκας, σχεδόν παράλληλη με το ποτάμι. Την ίδια εποχή κατασκευάζεται στη θέση του σημερινού κτιρίου που στεγάζεται η Νομαρχία, η Δημοτική Αγορά τα περίφημα "Χασάπικα". Επίσης την ίδια εποχή διαμορφώνεται το Εμπορικό κέντρο κατά μήκος των σημερινών οδών 28ης Οκτωβρίου και 25ης Μαρτίου με την κατεδάφιση των άθλιων εμπορικών παραγκών και την προοδευτική ανέγερση των εμπορικών καταστημάτων, που υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Στην περίοδο που Δήμαρχος της πόλης ήταν ο Παναγιώτης Χατζηγάκης (Δεύτερη περίοδος δημαρχίας 1914-1928), στο Δήμο Τρικκαίων εντάχθηκαν και έντεκα (11) οικισμοί. Οι 11 αυτοί οικισμοί που εντάχθηκαν στο Δήμο ( Πύργος, Πυργετός, Ριζαριό, Λεπτοκαρυά, Κηπάκι, Φλαμούλι, Καρυές, Λογγάκι, Περδικοράχη, Σωτήρα, Άγιοι Απόστολοι), καθώς και οι οικισμοί σεισμοπλήκτων και εργατικών κατοικιών και ο συνοικισμός Αγίας Μονής έχουν κάποια αυτοτέλεια εξυπηρετήσεων, αλλά και πολλές ελλείψεις.

Η έγκριση του Ρυμοτομικού Σχεδίου το 1937 επί Δημάρχου Θεοδ. Θεοδοσοπούλου, αποτέλεσε τον Καταστατικό χάρτη για τη ρύθμιση των λειτουργιών και την προγραμματισμένη ανάπτυξη της πόλης.  Έκτοτε έγιναν εντάξεις περιοχών μικρής έκτασης: Αμυγδαλιές 1957, Δημοσιοϋπαλληλικά 1964, Εργατικά και Σεισμόπληκτα 1968. Έτσι η συνολική έκταση του εγκεκριμένου Ρυμοτομικού Σχεδίου έφτασε τα 2915 στρέμματα.

Οι γνωστές δυσκολίες που εμπόδισαν την εφαρμογή των Ρυμοτομικών Σχεδίων στη χώρα μας - απόρροια του κοινωνικού καθεστώτος και της ιδιαίτερης νομικής προστασίας της ιδιοκτησίας - καθόρισαν σε μεγάλο  βαθμό και τη μορφή του Πολεοδομικού ιστού "εντός σχεδίου" τμήματος της σημερινής πόλης.

Παράλληλα, οι κοινωνικές διαφοροποιήσεις και η αλλαγή τρόπου ζωής έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη διάρθρωση των λειτουργιών της πόλης. Έτσι, το εμπορικό κέντρο αναπτύχθηκε αρχικά στη βόρεια όχθη του Ληθαίου, κατά μήκος των οδών Γ. Κονδύλη, 28ης Οκτωβρίου - 25ης Μαρτίου που καταλήγουν στην Κεντρική Πλατεία (Ηρώων Πολυτεχνείου) και στις παρόδους αυτών. Εξακολουθεί να αποτελεί και σήμερα τον κυριότερο χώρο λιανικού εμπορίου, χονδρεμπορίου, ενώ ταυτόχρονα φιλοξενείται η εβδομαδιαία αγορά (28ης Οκτωβρίου) και η καθημερινή (πάροδος 25η ςΜαρτίου).

Η χρήση του χώρου του Εμπορικού Κέντρου παρέμεινε αναλλοίωτη στις διάφορες ιστορικές περιόδους. Σταδιακές μεταβολές της πόλης στη διάρκεια της ιστορικής της πορείας δεν αλλοίωσαν τα χαρακτηριστικά της γενικότερης οργάνωσης του χώρου, με αποτέλεσμα αυτό το σύνολο ν' αποτελεί ζωντανό απομεινάρι της παλιάς πόλης. Η ανάπτυξη της πόλης κύρια στην δεκαετία 1970-1980 ώθησε στην επέκταση του Εμπορικού Κέντρου κατά μήκος της οδού Ασκληπιού, όπου όμως αναπτύχθηκαν κύρια άλλες λειτουργίες της πόλης. Έτσι σήμερα η οδός Ασκληπιού και οι δρόμοι κοντά σ' αυτήν εξυπηρετούν τη ψυχαγωγία (Καφετερίες, Μπαρ, Κινηματογράφοι), την εστίαση - παροχή υπηρεσιών (εστιατόρια - πιτσαρίες - Τουριστικά γραφεία), επαγγελματικές στέγες  (Δικηγόρων, Μηχανικών, ιατρεία, οδοντιατρεία κ.λ.π.)

Στο Τμήμα αυτό της πόλης έχουν ανεγερθεί νέες πολυώροφες πολυκατοικίες, όπου στεγάζονταν οι παραπάνω λειτουργίες που περιγράφηκαν. Η "αντιπαροχή" σ' όλη της την έκταση και τη φυσιογνωμία κυριαρχεί ενώ το παλιό κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας και ελάχιστα παλιά κτίσματα παραμένουν οι μάρτυρες ενός παρελθόντος.

Πιθανά διάσπαρτα μικρά καταστήματα και άλλες εξυπηρετήσεις σε διάφορες απομακρυσμένες από το Κέντρο - περιοχές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν σαν επαρκή περιφερειακά κέντρα εξυπηρέτησης των κατοίκων. Στις παλιές συνοικίες Τρικκαίογλου, Συνοικισμού, Αγία Μονή και στις εντελώς νέες , Σεισμόπληκτα, Πράσινη Γωνιά υπάρχουν κάποιοι πυρήνες εξυπηρετήσεων που απαλλάσσουν τους κατοίκους απ' την ανάγκη καθημερινής καθόδου στο Κέντρο.

Απ' τις παλιές συνοικίες της πόλης το "Βαρούσι" διατηρήθηκε και ελπίζεται ότι θα διασωθεί μια και κηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός. Επίσης τα Κουτσομύλια, που κατοικούνται από Βλάχους Περιβολιώτες έχουν διατηρήσει την παλιά τους αρχιτεκτονική μορφή. Η αδυναμία έγκαιρης εφαρμογής του Ρυθμιστικού Σχεδίου, η έλλειψη στεγαστικής πολιτικής, σε συνδυασμό με τη ραγδαία οικονομική εξέλιξη, τη συνακόλουθη κοινωνική διαφοροποίηση, στα τέλη της δεκαετίας του 1970-1980, δημιούργησαν τη δεύτερη πόλη των "αυθαιρέτων".Αυτή η δεύτερη πόλη των προλεταριοποιηθέντων αγροτικών πληθυσμών έχει έκταση περίπου 2.200 στρεμμάτων.

Παράλληλα στη δεκαετία του 1970-1980 η αντιπαροχή γνώρισε δόξες. Οι περιοχές που είχαν μεγάλο Σ.Δ. κτίστηκαν, τα υψηλής εισοδηματικής στάθμης κοινωνικά στρώματα αγόραζαν διαμερίσματα στις κεντρικές πολυκατοικίες, χωρίς να υποψιάζονται ότι αυτή η κακομεταχείριση του περιβάλλοντος, η άναρχη δόμηση, θα υποβίβαζε την ποιότητα ζωής.

Έτσι έχουμε τη σημερινή μορφή μιας πόλης, όπου οι προηγούμενες επιλογές του τρόπου ανάπτυξης υποβίβασαν την ποιότητα ζωής σ' όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Η προσπάθεια που γίνεται με το Γ.Π.Σ. αποτελεί την τελευταία ίσως ελπίδα για αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, αναδιάρθρωση των λειτουργιών της πόλης, εξασφάλιση προγραμματισμένης ορθολογικής μελλοντικής ανάπτυξης. Και, δυστυχώς, τα Τρίκαλα δεν αποτελούν την εξαίρεση, αλλά τον κανόνα του τρόπου εξέλιξης των πόλεων του Ελλαδικού χώρου.

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ  13η

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Τρικκαίων

Τρίκαλα και στο Δημαρχιακό κατάστημα του Δήμου Τρικκαίων σήμερα την 8η του μηνός Οκτωβρίου του έτους 1984 ημέρα της εβδομάδας Δευτέρα και ώρα 7 μ.μ. συνήλθε σε δημόσια  συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Τρικκαίων κατόπιν της από 4/10/84 εγγράφου προσκλήσεως του Προέδρου αυτού που έχει επιδοθεί στον καθένα σύμβουλο σύμφωνα προς τα άρθρα 83 και 98 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα παρόντος και του Δημάρχου κ. Θανάση Τριγώνη.

Αφού διαπιστώθηκε ότι υφίσταται νόμιμος απαρτία, δεδομένου σε σύνολο 25 μελών έχουν ευρεθεί παρόντα 24 και 4 Πάρεδροι ήτοι:

ΠΑΡΟΝΤΕΣ                                                   ΑΠΟΝΤΕΣ

  1.       Τόγελος Απόστολος                           1. Παπανικολάου Δημήτριος

  2.       Βαρδούλης Ευθύμιος

  3.       Βράντζας Κων/νος

  4.       Γεωργολιός Κων/νος

  5.       Δερπανόπουλος Σωτήριος

  6.       Ζυγουράκης Στέφανος

  7.       Ζωγράφος Γεώργιος

  8.       Καλλιάρας Θωμάς                             ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

  9.       Κωστόπουλος Βάιος                           1.Μηλιώνη Ελένη

10.       Μερεντίτη Αθανασία                          2.Κέμος Βησσαρίων

11.       Μίγκας Γιάννης                                   3.Ταμπρατζής Θεόδωρος

12.       Μπέσιος Δημήτριος                            4.Μεσιακάρης Δημήτριος

13.       Μπουλογεώργος Χρήστος

14.       Νέος Γεώργιος

15.       Ντιρογιάννης Μιχαήλ

16.       Παπαευθυμίου Ευάγγελος                               ΑΠΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

17.       Παπαστεργίου Γιάννης                                     1.Πρεβέντης Αναστάσιος

18.       Παρθένης Γεώργιος

19.       Πλιάτσικας Θεόδωρος

20.       Σακκάς Κων/νος

21.       Σκαμπαρίνα Περσεφόνη

22.       Στάμος Απόστολος

23.       Ταγαρίδης Νίκος

24.       Φάης Γεώργιος

Μετά από αυτό ο κ. Πρόεδρος εισηγούμενος το 1ο θέμα της ημερησίας διάταξης "Γνωμοδότηση για το Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό" έδωσε το λόγο στους μελετητές κ.κ. Αντωνιάδη και Πατίκη που ενημέρωσαν τους συμβούλους για το Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό, στη συνέχεια ο κ. Πρόεδρος έθεσε υπόψη τις εισηγήσεις -προτάσεις για το Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό Δήμου Τρικκαίων του Δημομηχανικού κ. Κατσαρού οι οποίες έχουν ως κατωτέρω:

" Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ) της πόλης και των συνοικισμών του Δήμου Τρικκαίων περνάει από την τελευταία φάση επεξεργασίας του στην αποψινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, του αντιπροσωπευτικώτερου και κορυφαίου φορέα λαϊκής έκφρασης της πόλης, στα πλαίσια των συμμετοχικών διαδικασιών, που καθιέρωσε ο νέος οικιστικός νόμος, ώστε το οριστικό και ολοκληρωμένο σχέδιο να είναι απόρροια και της γνώμης και των προβληματισμών και των οραματισμών της Δημοτικής Αρχής.

Η βαθμιαία, σταδιακή και εξελισσόμενη μορφοποίηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου είναι μια συνολική και διαρκής προσπάθεια αμφίδρομης διαλεκτικής των ειδικών επιστημόνων μελετητών με τους αρμοδίους υπηρεσιακούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς φορείς της πόλης που παρακολουθούν και διαμορφώνουν τον δημιουργικό της παλμό και γνωρίζουν τα προβλήματά της, καθώς και άλλων φυσικών προσώπων που έχουν την γνώση ή την πείρα να δώσουν ερεθίσματα των τοπικών αναγκών και να κάνουν σκέψεις και προτάσεις χρήσιμες για τον σχεδιασμό της πόλης.

Η συλλογή όλων αυτών των πληροφοριών, προτάσεων και στοιχείων απετέλεσε την πρώτη ύλη για μια βαθειά ανάλυση της ιστορικής, κοινωνικής, αισθητικής, οικονομικής και δημογραφικής δομής της πόλης και των συνοικισμών σαν μια αυτοτελή οντότητα και οπωσδήποτε σε σχέση προς την άμεση ακτίνα επιρροής της σε νομαρχιακό και διανομαρχιακό επίπεδο.

Όλα αυτά γίνονται στα πλαίσια της Ε.Π.Α. και η Ε.Π.Α. δεν είναι τίποτε άλλο παρά η γιγαντιαία επιχείρηση για την αντιμετώπιση των οξύτατων και κατεπειγόντων προβλημάτων των πόλεων και  των οικισμών, σε πανελλήνια κλίμακα, για την ανάκτηση της ιστορικής και πολεοδομικής φυσιογνωμίας τους.

Όλοι μας ανησυχούσαμε από την παρακμή των πολεοδομικών μας πραγμάτων (αυθαίρετα, αδυναμία εφαρμογής πολεοδομικών και ρυθμιστικών σχεδίων, κοινωνική και περιβαλλοντική υποβάθμιση, χωροταξική αναρχία και ερασιτεχνισμός) και όλοι περιμέναμε με αγωνία κάποια ουσιαστική και ρηξικέλευθη νομοθετική ρύθμιση.

Το έτος 1977 έχουμε την πρώτη θετική παρέμβαση του κράτους με τον νόμο 651 που δρούσε ανασταλτικά στην αυθαίρετη δόμηση και στην παράνομη κατάτμηση γης                          (οικοπεδοποίηση). Στην ουσία ο νόμος αυτός επανέφερε σε ισχύ διατάξεις του Ν.Δ. του 1923 περί σχεδίων πόλεων και του Ν. 690/48, που είχαν ατονήσει.

Εν συνεχεία το έτος 1978 έχουμε την μείωση των συντελεστών δόμησης σ' όλες τις πόλεις της χώρας και το έτος 1979 τον νόμο 880 περί μεταφοράς του συντελεστού δόμησης.

Παράλληλα ψηφίστηκε ο περιβόητος νόμος 947/79, ένας ωραίος νόμος που δυστυχώς δεν μπόρεσε τότε να επιβιώσει ίσως από έλλειψη πολιτικής τόλμης.

Θυγατρική και βελτιωμένη έκδοση του προηγουμένου νόμου είναι ο σημερινός νέος οικιστικός νόμος 1337/83 του οποίου οι θεμελιακές αρχές πηγάζουν από την φιλοσοφική θεώρηση του νομοθέτη :

α. να προδιαγράψει τον πολυδιάστατο και πληθωρικό ρόλο του πολίτη - ανθρώπου κεντροβαρικά στην λήψη των αποφάσεων, συνδημιουργό, συνυπεύθυνο και συνυπόχρεο στη διαμόρφωση του περιβάλλοντός του.

β. να αμβλύνει τον υπερτροφικό χαρακτήρα του δεσμού πολίτη - ιδιοκτησίας ( ιδιαίτερα οξυμένου για τα Ελληνικά δεδομένα) και να εμπεδώσει την αρχή ότι το γενικό πολεοδομικό συμφέρον προέχει κάθε άλλης ειδικής και αυτόνομης πολεοδομικής επιλογής.

γ. να καθιερώσει ειδικές ρήτρες πρωτογενούς σχεδιασμού (χρήσεις γης, επεκτάσεις σχεδίου) και σχεδιασμού κοινωνικού χαρακτήρα (αυθαίρετα, πυκνοδομημένα).

Συμπερασματικά είναι ο νόμος που χαλαρώνει τη ζεύξη πολίτη - γης και ενισχύει τη ζεύξη πολίτη - ποιότητα ζωής.

Το Γ.Π.Σ. αποτελεί την πρόταση πολεοδομικής οργάνωσης και ρύθμισης της πόλης και του άμεσου περιβάλλοντός της. Αποτελεί την ανώτατη βαθμίδα του πολεοδομικού σχεδιασμού και είναι καθοριστικός οδηγός - μελέτη '' πιλότος'' στα σχέδια των επομένων βαθμίδων

(πολεοδομική μελέτη επέκτασης - πολεοδομική μελέτη αναθεώρησης).

Το Γ.Π.Σ. της πόλης των Τρικάλων είναι μια πλήρης και λεπτομερής συνολική μελέτη της πόλης και των συνοικισμών του Δήμου και περιλαμβάνει :

1. Την προτεινόμενη περιμετρική επέκταση του σχεδίου πόλης που υπάρχει σήμερα χωρίς διακοπή της συνέχειας του πολεοδομημένου ιστού.

Νέες εκτάσεις 5.687 στρεμμάτων θα αποκτήσουν σύγχρονο πολεοδομικό σχέδιο.

Δεν θα σταθούμε σήμερα στο θέμα της επέκτασης που και καυτό είναι και ευρύτατο και πολλές κοινωνικές και άλλες προεκτάσεις έχει. Ηδη η μελέτη επέκτασης βρίσκεται σε προχωρημένη φάση, από την ομάδα αρχιτεκτόνων - πολεοδόμων της Πολεοδομικής Μελέτης, και προβλέπεται να γίνουν παρουσιάσεις των προτάσεων αυτών προσεχώς ώστε να αναπτυχθεί η αμφίδρομος διαλεκτική μεταξύ μελετητών και ενδιαφερομένων, όπως έγινε για το Γ.Π.Σ. , καθοριστική τακτική για την οριστικοποίηση της μορφής επέκτασης και των λοιπών πολεοδομικών επεμβάσεων, με τελικό αποδέκτη το Δημοτικό Συμβούλιο για την κατά νόμο και ουσία γνωμοδότηση.

2. Την υποδιαίρεση της πόλης σε δεκατρείς (13) πολεοδομικές ενότητες που λέγονται και γειτονιές η συνοικίες η και κοινότητες IV βαθμού από άποψη παρεχομένων εξυπηρετήσεων.

Πρόκειται όπως λένε οι μελετητές (σελίδα 11 τεύχος Β) για την πολεοδομική υποδιαίρεση της περιοχής κατοικίας  της πόλης, παράλληλα με το κέντρο της πόλης και τις οργανωμένες συγκεντρώσεις τόπων εργασίας παραγωγής. Πρόκειται δηλαδή για πολεοδομικές μονάδες, απαραίτητα συστατικά στοιχεία της δομής της πόλης, στην αναλογική πληθυσμιακή κλίμακα της δικής μας πόλης.

Οι παρεχόμενες εξυπηρετήσεις που χωροθετούνται σε κάθε γειτονιά (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, μικρή αγορά, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, κέντρο νεότητος, βιβλιοθήκη κλπ.) στοχεύουν :

α. στην διευκόλυνση των κατοίκων για τις βασικές καθημερινές τους ανάγκες με την μείωση των περιττών μετακινήσεων (όλα θα βρίσκονται σε απόσταση πεζού περίπου 10 λεπτά της ώρας).

β. στην αποσυμφόρηση του κέντρου της πόλης από πεζούς και τροχοφόρα.

γ. στην ισόρροπη ανάπτυξη του κοινωνικού εξοπλισμού στην περιφέρεια της πόλης και καταπολέμηση των μεγάλων διαφορών στην ποιότητα ζωής μέσα στην ίδια την πόλη (αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών).

Ετσι έχουμε τις παρακάτω 13 γειτονιές :

Ι.     ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΩΝΙΑ - ΠΥΡΓΟΣ - ΚΗΠΑΚΙ - ΣΕΙΣΜΟΠΛΗΚΤΑ.

ΙΙ.    ΚΛΩΤΣΟΤΗΡΑ - ΤΡΙΚΚΑΙΟΓΛΟΥ - ΔΗΜΟΣΙΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΑ -    ΚΟΥΤΣΟΜΥΛΙΑ.

ΙΙΙ.   ΠΥΡΓΕΤΟΣ - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ

ΙV.   ΑΓΙΑ ΜΟΝΗ - ΓΑΡΔΙΚΑΚΙ - ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

V.    ΑΓΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ - ΣΑΡΑΓΙΑ - ΕΡΓΑΤΙΚΑ.

VI.   ΚΑΡΑΜΑΛΗ - ΣΤΡΑΤΩΝΕΣ.

VII.  ΚΕΡΑΜΑΡΓΙΑ - ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ.

VIII. ΜΠΑΡΑ - ΑΛΩΝΙΑ ΜΠΑΡΑΣ

IX.   ΒΑΡΟΥΣΙ

X.    ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ - ΒΟΥΒΗ - ΠΑΛΑΙΟ ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ.

XI.   ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΗΣ.

XII.  ΦΛΑΜΟΥΛΙ - ΚΑΡΥΕΣ.

XIII. ΡΙΖΑΡΙΟ.

Η οριοθέτηση όλων αυτών των περιοχών έγινε βασικά με πληθυσμιακά κριτήρια και επιδιώκει προφανώς να προσδώσει λειτουργικότητα σε κάθε γειτονιά. Επειδή υπάρχουν και άλλες παράμετροι διαχωρισμού, μπορούμε να αποδεχθούμε κατ' αρχήν την προτεινόμενη οριοθέτηση και αν παρατηρηθούν στην πορεία προβλήματα, που έως του παρόντος δεν είναι ορατά, είναι δυνατόν η Δημοτική αρχή να επέμβει και να πραγματοποιήσει τους απαραίτητους αναδασμούς μεταξύ των γειτονιών. Επίσης στις προτάσεις των μελετητών καθορίζεται συντελεστής δόμησης 0,6 για τις νεοεντασσόμενες περιοχές. Ευχή και πρότασή μας είναι  ο συντελεστής δόμησης , για κοινωνικούς και μόνο λόγους, να μην είναι σε καμμιά περίπτωση μικρότερος του 0.8.

Αξίζει να τονισθεί ο χαρακτηρισμός της συνοικίας ΒΑΡΟΥΣΙ σαν αυτοτελούς γειτονιάς λόγω της ιδιαιτερότητάς της καθώς και η ευφυής ένωση των οικισμών Φλαμούλι - Καρυές σε μια πολεοδομική ενότητα με κέντρο γειτονιάς στο ενδιάμεσο των δύο οικισμών.

3. Τον προτεινόμενο κοινωνικό εξοπλισμό σε επίπεδο πόλης και σε επίπεδο γειτονιάς.      Υπάρχει πράγματι έλλειψη γης, κοινωνικοποιημένης γης, για τους κοινωνικά αναγκαίους χώρους, απαραίτητη προϋπόθεση για το αναβάθμισμα της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Οι μελετητές εξετάζουν αρχικά ό,τι υπάρχει από άποψη υποδομής σε κάθε ειδικό τομέα και προτείνουν περιληπτικά τα παρακάτω :

Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ :

Νηπιαγωγεία   : 18 τριθέσια και 5 διθέσια.

Δημοτικά               :  4   6θέσια,    6    12θέσια,    1   18θέσιο, Το 3ο Γυμνάσιο - Λύκειο να γίνει Δημοτικό και το 5ο Δημοτικό να επεκταθεί.

Γυμνάσια - Λύκεια   :  - 12 Θέσιο Γυμνάσιο και 12 θέσιο Λύκειο στη

(νέες μονάδες)  σιδηροδρομική γραμμή στο ύψοςτου  Πυργετού.

       - 18θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο στην Αγία Μονή.

            - 18θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο στα Σαράγια.

            -  9θέσιο Γυμνάσιο και 12θέσιο Λύκειο στα Σεισμόπληκτα

Β. ΠΡΑΣΙΝΟ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΏΡΟΙ

l Λόφος Προφήτη Ηλία: Προτείνεται να αξιοποιηθεί περισσότερο και να δημιουργηθούν προσβάσεις από όλες τις περιοχές κατοικίας. (Σεισμόπληκτα, Κουτσομύλια, Μπάρα).

l Φρούριο: Για το δεύτερο διάζωμα λένε ότι είναι κρίμα να μένει κλειδωμένος και αναξιοποίητος αυτός ο χώρος. Συμφωνούν σε μια ελαφρά κατασκευή αμφιθεατρικού χώρου για υπαίθριες παραστάσεις, συναυλίες, ομιλίες κλπ.

l Ληθαίος: Χαρακτηρίζεται σαν βασικός πνεύμονας πρασίνου και προτείνεται να συνεχισθούν τα έργα εξωραϊσμού σε συνδυασμό με την πεζοδρόμηση του δρόμου της νότιας όχθης του ποταμού.

l Αγιαμονιώτης: Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές για αξιοποίηση ώστε να γίνει ποτάμι πράσινου και ελεύθερου μαζικού αθλητισμού στις παραποτάμιες δημοτικές εκτάσεις. Προτείνεται από τους μελετητές να στενέψει λίγο η κοίτη του και οι επεμβάσεις που θα γίνουν να μην θίγουν τον φυσικό χαρακτήρα του ποταμού. Πρόταση δική μας είναι ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένας βοτανικός κήπος βιότοπος μεταξύ Πύργου και Αποστόλων και ένα μεγάλο πάρκο κατά μήκος του ποταμού και μεταξύ των οικισμών Αγίας Μονής και Σαραγίων.

l Το Πάρκο του Ματσόπουλου  θα αποτελέσει θαυμάσιο πυρήνα πρασίνου συνδυασμένο με τις προβλεπόμενες πολιτιστικές λειτουργίες και το τοπικό κέντρο της γειτονιάς.

Προτείνεται τέλος να φυτευθούν οι χώροι : το κέντρο της πολεοδομικής μονάδας στη θέση Στρατώνων και του γηπέδου, ο χώρος του Κουρσούμ Τζαμί και των Φυλακών, ο χώρος των Γυμνασίων -Λυκείων, Τεχνικής Σχολής, Κολυμβητηρίου στην περιοχή Μπάρας, ο χώρος γύρω από τα προτεινόμενα κέντρα υγείας, η περιοχή της Σ.Μ.Υ. όπου πρέπει να πέσουν και οι μάντρες καθώς και στα κεντρικά σημεία της πόλης όπου η έλλειψη πρασίνου είναι αισθητή και μπορεί να αντιμετωπισθεί με την πεζοδρόμηση βασικών δρόμων.

Πρόταση δική μας είναι να πέσουν και οι αντιαισθητικές μάντρες του Σταδίου, ώστε να προκύψουν χρήσιμοι ελεύθεροι χώροι για παιχνίδι, parking κλπ.

Γ. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Προβλέπονται καταρχήν οι απαραίτητοι χώροι άθλησης σε επίπεδο γειτονιάς, σύμφωνα με τα πολεοδομικά πρότυπα (Standards).

Για τον αγωνιστικό αθλητισμό προτείνεται η επέκταση του σταδίου σε έκταση 52 στρεμμάτων, ώστε μαζί με την έκταση του Εθνικού Σταδίου (33,3 στρ.) και το Δημοτικό  Κλειστό Γυμναστήριο (4,5 στρ.) να δημιουργείται αθλητικό κέντρο 90 στρ. για αγωνιστικό αθλητισμό Εθνικού επιπέδου.

Για τον ελεύθερο μαζικό αθλητισμό προτείνεται να λειτουργήσουν δύο βασικοί πυρήνες. Ενας στην Μπάρα για το ανατολικό τμήμα της πόλης και ένας ο Αγιαμονιώτης για το δυτικό τμήμα της πόλης.

Τέλος το ποδηλατοδρόμιο στο Ριζαριό  με τις άλλες προβλεπόμενες αθλητικές εγκαταστάσεις (πισίνα, στίβοι κ.λ.π.) συνδυάζει τον αγωνιστικό με τον μαζικό αθλητισμό.

Δ. ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - ΑΝΑΨΥΧΗ

Σε επίπεδο πολεοδομικής μονάδας - γειτονιάς οι πολιτιστικές λειτουργίες και η αναψυχή θα γίνονται στα κέντρα γειτονιάς (εκθέσεις, ομιλίες, παιχνίδια κ.λ.π.).

Σε επίπεδο πόλης οι μελετητές προτείνουν :

l στον χώρο των φυλακών (μετά την προβλεπόμενη μεταφορά τους) να γίνει Δημοτικό Θέατρο 1200 θέσεων και Μουσείο της πόλης, Αρχαιολογικό και Εθνολογικό προκειμένου να περιλάβει και να στεγάσει διάσπαρτα ευρήματα (Ασκληπιείου, Βυζαντινά κλπ.).

l κατάλληλη διαμόρφωση του φρουρίου για την μνημειακή του ανάδειξη και την παράλληλη αξιοποίηση των διαζωμάτων του (υπαίθριου Θεάτρου ελαφράς κατασκευής, δημιουργία χώρων αναψυχής).

l Αξιοποίηση της συνοικίας '' Βαρούσι '' που από μόνο του είναι μια από τις πιο σημαντικές πολιτιστικές λειτουργίες.

Εκτός από την αποκατάσταση και διαμόρφωση των υπαίθριων χώρων, πολλά τα παραδοσιακά σπίτια μπορούν να στεγάσουν πολιτιστικές δραστηριότητες.

l Υπάρχουν επίσης αξιόλογα νεοκλασσικά, κτήρια που μπορούν να στεγάσουν πολιτιστικές λειτουργίες και μπορεί να συνδυαστούν με πεζοδρομήσεις και ν' αποτελέσουν ένα πολιτιστικό - πνευματικό δίκτυο.

Ε. ΥΓΕΙΑ - ΠΡΟΝΟΙΑ

Το Γενικό Νοσοκομείο Τρικάλων, μαζί με την νέα πτέρυγα που θα ανεγερθεί, αρκεί σύμφωνα με τα standards (0,18 μ2 ανά κάτοικο) για Δημοτικό Νοσοκομείο της πόλης. Δεν αρκεί για τις ανάγκες όλου του Νομού. Θέση κατάλληλη για νέο νοσοκομείο Νομαρχιακού επιπέδου προτείνεται από το πενταετές ο χώρος της Μεραρχίας για τον οποίο οι μελετητές έχουν αντίρρηση χωρίς όμως να προτείνουν καινούργιο χώρο.

Προτείνονται δύο κέντρα υγείας, ένα στα Σεισμόπληκτα και ένα στην Αγία Μονή και ένας σταθμός Α' βοηθειών.

Επίσης δύο ειδικά νοσοκομεία, ένα Δημόσιο νοσοκομείο ψυχικών παθήσεων  και ένα νοσοκομείο χρονίων παθήσεων ανάμεσα στο Φλαμούλι και τις Καρυές. Προτείνονται Συμβουλευτικοί Σταθμοί που εντάσσονται στα κέντρα υγείας, Βρεφονηπιακοί Σταθμοί που εντάσσονται σε  κάθε γειτονιά  και ΚΑΠΗ τουλάχιστο ένα,ανά δύο πολεοδομικές μονάδες.

ΣΤ. ΕΜΠΟΡΙΟ

Η πρόταση για το λιανικό εμπόριο προβλέπει, η καθημερινή εξυπηρέτηση των κατοίκων να γίνεται στα κέντρα των γειτονιών και στους εξοπλισμένους τους άξονες εκτός των κατοίκων του κεντρικού τμήματος της πόλης που θα εξακολουθούν να εξυπηρετούνται για τις καθημερινές τους ανάγκες, στο κέντρο της πόλης.

Η καθημερινή και εβδομαδιαία αγορά προτείνεται να οργανωθούν με μόνιμα στέγαστρα, να πεζοδρομηθούν οι δρόμοι στους οποίους γίνονται, με ρύθμιση της κυκλοφορίας όλης της περιοχής και να λειτουργούν περίπου στους σημερινούς χώρους αφού επιδιωχθεί με παράλληλα έργα η γενικώτερη εξυγίανση του άμεσου περιβάλλοντος. (χώροι υγιεινής, πεζοδρομήσεις, στέγαστρα κλπ.).

Το χονδρικό εμπόριο γίνεται στην περιοχή του παλαιού εμπορικού κέντρου, κυρίως στο ανατολικό τμήμα. Είναι γνωστό επίσης ότι εγκαταστάσεις χονδρεμπορίου υπάρχουν διάσπαρτες σε διάφορα σημεία της πόλης (Αποθήκες Ε.Γ.Σ., ΑΓΡΕΞ, Ψυγεία). Προτείνεται η συγκέντρωση των μεγάλων μονάδων χονδρεμπορίου κυρίως στη βιοτεχνική περιοχή της οδού Λαρίσης, όπου προτείνεται να μεταφερθούν και τα πρακτορεία των φορτηγών και η στάθμευση των φορτηγών.

Ζ. ΔΙΟΙΚΗΣΗ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

l Προτείνεται η μεταστέγαση των υπηρεσιών της Χωροφυλακής στο χώρο της Πυροσβεστικής με παράλληλη μετεγκατάσταση της Πυροσβεστικής σε δημόσιο χώρο σε επαφή με τον εξωτερικό ''δακτύλιο'' της πόλης στην περιοχή Σεισμοπλήκτων.

Πιστεύω ότι είναι πρόταση που χρειάζεται περισσότερη διερεύνηση.

l Προτείνεται η μεταφορά του υποσταθμού της ΔΕΗ εκτός σχεδίου πόλης.

l Προτείνεται το Διοικητήριο να ανεγερθεί στο χώρο των Στρατώνων  και να συγκεντρώσει όλες τις υπηρεσίες του Δημόσιου Τομέα.

Η. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΗΣ

Το κέντρο της πόλης με την απομάκρυνση του ΚΤΕΛ, των πρακτορείων φορτηγών, των μεγάλων εγκαταστάσεων χονδρεμπορίου και τη δημιουργία του εσωτερικού δακτυλίου κυκλοφορίας (Καποδιστρίου - Κοραή - Κανούτα - Νέλσωνος - Νικοτσάρα -Αθ. Διάκου - 28ης Οκτωβρίου -Αρεως - Καποδιστρίου), απαλλάσσεται από την περιττή κίνηση τροχοφόρων και μένει μόνο η κίνηση που προορίζεται γι'  αυτό και για την εξυπηρέτηση των μόνιμων κατοίκων του.

l    Προτείνεται να γίνουν οργανωμένα Parking.

l Προτείνεται να πεζοδρομηθούν οι παρακάτω δρόμοι : α) Η νότια όχθη του Ληθαίου από τη γέφυρα Τρικκαίογλου μέχρι το Κουρσούμ Τζαμί β) Η οδός Ασκληπιού και η οδός Γαριβάλδη. γ) Η Κονδύλη γίνεται μονόδρομος, παίρνει λωρίδα ποδηλάτου και η υπόλοιπη πεζοδρομείται σ' όλο το μήκος της δ) Η 28ης Οκτωβρίου γίνεται επίσης μονόδρομος και πεζοδρομείται ο υπόλοιπος χώρος ε) Το παλαιό εμπορικό κέντρο της πόλης όπως και το Βαρούσι πεζοδρομείται.

l Οι κεντρικές πλατείες Ηρώων Πολυτεχνείου, Κιτριλάκη, Ρήγα Φεραίου και πολλοί από τους γύρω δρόμους ενοποιούνται σ' ένα πνεύμονα πρασίνου, περιπάτου, αναψυχής.

Δημιουργούνται έτσι οι προϋποθέσεις για ανάπλαση του κεντρικού πυρήνα της πόλης πάνω σε νέες βάσεις.

Σε άλλα κεφάλαια γίνονται αναφορές και προτείνονται λύσεις για τις επιπτώσεις της κατοικίας και του δευτερογενή τομέα (βιοτεχνίες - βιομηχανίες) στο περιβάλλον και γίνεται ανάλυση σκοπιμότητας μετεγκατάστασης ορισμένων βιομηχανιών στην ΒΙΠΕ η στις ΒΙΖΩ.

Επίσης τα δίκτυα υποδομής (ύδρευση, αποχέτευση), το ενεργειακό σύστημα, το τηλεπικοινωνιακό σύστημα, τα απορρίμματα, οι κλιματολογικές συνθήκες, η γεωτεχνική  και γεωσεισμική χαρτογράφηση, οι τόποι εργασίας του πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα και τέλος ο υπεραστικός συγκοινωνιακός χαρακτήρας της πόλης και του νομού αποτελούν ειδικά και ενδιαφέροντα σημεία αναφοράς της μελέτης.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ Γ.Π.Σ.

Όλα όσα αναφέρονται στην μελέτη του Γ.Π.Σ. είναι καλά στη θεωρητική τους μορφή αλλά προφανώς δεν είναι εύκολα στην πρακτική τους εφαρμογή. Υπάρχει μια διάχυτη ανησυχία στον πολύ κόσμο ότι όλες αυτές οι μεγαλεπήβολες και συναρπαστικές μελέτες θα μείνουν στα    '' χαρτιά''.

Πιστεύω πως για όλα τα πράγματα πρέπει να προηγείται η πίστη στην αρχή και να ακολουθεί η μεθόδευση ο προγραμματισμός και η οργάνωση. Ο Νόμος 1337/83 εμφυσεί την πίστη στις γενικές αρχές του πολέοδομικού σχεδιασμού και προβλέπει τα παρακάτω μέτρα για την στήριξη των μελετών του Γ.Π.Σ..

1. Αναστολή χορήγησης αδειών οικοδομής μέχρι την έγκριση του Γ.Π.Σ. (το μέτρο είναι δυνητικό) (άρθρο 4).

2. Απαγόρευση κατάτμησης ιδιοκτησιών μέσα στα όρια της Ζ.Ο.Ε. (άρθρο 29).

3. Αναγκαστική απαλλοτρίωση για προγράμματα οικιστικής ανάπτυξης, δημοσίων η κοινωφελών κτηρίων, έργων υποδομής κλπ. (άρθρο 5 παρ. 3).

4. Δικαίωμα προτίμησης του Δημοσίου ή των ΟΤΑ να προηγούνται δηλ. στις αγορές ιδιοκτησιών από τους πολίτες. (Αρθρο 5 παρ. 4, άρθρο 29 ).

5. Εισφορά σε χρήμα (Αρθρο 9) .

Η εισφορά σε χρήμα επιβάλλεται για την αντιμετώπιση της δαπάνης των βασικών κοινοχρήστων πολεοδομικών έργων υποδομής (δρόμος, ύδρευση, αποχέτευση κλπ.) και συμμετέχουν σ' αυτή :

α. Οι πολίτες με ιδιοκτησία μέσα στα όρια του Γ.Π.Σ. με ποσοστό ανάλογο με το μέγεθος της ιδιοκτησίας τους. ( συνολική κοινωνική συμμετοχή).

β. Η τοπική αυτοδιοίκηση με πόρους που καλύπτουν τουλάχιστον το 30% των έργων. (Αρθρο 14 παρ. 1).

γ. Το δημόσιο με την χρηματοδότηση του 30% των έργων (Αρθρο 14 παρ. 2).

6.         Εισφορά σε γή. (Αρθρο 8). Για την δημιουργία κοινοχρήστων χώρων επιβάλλεται αναλογικό προς το μέγεθος της ιδιοκτησίας ποσοστό.

7.         Προσαρμογή προγραμμάτων του Δημοσίου και άλλων φορέων για την ικανοποίηση των αναγκών σύμφωνα με τις προβλέψεις του Γ.Π.Σ..

Κύριοι Σύμβουλοι

Ο Δήμος Τρικκαίων αποκτά τον πολεοδομικό καταστατικό του χάρτη. Δημιουργούνται οι ασφαλείς και ορθές προϋποθέσεις την πόλη μας του ''ζειν'' να την κάνουμε πόλη του ''ευ ζειν''.

Η τοπική αυτοδιοίκηση καλείται να παίξει τον αποφασιστικότερο ρόλο στην προσπάθεια αυτή. Καλείται να αποδεχθεί και να διαφυλάξει τις επιταγές που καθορίζονται με το Γ.Π.Σ. και να είναι ο κύριος ρυθμιστής των πολεοδομικών εξελίξεων.

Να προσανατολίσει τα έργα της και τα προγράμματά της προς την κατεύθυνση που προδιαγράφει το Γ.Π.Σ..

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός ξεπερνάει τα όρια μιας απλής κυβερνητικής πράξης. Είναι ιστορική ευθύνη όλων μας και μήνυμα της εποχής μας, να σταθούμε θετικά και να στηρίξουμε την υπόθεση της οργανωμένης και σφαιρικής ανάπτυξης της πόλης μας.

Μπορεί να γίνουν προτάσεις και να ζητηθούν βελτιώσεις, σε καμμιά όμως περίπτωση δεν πρέπει να αντιταχθούμε στην αναντίλεκτη βασική φιλοσοφία και της επιστήμης και του νομοθέτη, που είναι μία και μόνη, πως το γενικό πολεοδομικό συμφέρον προέχει του ατομικού συμφέροντος και οπωσδήποτε το δεύτερο βελτιώνεται, μόνο μέσα στην συνολική βελτίωση του πρώτου."

Το συμβούλιο μετά διαλογική συζήτηση διακόπτει τη συνεδρίαση για αύριο (9/10/84 και ώρα 8 μ.μ.) και αποφασίζει να γίνει στο εκπολιτιστικό κέντρο του Δήμου προκειμένου οι ενδιαφερόμενοι να παρακολουθήσουν τη συζήτηση.

Την 9η Οκτωβρίου συνεχίστηκε η συζήτηση και δέχθηκαν τα κατωτέρω υπομνήματα:

1. Του εξωραϊστικού και εκπολιτιστικού συλλόγου Κάτω Στρατώνων το οποίο έχει ως εξής:

“Κύριε Πρόεδρε,

Ο σύλλογος της συνοικίας μας, μιας συνοικίας που η ανάπτυξή της στηρίχθηκε στην αυθαίρετη δόμηση χαιρετίζει την πράγματι ιστορική αποψινή σας συνεδρίαση.

Δεν είναι τυχαίο που η ένταξη της συνοικίας μας στο σχέδιο πόλης γίνεται από το παρόν Δημοτικό Συμβούλιο - χρειάζεται ασφαλώς πολιτικό θάρρος η οργάνωση και πραγματοποίηση μιας επιχείρησης σαν αυτή της ΕΠΑ.

Κατ' αρχήν ευχαριστούμε τη Δημοτική Αρχή για την επιλογή της συνοικίας μας σαν την πρώτη εντασσόμενη στο σχέδιο πόλης.

Αποτελεί αυτό αναγνώριση των μεγάλων προβλημάτων της, της υποβαθμισμένης ποιότητας ζωής μας. Ευχαριστίες χρωστάμε επίσης στα μελετητικά γραφεία που δούλεψαν άοκνα και με μεράκι τόσο το Γενικό Πολεοδομικό όσο και την επέκταση.

Η αλλαγή χρήσης του στρατοπέδου Παπαστάθη, το δώρισμα του οικοπέδου του νοσοκομείου στα παιδιά (μόνιμο αίτημα του συλλόγου μας), η εξασφάλιση των κοινοχρήστων χώρων και η τρομερή οικονομία του σχεδίου (καμία οικία δεν ρυμοτομείται) αποτελούν για μας τα θετικά στοιχεία του σχεδίου.

Αντιρρήσεις έχουμε στον καθορισμό πλάτους κάποιων οδών και ειδικά της οδού Λαρίσης - παρακαλούμε να διερευνηθεί η δυνατότητα τροποποίησης του σχεδίου στο σημείο αυτό. Προτείνουμε επίσης για όλη τη συνοικία ενιαίο συντελεστή δόμησης.

Πολλές οι ενστάσεις στο προτεινόμενο σχέδιο.

Γι' αυτό υπάρχει συλλογική και ατομική ευθύνη. Αν και ο νόμος1337 για πρώτη φορά εισάγει την λαϊκή συμμετοχή σε όλες τις φάσεις του πολεοδομικού σχεδιασμού, αυτή δεν κατορθώθηκε στον επιθυμητό βαθμό. Η ενημέρωση των κατοίκων δεν ήταν μεγάλη. Δεν λειτούργησαν οι Π.Ε.Τ. Από την άλλη οι κάτοικοι θα πρέπει να υψωθούμε πάνω από το ατομικό μας συμφέρον και να αντιληφθούμε ότι ζωτικός μας χώρος δεν είναι μόνο η μέσα από τη μάντρα του οικοπέδου μας έκταση.  Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται ενημέρωση και συμμετοχή στα κοινά.

Τελειώνοντας κύριε Πρόεδρε, πρέπει να τονιστεί η ανάγκη του περάσματος στην εφαρμογή του σχεδίου η διαμόρφωση των κοινοχρήστων χώρων, η κατασκευή των βασικών έργων υποδομής. Μόνο έτσι θα αντιληφθούμε όλοι μας ότι το σχέδιο πόλης δεν είναι κάποιες γραμμές πάνω στο χαρτί!!!”

2. Το υπόμνημα φορέων Συν. Φλαμουλίου για το χαρακτηρισμό των μεριάδων σαν ζώνες ενεργού πολεοδομίας (ΖΕΠ) το οποίο έχει ως κατωτέρω:

“Αξιότιμε κ. Δήμαρχε και Πρόεδρε,

Κύριοι Σύμβουλοι,

Με ανησυχία οι κάτοικοι του Φλαμουλίου περιμένουμε την αποψινή σας γνωμοδότηση πάνω σε δύο καυτά θέματα που αφορούν το συνοικισμό μας.

Το ένα είναι ο χαρακτηρισμός των μεριάδων σαν ζώνες ενεργού πολεοδομίας (ΖΕΠ).

Ωποσδήποτε οι κύριοι που έκαναν την πρόταση αυτή δεν έλαβαν υπόψη τους τη σημερινή πραγματικότητα. Κάτι τέτοιο ίσως να ήταν υλοποιήσιμο το 2000, σήμερα όμως με ένα 50% των κατοίκων του οικισμού απασχολούμενο με την κτηνοτροφία (αγελαδοτρόφοι, προβατοτρόφοι) η πρόταση αυτή είναι πέρα για πέρα ανεφάρμοστη.

Το δεύτερο θέμα μας αφορά την επέκταση του σχεδίου πόλης. Η προτεινόμενη οριογραμμή σταματά στην ιδιοκτησία κ. Βάκη, αφήνοντας ένα μεγάλο τμήμα δομημένο μεταξύ Φλαμουλίου και Αγίας Μονής έξω από το σχέδιο πόλης.

Περιμέναμε από χρόνια την ένταξη στο σχέδιο πόλης του τμήματος μεταξύ Φλαμουλίου και Αγίας Μονής που θα έδινε το δικαίωμα να ανοικοδομήσουν τα παιδιά μας σήμερα, ή να πουλήσουμε για την αποκατάσταση των παιδιών μας.

Στο τμήμα αυτό υπάρχει ένα κομμάτι αραιοκατοικημένο αλλά και στο αδόμητο τμήμα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός πουλημένων οικοπέδων.

Φοβούμαστε ότι αν αποδεχθείτε την πρόταση της μελετητικής ομάδας θα δημιουργήσετε κοινωνικό πρόβλημα. Διότι θα αναγκάσετε όλους εμάς τους μικροϊδιοκτήτες των 300, 500, 1000, 2000 κλπ τετραγωνικών μέτρων να πουλήσουμε όσο - όσο τις μικροϊδιοκτησίες μας (αφού είναι αδύνατη η ανοικοδόμηση) στους κεφαλαιούχους που θα αρπάξουν την ευκαιρία να φτιάξουν τη βίλα τους σε ένα οικόπεδο 10  στρεμμάτων και δυο βήματα από το κέντρο της πόλης.

Για να αποφευχθούν τα προβλήματα και να μην υπάρξουν πράγματι αδικημένοι, ζητάμε:

α) Να μην χαρακτηριστούν Ζ.Ε.Π. οι μεριάδες του Φλαμουλίου αλλά να παραμείνουν όπως είναι.

β) Να περιληφθεί και ο οικισμός Φλαμουλίου στο σχέδιο πόλης μαζί με το ενδιάμεσο τμήμα όπως οι οικισμοί Πύργου, Πυργετού.

γ) Να ενταχθεί στο σχέδιο του οικισμού και το πίσω από το σχολείο του Φλαμουλίου πυκνοδομημένο τμήμα του οικισμού.”

3. Το υπόμνημα του Μορφωτικού Συλλόγου Σαραγίων το οποίο έχει ως εξής:

“α) Ο  Σύλλογός μας, ως εκπολιτιστικός είναι υπέρμαχος της εναρμόνισης, με πράξεις του ψυχικού, πνευματικού και τεχνικού πολιτισμού και γι' αυτό το λόγο, εκφράζοντας τις απόψεις του για την παραπάνω υπόθεση δεν θα παρασυρθεί από συναισθηματισμούς, κι έτσι δεν θα υποστηρίξει αυτές με το στενό πνεύμα του τοπικισμού και μάλιστα σε επίπεδο γειτονιάς, αλλά θα τοποθετηθεί με γνώμονα το γενικό καλό, που δεν κλείνεται στα σύνορα μιας συνοικίας, πόλης και ακόμα-ακόμα και χώρας.

β) Το Τελωνείο Τρικάλων, οπωσδήποτε θα πρέπει, το συντομότερο να στεγαστεί σε οικοπεδική έκταση της πόλης μας γιατί  θα συντελέσει στην οικονομική πρόοδο του τόπου μας.

γ) Ο χώρος όμως που υποδείχθηκε από την αρμόδια μελετητική ομάδα, υπό το κράτος της άμεσης εξεύρεσης έκτασης δημόσιας, για την εγκατάσταση του Τελωνείου, ήτοι το εργοτάξιο του Νομαρχιακού Ταμείου Τρικάλων δεν είναι κατάλληλο για το σκοπό που δίνεται γιατί:

Τα Τελωνεία στεγάζονται πάντα σε χώρους βέβαια που είναι κοντά  σε σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά όχι σε οικόπεδο που είναι μέσα στην καρδιά μιας συνοικίας, αλλά έξω από τις πόλεις.

Η λειτουργικότητα του Τελωνείου θα δυσχεραίνεται επειδή οι δρόμοι που οδηγούν σ' αυτό είναι στενοί και δεν είναι δυνατή η κυκλοφορία μεγάλων αυτοκινήτων.

Θα συντελέσει πολύ στη ρύπανση του περιβάλλοντος και γενικά στην υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων της συνοικίας μας με την ηχορύπανση, κυκλοφοριακή συμφόρηση, δημιουργία κέντρων όχι αναψυχής, αλλά διασκέδασης "θορύβους".

Υπάρχουν άλλοι χώροι (στο Φλαμούλι, Αγίους Αποστόλους και Μεγάλο Κεφαλόβρυσο που το γειτνιάζουν με τη σιδηροδρομική γραμμή και είναι κατάλληλοι για εγκαταστάσεις Τελωνείου.

Εξ άλλου, ασφαλώς αν τυχόν προβληθεί ο ισχυρισμός ότι στο ανωτέρω εργοτάξιο υπάρχουν κτίσματα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την άμεση λειτουργία του Τελωνείου αυτός είναι αβάσιμος, διότι τα κτίρια αυτά είναι παλαιά και ακατάλληλα.

δ) Ο χώρος του εργοταξίου Ν.Τ.Τ. είναι κατάλληλος για την κατασκευή διδακτηρίων, για τους λόγους που αναφέρονται σε έγγραφό μας που σας στείλαμε πρόσφατα.

ε) Στην περιοχή της συνοικίας μας, όπου έχει έδρα το 7ο Γυμνάσιο και θα έχει και το αντίστοιχο Λύκειο δεν υπάρχει εκτός του Εργοταξίου, άλλο δημόσιο κτήμα, κατάλληλο για την ανέγερση σχολικών κτιρίων και για το λόγο αυτό εάν αυτό τελικά δοθεί για το Τελωνείο και τη δημιουργία Γκαράζ του Κ.Τ.Ε.Λ.  η πολιτεία στο άμεσο μέλλον στην προσπάθειά της να βρει οικόπεδα για τα σχολεία και αυτά και τα νηπιαγωγεία της συνοικίας μας, θα βρεθεί προ αδιεξόδου.

στ) Η υπόδειξη του αγροκηπίου (πειραματικού αγρού αγροκτήματος Σαραγίων) ως οικόπεδο για σχολείο, κατά τη γνώμη μας δεν ευσταθεί, γιατί δεν μπορεί πρώτα να συναντάμε το Τελωνείο και ύστερα το Σχολείο (δηλαδή τα δεύτερα να είναι πιο μακριά από το πρώτο).

ζ) Το Κ.Τ.Ε.Λ. έχει οικόπεδο κοντά στη συνοικία Αγίας Μονής που είναι κατάλληλο για σταθμό και γκαράζ και για το λόγο αυτό αγοράστηκε.

η) Η απομάκρυνση του Κ.Τ.Ε.Λ. από το κέντρο της πόλης στο κέντρο μιας συνοικίας ασφαλώς περιέχει μια αντινομία.

θ) Η δημιουργία σταθμού του Κ.Τ.Ε.Λ. μπροστά από το Σταθμό του ΟΣΕ ανεξάρτητα από το ότι θα συναντήσει την αντίδραση του Οργανισμού αυτού , θα αποδυναμώσει το σκοπό που έγινε η εκεί πλατεία και παιδική χαρά, ήτοι την αναψυχή των κατοίκων της συνοικίας μας.

ι) Η οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας με τη δημιουργία του Τελωνείου σε χώρο εντός της Συνοικίας μας, δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος της ποιότητας ζωής και της παιδείας (με την αφαίρεση οικοπέδων καταλλήλων για την ανέγερση σχολικών κτιρίων)".

4. Το υπόμνημα κατοίκων του δρόμου που οδηγεί στη θέση Μπαλκούρα το οποίο έχει ως εξής:

"Οι κάτοικοι του δρόμου που οδηγεί στη θέση Μπαλκούρα και συνορευόμενο με το κτήμα της Δ/νσης Γεωργίας που βρίσκεται επί της οδού Ζαβλανίων 30 στρεμμάτων περίπου και δρόμου προς Μπαλκούρα, ζητάμε όπως επεκταθεί το σχέδιο της πόλεως μέχρι το Λογγάκι διότι σχεδόν επί της οδού Ζαβλανίων υπάρχουν εκατέρωθεν σπίτια κτισμένα σήμερα, καθώς επίσης και πολλά οικόπεδα πουλημένα-αγορασμένα για την μελλοντική οικοδόμηση, ζητάμε επέκταση  εκατέρωθεν της οδού Ζαβλανίων μέχρι το Λογγάκι 200 μέτρα διότι το σχέδιο γίνεται για 200 χρόνια από σήμερα και όχι για 10 ή 20 χρόνια.

Ο δρόμος προς Μπαλκούρα είναι περίπου σήμερα στα 30 μέτρα πλάτος. Το ίδιο και ο δρόμος Ζαβλανίων.

Πλέον αυτών ο χώρος της Μπαλκούρας προορίζεται για το μέλλον για τις φυλακές του Νομού".

5. Το υπόμνημα του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων 6ου Δημοτικού Σχολείου Τρικάλων το οποίο έχει ως εξής:

"Παρατηρώντας τα τοπογραφικά και άλλα σχεδιαγράμματα που συντάχθηκαν από την ομάδα εργασίας για την Α΄ φάση  της πολεοδομικής μελέτης της πόλης μας και προωθούνται για τις παραπέρα διαδικασίες αναθεώρησης και επέκτασης του ρυμοτομικού σχεδίου πόλης των Τρικάλων, είναι εύκολο να διαπιστωθεί έτσι το υπό εκκόλαψη σχέδιο πόλεως πάσχει γενικά από έλλειψη σχολικών χώρων.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο σχέδιο εικονίζονται σαν σχολικοί χώροι μόνο εκείνοι όπου σήμερα λειτουργούν σχολεία σε δημόσια κτίρια, αφαιρέθηκαν οι χώροι όπου λειτουργούν σχολεία σε ιδιωτικά ακίνητα και προστέθηκαν μερικοί καινούριοι χώροι  περιμετρικά στις παρυφές της πόλης.

Πιο συγκεκριμένα  η  μεγαλύτερη και  πολύ πυκνοκατοικημένη οδική αρτηρία της πόλης μας η οδός Ασκληπιού, σε όλο το μήκος της και οι γύρω περιοχές δεν έχουν κανένα απολύτως Δημοτικό Σχολείο και ούτε προβλέπει κάτι τέτοιο η μελέτη. Έτσι τα μικρά παιδάκια που μένουν στην περιοχή αυτή θα πάνε αναγκαστικά ή στο 5ο Δημοτικό Σχολείο (όπου συστεγάζεται και το 31ο) ή στο 2ο ή στο 11ο (όπου θέλουν να συστεγάσουν και το 6ο) πλην όμως για να φτάσουν σε οποιοδήποτε από τα σχολεία αυτά θα πρέπει να διανύσουν απόσταση 500 μέχρι 1000 μέτρα στις βροχές και το κρύο και σε δρόμους με πυκνή κυκλοφορία οχημάτων.

Όχι μόνο λοιπόν δεν πρόβλεψε κανένα καινούριο σχολείο στην περιοχή αυτή η Α΄ φάση  της πολεοδομικής μελέτης, αλλά και έφτασε στο σημείο να καταργήσει (ναι, να καταργήσει) ένα σχολείο. Πρόκειται για το ιδιωτικό ακίνητο Χατζοπούλου - Κλειδωνά στην οδό Φλεγίου, όπου σήμερα στεγάζει το 6ο Δημοτικό Σχολείο.

Ένα ακίνητο μοναδικό σε καταλληλότητα για σχολικό χώρο που θα έλυνε σε ικανοποιητικό βαθμό αρκετές ανάγκες της γύρω περιοχής. Ένα ακίνητο που χρόνια τώρα αγωνιζόμαστε να απαλλοτριωθεί και που όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, όλοι οι αρμόδιοι θεωρούν ότι ήρθε επί τέλους η ώρα να απαλλοτριωθεί.

Κι όμως το ακίνητο αυτό η Α΄ φάση της μελέτης το βγάζει απ' το φυσικό του προορισμό (σχολικό χώρο) και το θυσιάζει στο βωμό του κέρδους και του ευδαιμονισμού. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ - ΑΝΑΨΥΧΗ. Έτσι βαπτίστηκε ο χώρος αυτός.

Όχι ΣΧΟΛΕΙΟ (Δημοτικό, Γυμνάσιο ή Λύκειο) μας λέγουν οι μελετητές, αλλά εμπορικά καταστήματα, καφετέριες παμπ και όλα τα άλλα ξενόφερτα είδη του εκμαυλισμού της νεολαίας μας.

Όσο για τα καινούρια σχολεία, τα τοποθετούν πίσω και πέρα απ' τον ΚΟΜΔΕ, πίσω από το Γαρδικάκι ή όπου αλλού μακρύτερα μπορούσε να γίνει, σε τρόπο ώστε οι μαθητές να ασκούνται από τα μικρά τους χρόνια και κάθε μέρα σε αγώνες βάδην και αντοχής διανύοντας πότε 500, πότε 1000 και πότε περισσότερα μέτρα για να φτάσουν π.χ. από την περιοχή του Ι.Κ.Α. σε όποιο Δημοτικό Σχολείο από εκείνα που προβλέπει η μελέτη.

Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε περισσότερο το σοβαρό αυτό λάθος της πολεοδομικής μελέτης. Μια  απλή θεώρηση του σχεδίου και κοινή κρίση αρκούν για να πεισθεί ο καθένας για "του λόγου το αληθές".

Γι' αυτό παρακαλούμε όπως, στο μέτρο της δικαιοδοσίας σας φροντίσετε να διορθωθεί το λάθος αυτό και να χαρακτηρισθεί χώρος για σχολείο το παραπάνω ακίνητο, καθώς και το παρακείμενο ακίνητο του πρώην Λυκείου Βενδίστα - Τσιλιμίγκα (μπορούν να χρησιμοποιηθούν για Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο).

Παράλληλα νομίζουμε ότι θα ήταν χρήσιμο να κληθούν εκπρόσωποι Σχολείων και Συλλόγων Γονέων  από όλες τις συνοικίες της πόλης μας να εκφέρουν γνώμη ο καθένας για τα σχολεία της περιοχής του, ώστε να αναζητηθούν οι καλύτερες δυνατές λύσεις.

Είναι το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε απέναντι των παιδιών μας, της γενιάς του Αύριο. Αν οι γονείς μας έχουν κάποιο ελαφρυντικό που δεν πρόβλεψαν από παλιά τη δημιουργία επαρκών σχολικών χώρων (ίσως γιατί δεν μπορούσαν να  φανταστούν το σημερινό πρόβλημα εμείς σήμερα που ζούμε από κοντά το πρόβλημα και ασφυκτιούμε απ' τη στενότητα των σχολικών χώρων, δεν θα έχουμε κανένα απολύτως ελαφρυντικό αν δεν φροντίσουμε να δώσουμε κάποια ανθρώπινη λύση πάνω στο μεγάλο και καυτό αυτό ζήτημα".

6. Το υπόμνημα κατοίκων Συν. Σωτήρας το οποίο έχει ως εξής:

“Οι κάτοικοι του συν. Σωτήρας θεωρούν  ότι πρέπει να ενταχθεί μέσα στο σχέδιο πόλεως η περιοχή που βρίσκεται στην είσοδο της συνοικίας και ονομάζεται Αμπελότοπος ή Ράχη. Οι λόγοι που ζητούμε αυτή την ένταξη είναι:

α) Ο χώρος του αμπελότοπου είναι ήδη κατατετμημένος και το μεγαλύτερο τμήμα του δεν υπερβαίνει τα δύο στρέμματα.

β) Στον συνοικισμό ήδη αρχίζουν να υπάρχουν προβλήματα οικοπέδων για το λόγο ότι μετά την κατάτμηση των οικοπέδων που ήταν 2,5 στρέμματα για την στεγαστική αποκατάσταση των παιδιών κάθε οικογένειας, δεν φτάνουν για νέα ζευγάρια που θέλουν να κτίσουν στην Σωτήρα.

γ) Ο συνοικισμός είναι αγροτικός και η κάθε οικογένεια έχει ανάγκη μεγάλης οικοπεδικής έκτασης (πάνω από 500 μ2).

δ) Με την ένταξη στο σχέδιο πόλεως της προαναφερθείσης περιοχής η οποία είναι κατάλληλη για κατοικία θα μπορούμε να βρούμε διέξοδο στα στεγαστικά προβλήματά μας.

ε) Η διανομή των οικοπέδων στους κληρούχους έγινε το 1932.

στ) Γύρω από την συνοικία είναι όλη η έκταση κοινόχρηστη. Δεν υπάρχει δυνατότητα επέκτασης για τους κατοίκους.

ζ) Θα βοηθήσει η ένταξη αυτής της περιοχής στην ενοποίηση των συνοικισμών Σωτήρας και Λεπτοκαρυάς που θεωρούμε πως είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους, πολιτιστικούς κλπ.”.

7. Το υπόμνημα κατοίκων συν Μπάρας το οποίο έχει ως εξής:

"Δια του υπομνήματος αυτού σας γνωρίζουμε ότι επικείμενης της επεκτάσεως του σχεδίου πόλεως του αποφασιστικού αυτού βήματος της Κυβέρνησης και υλοποιώντας από το τωρινό Δημοτικό Συμβούλιο προτείνουμε οι κάτωθι κάτοχοι των οικοπέδων επί της οδού Κονδύλη με μεγάλο πλάτος και ζώνη στη μέση της οδού τα κάτωθι:

Να επεκταθεί η Α΄ ζώνη μέχρι το Α΄  Γυμνάσιο δηλ. μέχρι το τέλος της Κονδύλη και να συμπεριλάβει όλα τα οικόπεδα που βρίσκονται στα εκατέρωθεν τετράγωνα της οδού Κονδύλη, εφαπτόμενα με την οδό αυτή.

Εάν η λύση αυτή δεν γίνεται βάσει των κανονισμών των πολεοδομικών σχεδίων, τότε η δεύτερη λύση να δοθεί στα οικόπεδα αυτά μεγαλύτερος συντελεστής δομήσεως.

Άλλωστε θα συντελέσει στην ιδιομορφία της οδού αύτης".

8. Το υπόμνημα του Γεωργίου Τσέρτου το οποίο έχει ως εξής:

" Εν όψει της επεκτάσεως του σχεδίου πόλεως προτείνω να συμπεριληφθεί εντός αυτού η περιοχή στην οποία βρίσκεται η εκκλησία Αγίας Ανάληψης στο λόφο απέναντι από την Μπάρα που δεν απέχει πάνω από 500 μέτρα από το τέρμα του ισχύοντος μέχρι σήμερα σχεδίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο πλεονεκτήματα έχει αυτή η περιοχή: ανύπαρκτη υγρασία, πανοραμική θέση (άνωθεν Κολυμβητηρίου).”

Στη συνέχεια το Δημοτικό Συμβούλιο άκουσε τις κατωτέρω προτάσεις από εκπροσώπους φορέων ήτοι:

1. Αθανάσιος Κωλέττης:  Εκπρόσωπος Γονέων και Κηδεμόνων του 6ου Δημ. Σχολείου:

Να χαρακτηρισθεί ο χώρος "Χατζοπούλου" χώρος Σχολείου (υπάρχει και υπόμνημα).

2. Μεγαρχιώτης, κάτοικος Αμπελακίων:

Το σχέδιο να συμπεριλάβει όλα τα κτίσματα του Συν. Αμπελακίων. Να εξευρεθεί χώρος για σχολείο.

3. Κωστόπουλος:

Οι μελετητές δεν έλαβαν υπόψη το ιστορικό της πόλης π.χ. προτείνεται να γίνει η Ασκληπιού πεζόδρομος Δεν πρέπει η πόλη να αλλοιωθεί. Πρέπει να γίνει ανάλυση της πόλης στο ιστορικό-εκπολιτιστικό και εμπορικό τομέα και να αντιμετωπισθούν ανάλογα τα προβλήματα της πόλης.

4. Περικλής Βασιλός: Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Τρικάλων

α) Να εξευρεθεί ο κατάλληλος μόνιμος χώρος του Τελωνείου για να λειτουργήσει.

β) Να προταθεί ο χώρος της Λαϊκής Αγοράς ύστερα από συζήτηση.

γ) Οριστικοποίηση της Βιομηχανικής Ζώνης (μεταξύ Τρικάλων - Καρδίτσας - Αγναντερό) και ένταξη αυτής στο πενταετές πρόγραμμα προκειμένου η δαπάνη των 2,5 δις να απορροφηθεί. Μέχρι σήμερα ενώ προβλέπεται η ανωτέρω δαπάνη δεν έχει ξοδευτεί ούτε μια δραχμή.

5. Κούρεντας: Εκπρόσωπος του Συν. Σαραγίων

Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι το Τελωνείο θα βρεθεί στη μέση της γειτονιάς. Γεγονός που θα υποβαθμιστεί  ο συνοικισμός από τη μεγάλη κίνηση.

Επίσης να καθοριστεί χώρος σχολείου- Κατάλληλος χώρος είναι τα κτίρια ΚΟΜΔΕ.

Επίσης επέμεινε να απομακρυνθεί το Τελωνείο από το συνοικισμό διότι είναι παραφορτωμένος.

6. Γιαννιός - Ιδιώτης:

Στην επέκταση του σχεδίου πόλης να συμπεριληφθεί και άλλη έκταση του συν. Μπάρας για την εξυπηρέτηση των κατοίκων της.

7. Ντανίκας - Ιδιώτης:

Να συμπεριληφθούν όλα τα οικόπεδα  από Αγιαμονιώτη προς Φλαμούλι στο σχέδιο πόλης.

8. Γκούτας - Εκπρόσωπος Εξωραϊστικού  Συλλόγου Φλαμουλίου:

Να επεκταθεί το σχέδιο πόλης μέχρι Φλαμούλι για να ενωθεί το Φλαμούλι με την πόλη.

9. Τιφαρίκης:

Να επεκταθεί το σχέδιο πόλης μέχρι την Αγ. Τριάδα (Κολτούκια).

10. Σκούρας - Εκπρόσωπος του Συλλόγου 7ου Γυμνασίου:

Να συμπεριληφθούν στο σχέδιο πόλης όλα τα κτίσματα που βρίσκονται ένθεν και ένθεν της οδού Καρδίτσης. Το σχέδιο πόλης στην περιοχή μας κάνει μια κοιλιά και μας αφήνει έξω από αυτό.

Επίσης ο Ληθαίος ποταμός μετά τον Αγ. Κωνσταντίνο βρίσκεται σε απαράδεκτη κατάσταση.

11. Καλογριάς Ιωάννης - Εκπρόσωπος κατοίκων της περιοχής Δέλτα Λαρίσης:

Να συμπεριληφθεί και η περιοχή αυτή στο σχέδιο πόλης (περιοχή Δέλτα Λαρίσης) που αφορά 40 οικογένειες.

Στη συνέχεια έκαναν προτάσεις οι Δημοτικοί Σύμβουλοι:

"Να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης διάφορες περιοχές α) Η περιοχή προς Φλαμούλι για την Ένωση της πόλης με τον συνοικισμό, β) Το τμήμα Λαρίσης μέχρι το δεύτερο δέλτα ένθεν και ένθεν της Λαρίσης και γ) η ζώνη αστικού αναδασμού να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης.

Να δημιουργηθούν και άλλοι εκπαιδευτικοί χώροι και ε) το Τελωνείο να εγκατασταθεί μεταξύ Καρυών και Φλαμουλίου που το ζητούν και οι κάτοικοι αυτών.

2. ΖΥΓΟΥΡΑΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ: προτάσεις

α) Δημοσίευση σε συνέχειες στον τοπικό τύπο των κυριοτέρων ενοτήτων του Γεν. Πολεοδομικού Σχεδιασμού (Γ.Π.Σ.) και την έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων.

β) Να φωτοτυπηθούν (με έξοδα του Δήμου) οι εισηγήσεις των μελετητικών γραφείων και να σταλούν στους κυριότερους φορείς (Τ.Ε.Ε. - Σύλλογο Μηχανικών). Ορισμένα τμήματα αυτής της μελέτης ανάλογα με το αντικείμενο σ' άλλους φορείς (ΕΛΜΕΤ, Επιμελητήριο, Εμπορικό Σύλλογο, Ομοσπονδία ΕΒΕ, Συλλόγους Γυναικών, Πολιτιστικούς φορείς κλπ).

γ) Έκθεση όλων των σχεδίων στο φουαγιέ του ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ για ορισμένες ώρες της ημέρας και 3-4 μηχανικοί - τοπογράφοι - αρχιτέκτονες να ενημερώνουν τους πολίτες.  Οι μηχανικοί αυτοί αν είναι δυνατόν να είναι απ' τους μηχανικούς του Δήμου ή να προσληφθούν με σύμβαση έργου για 2 μήνες.

δ) Άμεση  σύσταση των Πολεοδομικών Επιτροπών Γειτονιάς (ΠΕΓ) και προώθηση της διαδικασίας εκλογής αιρετών Σ.Σ.

ε) Συσκέψεις στις συνοικίες για αμφίδρομη ενημέρωση. Κύρια σ' ό,τι αφορά τη γειτονιά και τις λειτουργίες της, όπως τα προτείνει η μελέτη. Πάλι με την παρουσία μηχανικών και κατάλληλου εξοπλισμού (χάρτες, βίντεο κλπ) Όλα αυτά με συγκεκριμένο πρόγραμμα, έγκαιρα δημοσιευμένο στον τοπικό τύπο.

3. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΡΘΕΝΗΣ: Αντιδήμαρχος

Στον πολεοδομικό σχεδιασμό που έχει στόχο την ορθή ανάπτυξη της πόλης πρέπει να συμπεριληφθούν και περιοχές που δεν λήφθηκαν υπόψη αφού σ' αυτή μένουν πολλές οικογένειες:

α) Η περιοχή όπισθεν του Εργοστασίου Γάλακτος να συμπεριληφθεί στο σχέδιο πόλης.

β) Στην Αγία Μονή: Η περιοχή στο δεξιό μέρος προς Φλαμούλι να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης διότι και πολυάριθμα κτίσματα υπάρχουν αλλά και διότι υπάρχουν τα οικόπεδα μικρής έκτασης.

γ) Στο δρόμο προς Λογγάκι και στο αριστερό μέρος η περιοχή αυτή να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης.

δ) Η περιοχή που προβλέπεται ως ΖΕΠ στο συνοικισμό Φλαμούλι να αποχαρακτηριστεί και να μείνει ως βοσκότοπος.

ε) Να εξεταστεί η μεταφορά του ΚΤΕΛ στη θέση Αγ. Μονής ιδιοκτησία ΚΤΕΛ που είναι και επιθυμία του προέδρου της.

Θέλω επίσης να δηλώσω ότι κάθε αναβολή για την γνωμοδότηση πάνω στο θέμα του πολεοδομικού σχεδιασμού θα έχει επιπτώσεις αφού υφίστανται ημερομηνίες-προθεσμίες για την υποβολή αυτής.

4. ΦΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Προτείνω την επέκταση του σχεδίου πόλης μέχρι τους συνοικισμούς του δήμου και την ένωση αυτών.

5. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΙΟΣ

α) Να μεταφερθεί το Τελωνείο σε άλλο χώρο.

β) Να συμπεριληφθεί στο σχεδιασμό το τρίγωνο Σωτήρας (δρόμο Περδικορράχης και Σωτήρα).

γ) Να παραμείνουν βοσκότοποι οι μεριάδες Φλαμουλίου.

δ) Να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης η περιοχή από Αγ. Μονή προς Φλαμούλι.

ε) Να ενταχθεί η περιοχή του 2ου Δέλτα Λαρίσης στο σχέδιο πόλης.

6. ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Είμαι σύμφωνος με το Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό, θα 'θελα  όμως  να προτείνω τα εξής:

α) Η περιοχή από Λεπτοκαρυά προς Σωτήρα να ενταχθεί στο σχεδιασμό.

β) Να προεκταθεί η οδός Μακεδονίας στο σχέδιο πόλης.

γ) Από τους βοσκότοπους Φλαμουλίου, μεριές, το 1/3 αυτών να γίνουν κοινόχρηστοι χώροι (σχολεία, νηπιαγωγεία κλπ Κοιν. Έργων)και το υπόλοιπο τμήμα αυτών να παραμείνουν βοσκότοποι οι οποίοι και θα βελτιωθούν.

δ) Να προεκταθεί ο οδός Παλαιολόγου και να συμπεριληφθεί στο σχέδιο πόλης ο συνοικισμός που υπάρχει δίπλα στο Κολυμβητήριο.

ε) Το Τελωνείο να μεταφερθεί στο χώρο Φλαμουλίου και το ΚΤΕΛ στον ιδιόκτητο χώρο του (Αγ. Μονή).

στ) Η περιοχή προς Φλαμούλι να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης.

Θέλω ακόμη να προσθέσω ότι η πρόταση του κ. Ζυγουράκη για αναβολή είναι μεν σωστή αλλά δεν υπάρχουν περιθώρια για την υποβολή αρμοδίως της γνωμοδότησης.

7. ΚΑΛΛΙΑΡΑΣ ΘΩΜΑΣ

Να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης η περιοχή που βρίσκεται δεξιά-αριστερά της οδού Καρδίτσης μέχρι ένα χιλιόμετρο και 100 μέτρα μετά το Εργοστάσιο Γάλακτος.

8. ΜΗΛΙΩΝΗ ΕΛΕΝΗ

α) Να αποχαρακτηρισθούν οι μεριάδες του Συν. Φλαμουλίου από ΖΕΠ διότι θα καταστραφεί η κτηνοτροφία. Μέρος αυτών των μεριάδων να χαρακτηρισθούν για ειδικές χρήσεις.

β) Να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης η περιοχή από Αγ. Μονή προς Φλαμούλι.

γ) Επίσης να ενταχθεί στο σχέδιο πόλης η περιοχή που βρίσκεται πίσω από την εκκλησία.

δ) Να μεταφερθεί το Τελωνείο στο Φλαμούλι (συμβολή δρόμου και σιδηροδρομικής γραμμής).

9. ΝΤΙΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

α) Να ενταχθεί στο σχέδιο η περιοχή που βρίσκεται στη συμβολή της οδού Λεπτοκαρυάς και Ζαβλανίων.

β) Το Τελωνείο να μεταφερθεί στο Φλαμούλι.

γ) Να αποχαρακτηρισθούν από ΖΕΠ οι μεριάδες του Φλαμουλίου.

10. ΓΕΩΡΓΟΛΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

Επειδή ο Ν.1337/83 είναι ασαφής και ανεδαφικός και απέχει της πραγματικότητας προτείνω:

α) Το συμβούλιο να ζητήσει την τροποποίηση του Νόμου.

β) Η μελέτη να συνταχθεί με προτάσεις των ενδιαφερομένων.

γ) Να ενωθεί η πόλη με τους συνοικισμούς.

δ) Το Τελωνείο να μεταφερθεί από την ΚΟΜΔΕ

ε) Να περιορισθεί από 10 στρέμματα στα 4 στρέμματα η ΖΟΕ (χρήση γης)

στ) Να διαφοροποιηθούν οι συντελεστές δόμησης

ζ) Οι Δημοτικοί κοινόχρηστοι χώροι να αποχαρακτηρισθούν από ΖΕΠ

η) Η οδός Ζαβλανίων να προεκταθεί στο σχέδιο πόλης

11. ΜΕΡΕΝΤΙΤΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ

α) Οι μεριάδες του Συν. Φλαμουλίου να αποχαρακτηριστούν για όφελος της κτηνοτροφίας.

β) Το Τελωνείο να μεταφερθεί από τον συν. Σαραγίων σε χώρο του Φλαμουλίου, διότι ο συνοικισμός αυτός είναι φορτωμένος.

12. ΜΠΕΣΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Η εγκατάσταση του ΚΤΕΛ στο Σταθμό θα επιδεινώσει το κυκλοφοριακό πρόβλημα των συν. Σαραγίων. Οι δρόμοι του συνοικισμού είναι στενοί και μετά δυσκολίας γίνεται η σημερινή κυκλοφορία. Μπορεί να εγκατασταθεί σε ιδιόκτητο χώρο που έχει.

13. ΜΙΓΚΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Θα' θελα να επιστήσω την προσοχή για τον χώρο που παρεμβάλλεται μεταξύ οικισμού Γαρδικάκι - Καλλιθέα - Αμπελοκήπων και Σιδ. Γραμμής θα έλυνε το πρόβλημα.

14. ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

α) Το  Τελωνείο να μεταφερθεί στο Ριζαριό (περιφερειακό δρόμο).

β) Το ΚΤΕΛ να μεταφερθεί στον ιδιόκτητο χώρο του

γ) Να ενταχθούν στο σχέδιο πόλης διακόσια (200) μέτρα περίπου που βρίσκονται ένθεν και ένθεν του δρόμου Τρικάλων Ριζαριού μέχρι Πάρκο Αγ. Γεωργίου.

15. ΣΑΚΚΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

Προτείνει την αναβολή λήψης απόφασης για δύο μήνες προκειμένου να γίνει σχετική εξόρμηση για ενημέρωση του κόσμου και ύστερα να υποβάλλουμε τις προτάσεις.

16. ΒΑΡΔΟΥΛΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ

Να παραμείνουν οι εκτάσεις που έχουν χαρακτηρισθεί ως ΖΕΠ.

17. ΠΛΙΑΤΣΙΚΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

α) Να υλοποιηθούν τα δύο υπομνήματα του συν. Μπάρας.

β) Να ληφθούν υπ' όψη τα κτίσματα που υπάρχουν μετά τον διεθνή και να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι κοινόχρηστοι χώροι για την εξυπηρέτηση των κατοίκων της περιοχής αυτής.

18. ΣΚΑΜΠΑΡΙΝΑ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ

Να εκμεταλευτούμε το χρόνο που απομένει. Να επισκεφθούμε όλες τις γειτονιές για ενημέρωση.

19. ΖΥΓΟΥΡΑΚΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Τα Δημοκρατικά Τρίκαλα κάνουν την εξής δήλωση:

"Ο συνδυασμός  "Δημοκρατικά Τρίκαλα" πιστεύοντας ότι δεν ακολουθήθηκαν σωστά οι διαδικασίες αμφίδρομης ενημέρωσης Μελετητών Δήμου με τους φορείς και τους κατοίκους της πόλης μας και έχοντας υπόψη του ότι έστω και τώρα υπάρχει το χρονικό περιθώριο να ενημερωθεί, ευαισθητοποιηθεί και ενεργοποιηθεί ο κάθε κάτοικος της πόλης μας έκανε την πρόταση αναβολής για τη γνωμοδότηση του Δ.Σ. για να ολοκληρωθεί η αμφίδρομη αυτή ενημέρωση που κατά τη γνώμη μας και κατά την άποψη του ΥΧΟΠ αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα επιτυχίας της Επιχείρησης Πολεοδομική ανασυγκρότηση και αυτή θα χαρακτηρίσει το αποτέλεσμα.  Επειδή είναι πέρα από την πεποίθησή μας να αποφασίζουμε ερήμην του λαού, δηλώνουμε ότι δεν παίρνουμε μέρος στη διαδικασία γνωμοδότησης και θα ψηφίσουμε "παρών".

Στη συνέχεια ο κ. Πρόεδρος έθεσε στο Συμβούλιο την πρόταση του κ. Ζυγουράκη για αναβολή και έκανε φανερή ψηφοφορία κατά την οποία υπέρ της αναβολής τάχθηκαν έξι Σύμβουλοι, ήτοι:  Στέφανος Ζυγουράκης, Κων/νος Σακκάς, Θεοδ. Πλιάτσικας, Περσεφόνη Σκαμπαρίνα, Απόστολος Στάμος, Ταγαρίδης Νικόλαος, έναντι δεκατεσσάρων Δημοτικών Συμβούλων και Παρέδρων  που τάχθηκαν κατά της αναβολής ήτοι: Βαρδούλης Ευθύμιος, Γεώργιος Ζωγράφος, Θωμάς Καλλιάρας, Βάιος Κωστόπουλος, Αθανασία Μερεντίτη, Γιάννης Μίγκας, Δημ. Μπέσιος, Μιχ. Ντιρογιάννης, Ευάγγ. Παπαευθυμίου, Γεώργιος Παρθένης, Γεώργιος Φάης, Απόστολος Τογελος, Δημοτικοί Σύμβουλοι, Μηλιώνη Ελένη και Ταμπρατζής  Θεόδωρος, Πάρεδροι.

Μετά το αποτέλεσμα και ύστερα από φανερή ψηφοφορία, κατά την οποία υπέρ του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού τάχθηκαν δεκαπέντε Δημοτικοί Σύμβουλοι και πάρεδροι:  : Βαρδούλης Ευθύμιος, Γεώργιος Ζωγράφος, Θωμάς Καλλιάρας, Βάιος Κωστόπουλος, Αθανασία Μερεντίτη, Γιάννης Μίγκας, Δημ. Μπέσιος, Μιχ. Ντιρογιάννης, Ευάγγ. Παπαευθυμίου, Γεώργιος Παρθένης, Θεόδωρος Πλιάτσικας, Γεώργιος Φάης, Απόστολος Τόγελος  Δημοτικοί Σύμβουλοι (13), Μηλιώνη Ελένη και Ταμπρατζής Θεόδωρος   Πάρεδροι, ενώ έξι (6) Δημοτικοί Σύμβουλοι δήλωσαν "παρών" ήτοι: Κων/νος Γεωργολιός, Στεφ. Ζυγουράκης, Κων. Σακκάς, Περσ. Σκαμπαρίνα, Απόστολος Στάμος, Νικ. Ταγαρίδης.

Γ ν ω μ ο δ ο τ ε ί

Υπέρ του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού της πόλης Τρικάλων όπως εκφαίνεται από το σχέδιο και όπως διαμορφώθηκε από τις προτάσεις των Δημοτικών Συμβούλων φορέων και ιδιωτών  ενδιαφερομένων.

Η παρούσα απόφαση έλαβε αύξοντα αριθμό  111 / 1984.

6η (β) σημαντική απόφαση

Υπέρ της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) Αριθ. Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου 112/1984.

Μετά από αυτό ο κ. Πρόεδρος εισηγούμενος το 2ο θέμα της ημερήσιας διάταξης έθεσε υπόψη του Δημοτικού Συμβουλίου τα σχέδια που περιέχουν τις ζώνες οικιστικού ελέγχου και πρότεινε σ' αυτό να γνωμοδοτήσει σχετικά.

Το Δημοτικό Συμβούλιο μετά διαλογική αφού έλαβε υπόψη και την εισήγηση της Αρχιτέκτονα Μηχανικού του Δήμου Φανής Τσαπάλα η οποία έχει ως εξής:

"Η ΖΟΕ είναι μια περιοχή γύρω από το εγκεκριμένο σχέδιο πόλης, της οποίας καθορίζονται νομοθετικά τα όρια και μέσα στην οποία ισχύουν περιορισμοί στη δόμηση ελάχιστο όριο κατάτμησης της γης, καθορισμός των χρήσεων και δικαίωμα προτίμησης του Δημοσίου στις αγοραπωλησίες.

Σκοπός της ΖΟΕ είναι η διαφύλαξη και η προγραμματισμένη ανάπτυξη των ζωνών γύρω από το σχέδιο πόλης που κινδυνεύουν από την ανεξέλεγκτη κατάτμηση της γης και την άναρχη οικοδόμηση. Είναι δηλαδή η ΖΟΕ το απαραίτητο συμπλήρωμα του σχεδίου πόλης για να έχουμε μια ολοκληρωμένη πόλη.

Στην πρόταση της ομάδας μελέτης για τη ΖΟΕ Τρικάλων η άποψή μας είναι ότι σε γενικές γραμμές ανταποκρίνεται  στους παραπάνω σκοπούς της ΖΟΕ και στα προβλήματα που δημιουργεί ήδη η διαμορφωμένη κατάσταση.

Όσον αφορά τα εξωτερικά όρια της ΖΟΕ αυτά ακολουθούν τα Διοικητικά όρια του Δήμου Τρικάλων με εξαίρεση  τη Δυτική πλευρά όπου τα όρια έρχονται σε απόσταση 1χλμ από τη νοητή γραμμή που ενώνει ακραία σημεία του σχεδίου πόλης, στη θέση του υπό μελέτη περιφερειακού δρόμου. Επίσης στη βόρεια πλευρά τα όρια της ΖΟΕ είναι από μέσα από τα όρια του δήμου. Ο περιορισμός αυτός για να αποφευχθεί ο καθορισμός της ήδη πολύ μεγάλης έκτασης των διοικητικών ορίων του Δήμου σαν ΖΟΕ.

Οι περιορισμοί δόμησης (αρτιότητα 10.000μ2 σύνολο επιφάνειας ορόφων 200 μ2 μέγιστος αριθμός ορόφων 2) κρίνονται ικανοποιητικοί για την προστασία της γης από κατάτμηση +δόμηση. Το ίδιο επίσης και η κατανομή των χρήσεων που γίνεται με στόχους τη διατήρηση της γεωργικής γης, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος την ελεγχόμενη και προγραμματισμένη χωροθέτηση της βιοτεχνίας  και βιομηχανίας καθώς και την εξασφάλιση εκτάσεων για ζώνες ενεργού πολεοδομίας (ΖΕΠ) και ειδικές χρήσεις".  

Γ ν ω μ ο δ ο τ ε ί

Υπέρ της ζώνης οικιστικού ελέγχου όπως διαμορφώνεται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλης και εμφαίνεται στα σχέδια.

Η παρούσα απόφαση έλαβε αύξοντα αριθμό  112/1984.

7η (α) σημαντική απόφαση
 “Περί αποδοχής αρμοδιοτήτων πολεοδομικών εφαρμογών (Ίδρυση πολεοδομικού Γραφείου)” Αριθ. Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου 137/1986.

ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

Εκ του πρακτικού της υπ'αριθμ……………….1986…..συνεδριάσεως του Δημοτικού

Συμβουλίου Τρικκαίων                                               ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αριθ.αποφ.   137/1986                                    "Περί αποδοχής Αρμοδιοτήτων Πολεο-

                                                                        δομικών Εφαρμογών".

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Τρικκαίων

Τρίκαλα και στο Δημαρχιακό κατάστημα του Δήμου Τρικκαίων σήμερα την ογδόη (8) του μηνός Αυγούστου του έτους 1986 ημέρα της εβδομάδας Παρασκευή και ώρα 8.30μ.μ. συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Τρικκαίων κατόπιν της από 1-8-1986 εγγράφου προσκλήσεως του Προέδρου αυτού που έχει επιδοθεί στο καθένα σύμβουλο σύμφωνα προς τα άρθρα 85 και 99 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα παρόντος και του Δημάρχου κ. Αθανασίου Τριγώνη. Αφού διαπιστώθηκε ότι υφίσταται νόμιμος απαρτία, δεδομένου ότι σε σύνολο 25 μελών έχουν βρεθεί παρόντα 19 και  2 πάρεδροι ήτοι:

ΠΑΡΟΝΤΕΣ                                                   ΑΠΟΝΤΕΣ

 1.Γεωργολιός Κων/νος                                  1.Βαρδούλης Ευθύμιος

 2.Ζυγουράκης Στέφανος                                2.Βράντζας Κων/νος

 3.Ζωγράφος Γεώργιος                                   3.Δερπανόπουλος Σωτήριος

 4.Καλλιάρας Θωμάς                                      4.Κωστόπουλος Βάιος

 5.Καραμέτος Βασίλειος                                 5.Μπέσιος Δημήτριος

 6.Μερεντίτη Αθανασία                                  6.Παπανικολάου Δημήτριος

 7.Μίγκας Γιάννης

 8.Μπουλογεώργος Χρήστος

 9.Νέος Γεώργιος

10.Παπαευθυμίου Ευάγγελος

11.Παπαστεργίου Γιάννης                               ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

12.Παρθένης  Γεώργιος                                  1.Κέμος Βησσάρης

13.Πλιάτσικας Θεόδωρος                               2.Ταμπρατζής Θεόδωρος

14.Σακκάς Κων/νος

15.Μακρής Νικόλαος

16.Παλάτος Νικόλαος                                                 ΑΠΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

17.Ταγαρίδης Νικόλαος                                              1.Τσότσολας Δημήτριος

18.Τόγελος Απόστολος                                               2.Πρεβέντας Αναστάσιος

19.Φάης Γεώργιος                                                      3.Μεσιακάρης Δημήτριος

                                                                                    Οι οποίοι δεν έχουν προσέλθει

                                                                                    καίτοι έχουν κληθεί νόμιμα.

Ο Πρόεδρος κήρυξε την έναρξη της συνεδρίασης

Μετά απ' αυτό ο κ. Πρόεδρος εισηγούμενος το 5ο θέμα της ημερήσιας διάταξης έθεσε υπ' όψη του Δημοτικού Συμβουλίου το υπ' αριθμ. Γ 48141/4849/19.6.1986 έγγραφο του Υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. "Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων πολεοδομικών εφαρμογών και τροποποίηση εγκεκριμένων σχεδίων πόλεως" και ανακοίνωσε σ' αυτό τα εξής: Όπως αναφέρεται στο παραπάνω έγγραφο σύμφωνα με το άρθρο 61 παρ. 4 του ν.947/1979 είναι δυνατόν, με Π.Δ/γμα που προτείνεται από τους Υπουργούς Εσωτερικών και ΠΕΧΩΔΕ να μεταβιβασθούν στους Δήμο μας όλες ή μερικές αρμοδιότητες πολεοδομικών εφαρμογών εφόσον βέβαια ζητηθεί από το Δήμο μας που διαθέτει στην προκειμένη περίπτωση πλήρη τεχνική υπηρεσία. Επίσης με το άρθρο 33 παρ.3 του Ν.1337/1983 είναι δυνατόν να μεταβιβαστούν στο Δήμο μας οι αρμοδιότητες για την τροποποίηση του σχεδίου πόλης χωρίς βέβαια μεταβολή των όρων και περιορισμών δόμησης. Εκτός από εκείνους τους όρους και περιορισμούς που ορίζονται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση με τα αντίστοιχα διατάγματα.

Σε περίπτωση δε που δεχθεί και αναλάβει ο Δήμος τις αρμοδιότητες πολεοδομικών εφαρμογών με τις παραπάνω διατάξεις. Θα αποδοθεί στο Δήμο μας το 40% του προϊόντος τις κρατήσεις που προβλέπεται από την παρ. 3 του άρθρου 2 του Κ. /1947 ψηφίσματος. Και ακόμη σε περίπτωση που μεταβιβαστεί  η αρμοδιότητα έγκρισης τροποποιήσεων του εγκεκριμένου σχεδίου της πόλης μας με τις διατάξεις που ανέφερα πιο πάνω θα αποδοθεί στο δήμο μας άλλα 35% του προϊόντος του παραπάνω ψηφίσματος.

Στη συνέχεια ο κ. Πρόεδρος αφού βεβαίωσε το Σώμα ότι στο Δήμο Τρικκαίων υφίστανται οι προϋποθέσεις ανάληψης των παραπάνω αρμοδιοτήτων πρότεινε στα μέλη του Δ.Σ. να αποφασίσουν για το παραπάνω θέμα.

Το Δημοτικό Συμβούλιο μετά διαλογική συζήτηση

Α π ο φ α σ ί ζ ε ι

Δηλώνει ότι ο Δήμος έχει την πρόθεση να αναλάβει τις αρμοδιότητες πολεοδομικών εφαρμογών και τις αρμοδιότητες για την τροποποίηση του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως Τρικάλων.

Βεβαιώνει ότι ο Δήμος διαθέτει ιδίαν τεχνική υπηρεσία.

Οι κ.κ. Ιωαν. Μίγκας και Γ. Παρθένης έχουν την γνώμη ότι προ της αναλήψεως των ανωτέρω αρμοδιοτήτων πρέπει να συγκροτηθεί επιτροπή για να εξετάσει αφενός μεν τις οικονομικές επιβαρύνσεις για το Δήμο αφετέρου δε τις δυνατότητες της υφιστάμενης σήμερα τεχνικής υπηρεσίας να επωμισθεί και διεκπεραιώσει τις ανωτέρω αρμοδιότητες.

Η παρούσα απόφαση έλαβε αυξ. αριθμ.137/1986

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ.

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ                      Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ.                  ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΡΙΓΩΝΗΣ      Ε.ΠΑΠΑΕΥΘΥΜΙΟΥ     1. Γεωργολιός Κων/νος                                                                                                                              2. Ζυγουράκης Στέφανος                                                                                                              3. Ζωγράφος Γεώργιος                                                                      4. Καλλιάρας Θωμάς                                                                          5. Καραμέτος Βασίλειος

                                                                                  6. Μερεντίτη Αθανασία

                                                                                  7. Μίγκας Γιάννης

                                                                                  8. Μπουλογεώργος Χρήστος

                                                                                            9. Νέος Γεώργιος

                                                                                          10. Παπαευθυμίου Ευάγγελος

                                                                                          11. Παπαστεργίου Γιάννης                                                                                                      

                                                                                          12. Παρθένης  Γεώργιος

                                                                                          13. Πλιάτσικας Θεόδωρος                            

                                                                                          14. Σακκάς Κων/νος

                                                                                          15. Μακρής Νικόλαος

                                                                                          16. Παλάτος Νικόλαος                                         

                                                                                          17. Ταγαρίδης Νικόλαος  

                                                                                          18. Τόγελος Απόστολος                                 

                                                                                          19. Φάης Γεώργιος                                                           

                                                                                       

                                                                                                ΠΑΡΕΔΡΟΙ

                                                                                           1.Κέμος Βησσάρης

                                                                                           2.Ταμπρατζής Θεόδωρος

Ακριβές αντίγραφο

Τρίκαλα  τη………………..

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΡΙΓΩΝΗΣ

Π.Δ. 27.7.87 (ΦΕΚ 749/10.8.87 )  “Περί μεταβίβασης αρμοδιοτήτων εγκεκριμένου  σχεδίου πόλεως και πολεοδομικών εφαρμογών στο Δήμο Τρικκαίων”

Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ι Κ Ο     Δ Ι Α Τ Α Γ Μ Α

"Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων τροποποιήσεων εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως και πολεοδομικών εφαρμογών στο Δήμο Τρικκαίων (Ν. Τρικάλων)".

Φ.Ε.Κ. 149/10.8.87  τεύχος Δ'  Π.Δ. 27.7.87

Ο   Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ο Σ

Τ Η Σ      Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Σ       Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ  Ι Α Σ

Εχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 61 του ν. 947/1979 (Φ.Ε.Κ. 169/Α/79).

2. Τα άρθα 33 παράγραφος 33 και 34 του ν. 1337/1983 (Φ.Ε.Κ. 33/Α).

3. Το άρθρο 23 παράγραφος 1 του ν. 1558/85 (Φ.Ε.Κ. 137/Α) σε συνδυασμό με το άρθρο 4 του Π.Δ. 137/1986 (Φ.Ε.Κ. 51/Α).

4. Το άρθρο 9 του Π.Δ. 437/1985 (Φ.Ε.Κ. 157/Α).

5. Την υπ' αριθμ. 9929/16.2.87 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και Υπουργού Εσωτερικών "Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Εσωτερικών" (Φ.Ε.Κ. 90 / Β / 19.2.87 ).

6. Τη σχετική πρόταση του Δήμου Τρικκαίων που διατυπώθηκε στην υπ' αριθμ. 137/1986 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και το γεγονός ότι όπως διαπιστώνεται από την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου υπάρχει δυνατότητα οργάνωσης στο Δήμο κατάλληλης Τεχνικής Υπηρεσίας μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος διατάγματος.

7. Την υπ' αριθμ. 201/1987 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Υφυπουργού Εσωτερικών, αποφασίζουμε:

Α Ρ Θ Ρ Ο    1

1. Στο Δήμο Τρικκαίων (Ν. Τρικάλων) η τροποποίηση του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως γίνεται με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατά την παράγραφο 3 του άρθρου 33 του ν. 1337/1983.  Η τροποποίηση ενεργείται  σύμφωνα με την ισχύουσα σχετική νομοθεσία η οποία εφαρμόζεται ανάλογα. Επίσης από το Δημοτικό Συμβούλιο γίνεται η αναστολή των οικοδομικών εργασιών σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν.δ. 17.7.1923 "περί σχεδίων πόλεως" ως ισχύει κατά την άσκηση των πιο πάνω αρμοδιοτήτων του.

2. Η τροποποίηση του σχεδίου δεν επιτρέπεται να είναι αντίθετη με τις κατευθύνσεις εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Γ.Π.Σ.) σύμφωνα με το ν.1337/1983, ή να μειώνει τη συνολική επιφάνεια των κοινοχρήστων και κοινωφελών χώρων στην ίδια πολεοδομική ενότητα και στο σύνολο της πόλης ή το εύρος των οδών του βασικού οδικού δικτύου της περιοχής. Εάν δεν υπάρχει εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο, εξαιρούνται από την αρμοδιότητα του δήμου τροποποιήσεις που αφορούν τη μείωση του εύρους των οδών του βασικού οδικού δικτύου της περιοχής καθώς και στη μείωση κοινοχρήστων ή κοινωφελών  χώρων. Με όμοια απόφαση μπορεί να επιβάλλεται ή τροποποιείται προκήπιο χωρίς μείωση του πλάτους του.

3. Ως βασικό οδικό δίκτυο κατά την προηγούμενη παράγραφο νοείται εκείνο που χαρακτηρίζεται στους χάρτες που συνοδεύουν το Γ.Π.Σ., ως ελεύθερες ή ταχείες λεωφόροι και ως αρτηρίες. Εάν δεν έχει εγκριθεί Γ.Π.Σ. ως βασικό οδικό δίκτυο νοούνται οι εθνικοί δρόμοι κατά το τμήμα που εμπίπτει εντός του εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως και που καθορίζεται με απόφαση του Νομάρχη, κατόπιν εισηγήσεως των αρμοδίων Νομαρχιακών Υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων.

Α Ρ Θ Ρ Ο    2

1. Οι προβλεπόμενες από την παράγραφο 1 του άρθρου 1 διοικητικές πράξεις εκδίδονται ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νομού στο οποίο εισηγείται ο Προϊστάμενος της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου.

2. Η γνωμοδότηση του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος κοινοποιείται στο Δημοτικό Συμβούλιο μέσα σε δύο μήνες από τότε που θα περιέλθει σ' αυτό η σχετική μελέτη. Αν περάσει άπρακτη η πιο πάνω προθεσμία, το Δημοτικό Συμβούλιο μπορεί να εγκρίνει ή να απορρίπτει την τροποποίηση του σχεδίου και χωρίς τη γνωμοδότηση του Συμβουλίου Χωροταξίας.

3. Το άρθρο 152 του δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (π.δ. 76/1985) έχει εφαρμογή και για τις αποφάσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του παρόντος.

Α Ρ Θ Ρ  Ο  3

Από το άρθρο εξαιρούνται:

α) Η έγκριση τροποποιήσεων εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, που αφορούν παραδοσιακούς οικισμούς ή παραδοσιακά τμήματα της πόλης ή τροποποιήσεων που θίγουν διατηρητέα κτίρια ή το άμεσο περιβάλλον τους ή παραδοσιακά στοιχεία υπαίθριου εξοπλισμού.

β) Η έγκριση τροποποιήσεων σχεδίων πόλεων για καθορισμό χώρων ανέγερσης κτιρίων υπερτοπικής σημασίας, όπως κτιρίων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, Τ.Ε.Ι., Περιφερειακών ή Νομαρχιακών Νοσοκομείων με την έννοια του άρθρου 8 του ν.1397/1983 (Φ.Ε.Κ. 143/83), κτιρίων πρεσβειών, υπηρεσιών υπουργείων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.

γ) Θέματα τροποποιήσεων εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων για τα οποία έχει γνωμοδοτήσει μέχρι δημοσιεύσεως του παρόντος το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος.

Α Ρ Θ Ρ Ο    4

Επίσης στον ίδιο Δήμο μεταβιβάζεται και για την περιφέρειά του, η άσκηση όλων των αρμοδιοτήτων της Πολεοδομικής υπηρεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που αναφέρεται στο άρθρο 27 παράγραφος 1 του ν. 1577/85 (Φ.Ε.Κ. 210/Α)  "Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός" και στο άρθρο 2 του π.δ/τος της 3/9/1983 όπως ισχύει (Φ.Ε.Κ. 294/Δ) και ειδικότερα:

α) Έκδοσης οικοδομικών αδειών σύμφωνα με το άρθρο 22 του ν. 1577/1985.

β) Εφαρμογής της διαδικασίας χαρακτηρισμού και κατεδάφισης αυθαιρέτων κατασκευών, επιβολής προστίμου, ειδικής εισφοράς και κάθε άλλης σχετικής ενέργειας, σύμφωνα με τα άρθρα 17 και 18 του ν. 1337/83 και τις διατάξεις των π.δ/των της 5/7-12/7/1983 (Φ.Ε.Κ. 291/Δ) και 3/9 - 8/9/1983 (Φ.Ε.Κ. 393/Δ) όπως ισχύουν.

γ) Επιβολής των διοικητικών ποινών προστίμου που προβλέπονται από το άρθρο 60 του  ν. 947/1979  και ειδικότερα από την περίπτωση β της παραγράφου 1.

δ) Εφαρμογής της διαδικασίας διατήρησης ή κατεδάφισης κτισμάτων ή κατασκευών σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 5, 7 και 8 του άρθρου 8 και της παραγράφου 8 του άρθρου 9 του ν. 1512/85 (Φ.Ε.Κ. 4/Α).

Α Ρ Θ Ρ Ο  5

1. Στον ίδιο Δήμο και για την περιφέρειά του μεταβιβάζονται επίσης οι αρμοδιότητες για τη σύμφωνα με το άρθρο 32 και επόμενα του ν.δ/τος της 17/7/1923, κατάρτιση και έκδοση πράξεων αναλογισμού, προσκύρωσης και τακτοποίησης οικοπέδων, εκτός από τις περιπτώσεις που τη διάνοιξη των οδών επισπεύδει το Δημόσιο, σύμφωνα με το άρθρο 5 του ν. 653/1977 (Φ.Ε.Κ. 214/Α). Στις περιπτώσεις ενστάσεων για τις πιο πάνω πράξεις αποφασίζει ο αρμόδιος   νομάρχης σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.

Α Ρ Θ Ρ  Ο   6

1. Στον ίδιο Δήμο και στην περιφέρειά του μεταβιβάζονται επίσης όλες οι αρμοδιότητες σύνταξης εκθέσεων και αναθεώρησης αυτών στις περιπτώσεις επικινδύνων οικοδομών, σύμφωνα με το από 13/22.4.19 π.δ/γμα "περί επικινδύνων οικοδομών". Εξαιρούνται οι περιπτώσεις του άρθρου 7 του πιο πάνω δ/τος για την κατάρτιση εκθέσεων επικινδύνως ετοιμόρροπων κατασκευών.

2. Στην επιτροπή του άρθρου 7 του πιο πάνω δ/τος μπορούν να συμμετέχουν και μηχανικοί της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου.

3. Για τη σύνταξη έκθεσης, την αναθεώρησή της, την υποβολή και κρίση ενστάσεων, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του από 13/22.4.1929 π.δ/τος.

Α Ρ Θ Ρ Ο   7

1. Οι αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται στο Δήμο Τρικκαίων με το παρόν διάταγμα ασκούνται από την τεχνική υπηρεσία του.

2. Ο προϊστάμενος της πιο πάνω τεχνικής υπηρεσίας όταν ασκεί τις αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται, έχει όλες τις αρμοδιότητες που οι σχετικές κείμενες διατάξεις προβλέπουν για προϊστάμενο "Γραφείου Νομομηχανικού" ή 'Σχεδίου Πόλεως" ή "Πολεοδομικής Αρχής" και "Επιθεωρητού Δημοσίων Έργων".

3. Όπου απαιτείται γνώμη "Αρχιτεκτονικής επιτροπής" κατά την άσκηση των πιο πάνω αρμοδιοτήτων, αυτή παρέχεται από την αρμόδια κατά τόπο Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.

Α Ρ Θ Ρ Ο   8

1. Με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων που έχουν σύμφωνα με τις ισχύουσες σχετικές διατάξεις οι δημοτικές ή κοινοτικές αρχές στην τεχνική υπηρεσία του Δήμου, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και ο αρμόδιος νομάρχης μπορούν πάντοτε με τα όργανα που ορίζονται από αυτούς, να ασκήσουν επιθεώρηση στην τεχνική υπηρεσία του Δήμου για τις αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται με το παρόν διάταγμα.

2. Η έκθεση επιθεώρησης διαβιβάζεται πάντοτε στο υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, στο Νομάρχη και στο Δήμαρχο ο οποίος είναι υποχρεωμένος να την ανακοινώσει στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Α Ρ Θ Ρ Ο   9

1. Διαδικασίες οι οποίες έχουν αρχίσει και αφορούν αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται με το παρόν διάταγμα και οι οποίες εκκρεμούν την ημέρα έναρξης ισχύος του, στην Πολεοδομική υπηρεσία ή σε συμβούλιο ή σε επιτροπές κλπ συνεχίζονται  και τελειώνουν από την ίδια υπηρεσία, με τη διαδικασία που ισχύει μέχρι την ημέρα έναρξης ισχύος του παρόντος διατάγματος.

2. Στο πρώτο στάδιο εφαρμογής του παρόντος από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου, οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες παρέχουν κάθε βοήθεια σ' αυτή για την καλύτερη άσκηση των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται.

Α Ρ Θ Ρ Ο   10

1. Στο Δήμο Τρικκαίων αποδίδεται ποσοστό 75% του προϊόντος της κρατήσεως που προβλέπεται από την παρ. 3 του άρθρου 2 του ΚΗ /1947 ψηφίσματος όπως ισχύει.

2. Στον ίδιο Δήμο περιέρχεται το σύνολο των προστίμων της περίπτωσης γ της παρ. 1 του άρθρου 4 του παρόντος.

Α Ρ Θ Ρ Ο    11

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει ένα μήνα από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Στον υπουργό Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων αναθέτουμε τη δημοσίευση και εκτέλεση του παρόντος διατάγματος.

              Αθήνα  1987

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ  ΤΗΣ  ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ    Α.   ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗΣ

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ                      Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ  ΕΣΩΤ.                                                                               

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

   ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ  ΚΟΥΛΟΥΜΠΗΣ                          ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ

7η (β) σημαντική απόφαση

      Περί λειτουργίας του Πολεοδομικού Γραφείου Αριθ. Απόφασης Δημ. Συμβουλίου 186/1987.

ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

Εκ του πρακτικού της υπ'αριθμ………13…/..1987…..συνεδριάσεως του Δημοτικού

Συμβουλίου Τρικκαίων                                               ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αριθ.αποφ.   186/1987                                  "Περί λειτουργίας του Πολεοδομικού Γραφείου".

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Τρικκαίων

Τρίκαλα και στο Δημαρχιακό κατάστημα του Δήμου Τρικκαίων σήμερα την δευτέρα (2) του μηνός Οκτωβρίου του έτους 1987 ημέρα της εβδομάδας Παρασκευή και ώρα 8.00μ.μ. συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Τρικκαίων κατόπιν της από 23-7-1987 εγγράφου προσκλήσεως του Προέδρου αυτού που έχει επιδοθεί στο καθένα σύμβουλο σύμφωνα προς τα άρθρα 85 και 99 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα παρόντος και του Δημάρχου κ. Αθανασίου Τριγώνη. Αφού διαπιστώθηκε ότι υφίσταται νόμιμος απαρτία, δεδομένου ότι σε σύνολο 25 μελών έχουν βρεθεί παρόντα 22 και  4 πάρεδροι ήτοι:

ΠΑΡΟΝΤΕΣ                                                   ΑΠΟΝΤΕΣ

 1.Παπαευθυμίου Ευάγγελος                          1.Δερπανόπουλος Σωτήριος

 2.Βαβύλης Αθανάσιος                                               2.Καρανάνας Γεώργιος

 3.Βαρδούλης Ευθύμιος                                              3.Κλαπανάρας Δημήτριος

 4.Δημήκης Δημήτριος

 5.Δεληλίγκας Χαράλαμπος

 6.Ευαγγέλου Ηλίας

 7.Ευθυμιάδης Αθανάσιος

 8.Ζολώτας Απόστολος

 9.Καλλιάρας Θωμάς

10.Λιάπης Αθανάσιος

11.Μάνης Ιωάννης

12.Μακρής Νικόλαος

13.Μητσικός Στέφανος                                               ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

14.Κωστόπουλος Βάιος                                              1.Αλεστάς Απόστολος           

15.Μουλιώτα Μαρία                                                   2.Παχής Ελευθέριος

16.Μπελιάς Αλέξανδρος                                             3.Ιακωβάκης Γεώργιος

17.Παλάτος Νικόλαος                                                 4.Τσιρωνάς Κων/νος

18.Παπαστεργίου Ιωάννης

19.Παπαστεργίου Κων.                                              ΑΠΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

20.Παρθιένης Γεώργιος                                              1.Ντάνας Δημήτριος

21.Σακκάς Κων/νος                                                    

22.Σταυρόπουλος Δημήτριος                          Οι οποίοι δεν έχουν προσέλθει

                                                                        καίτοι έχουν κληθεί νόμιμα

Ο Πρόεδρος κήρυξε την έναρξη της συνεδρίασης

Μετά από αυτό ο κ. Πρόεδρος εισηγούμενος το 2ο θέμα της ημερήσιας διάταξης πληροφόρησε το Δημοτικό Συμβούλιο ότι στο 749/10.8.1987 ΦΕΚ τεύχος Δ δημοσιεύθηκε το από 27.7.1987 Π.Δ/γμα με το οποίο μεταβιβάζονται οι αρμοδιότητες τροποποιήσεων εγκεκριμένου σχεδίου πόλεως και πολεοδομικών εφαρμογών στο Δήμο Τρικκαίων. Την μεταβίβαση αυτών των αρμοδιοτήτων στο Δήμο μας ενέκρινε το Δημοτικό Συμβούλιο με την απ υπ' αριθμ. 137/1986 απόφασή του, ύστερα από σχετική αλληλογραφία με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο κ. Κων. Κατσαρός (Δ/ντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου) ο οποίος αναφέρθηκε στην οργάνωση και τον τρόπο λειτουργίας του Πολεοδομικού Γραφείου συγκεκριμένα:

        "Το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης απεφάσισε (137/1986 απόφ. Δημ. Συμ.) την μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων τροποποιήσεων εγκεκριμένου σχεδίου πόλης και πολεοδομικών εφαρμογών από την πολεοδομία της Νομαρχίας στο Δήμο Τρικκαίων και για τα θέματα της πόλης και των συνοικισμών του Δήμου.

Με το από 21.1.87 Π.Δ. που δημοσιεύθηκε στο 749 ΦΕΚ/Δ'/10.8.87 και ισχύει από 10.9.1987 οι παραπάνω αρμοδιότητες μεταβιβάστηκαν στο Δήμο.

Το Π.Δ. είχε μικρό χρόνο ισχύος από την δημοσίευσή του και μας βρήκε στο στάδιο της συγκρότησης και οργάνωσης της υπηρεσίας δεδομένου ότι πρόθεση του Δήμου ήταν να λειτουργήσει το πολεοδομικό γραφείο από 1.1.88 !

ΟΡΓΑΝΩΣΗ  ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΤΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ

1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Στον οργανισμό υπηρεσίας της Τεχν. Υπηρεσίας του Δήμου προβλέπεται Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών που απαρτίζεται από τρία γραφεία (γραμματείας, έκδοσης αδειών, γενικών υποθέσεων και αυθαιρέτων).

Για την στελέχωση του τμήματος πολεοδομίας χρειάζονται:

                       Αρχιτέκτονες: 2

                        Πολιτικοί Μηχανικοί: 1

                        Μηχ/γος ηλ/γος : 1

                        Τεχνολόγοι ή εργοδηγοί: 2

                        Σχεδιαστές: 1

                        Διοικητικοί: 2

                        Δακτυλογράφος: 1

2. ΧΩΡΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Οι χώροι του Δημαρχείου δεν επαρκούν για την στέγαση των υπηρεσιών του πολεοδομικού τμήματος (όπως λειτουργεί ο Δήμος σήμερα)

Συνεπώς θα πρέπει ή να αναζητηθεί χώρος εκτός Δημαρχείου (Δημ. Πινακοθήκη - Παραδοσιακό κτίσμα) ή να ενοικιασθούν γραφεία  ή τέλος να αναδιαταχθεί η λειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου, ώστε να προκύψουν χώροι λειτουργίας του πολεοδομικού γραφείου.

3. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Δεδομένου ότι το αντικείμενο του τμήματος πολεοδομίας και πολεοδομικών εφαρμογών είναι πολύπλευρο και απαιτεί υπεύθυνες και τεκμηριωμένες απαντήσεις το προσωπικό του Πολεοδομικού Γραφείου πρέπει να τύχει της ανάλογης επιμόρφωσης και εκπαίδευσης στην Πολεοδομική Νομοθεσία και στο τρόπο λειτουργίας της υπηρεσίας.

4. ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Το Πολεοδομικό Γραφείο μεταβιβάστηκε στο Δήμο με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, στο πνεύμα της αποκέντρωσης των υπηρεσιών, με βασικό στόχο την καλύτερη και αμεσότερη εξυπηρέτηση του πολίτη.

Με τα παραπάνω δεδομένα και ο τρόπος λειτουργίας του Πολεοδομικού γραφείου πρέπει να ανταποκρίνεται στην πρόθεση της πολιτείας και η παροχή υπηρεσιών πρέπει να γίνει με το νέο πνεύμα προσέγγισης κράτους - πολίτη.

Στο σημείο αυτό υπολογίζουμε στην συμπαράσταση και συναίνεση των συλλόγων των μηχανικών της πόλης, αλλά και στη βοήθεια όλων όσων εμπλέκονται στην διαδικασία των οικοδομικών αδειών και της κατασκευής γενικά.

5. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ  ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ

Από το ΥΠΕΧΩΔΕ ή το Τοπικό Πολεοδομικό Γραφείο πρέπει να μας σταλούν όλοι οι νόμοι και οι εγκύκλιοι και ό,τι άλλο σχετικό με τα Πολεοδομικά θέματα για την πλήρη κατάρτιση του προσωπικού που θα επανδρώσει το νέο Πολεοδομικό Γραφείο του Δήμου.

6. ΔΑΠΑΝΕΣ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Στο άρθρο 10 του Π.Δ. της 27.7.87 αναφέρεται ότι στο Δήμο αποδίδεται ποσοστό 75% του ΚΗ / 19471 ψηφίσματος.

Τα τρία τελευταία χρόνια το ΚΗ ψήφισμα για το Δήμο Τρικκαίων είχε:

1984    4εκ.

1985    8εκ.

1986    10 εκ.   (75%) = 7.5

Επίσης σαν πόρος θεωρείται το σύνολο των προστίμων που επιβάλλονται (αυθαίρετα κ.λ.π.) περίπου 1 εκ.

Έξοδα λειτουργίας της υπηρεσίας

1.         Μισθοί προσωπικού 11 Χ 1.000.000 = 11 εκ.

2.         Εξοπλισμός και γραφική ύλη, κ.λ.π.       1 εκ.

                                                               12 εκ.

Πιθανή δαπάνη λειτουργίας 3,5 εκ.

7. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ

Ένας σοβαρότατος τομέας των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων με μεγάλη κοινωνική και οικονομική αντανάκλαση είναι η αντιμετώπιση των αυθαιρέτων κατασκευών.

Δυστυχώς δεν φθάσαμε ακόμη στο πολιτιστικό εκείνο επίπεδο ώστε να μην έχουμε αυθαίρετη δόμηση και  πολεοδομικές παραβάσεις.

Γι' αυτό με τη λειτουργία του νέου πολεοδομικού γραφείου στο Δήμο θα πρέπει ν' αρχίσει να λειτουργεί ένας αποδεκτός μηχανισμός συναντίληψης  φορέων και πολιτών ώστε να χτυπηθεί στη γέννησή της η πρόθεση της αυθαίρετης δόμησης (ομιλίες, σεμινάρια, κ.λ.π.)

Θα πρέπει δηλαδή ο Δήμος σας κυρίαρχος φορέας ελέγχου της περιοχής με το Δημοτικό του Συμβούλιο, με όλες τις υπηρεσίες του, με τα συνοικιακά συμβούλια, τους πολιτιστικούς και μορφωτικούς συλλόγους, οι μηχανικοί με τα συλλογικά τους όργανα, τα σωματεία οικοδόμων και τεχνιτών και οι απλοί πολίτες να δημιουργήσουν μία πολεοδομική ασπίδα προστασίας της πόλης, ώστε να αποθαρρυνθεί και μηδενισθεί η αυθαιρεσία στη δόμηση είτε μέσα στα σχέδια πόλης και συνοικισμών είτε έξω από αυτά.

Έτσι η υπηρεσία αποτελεσματικά θα αντιμετωπίσει το θέμα αυτό και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την σωστή και χωρίς προβλήματα ανάπτυξη της πόλης.

8. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ  ΜΕ  ΣΥΛΛΟΓΟ  ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Βασική προϋπόθεση εύρυθμης λειτουργίας του πολεοδομικού γραφείου είναι η αγαθή συνεργασία με του μηχανικούς της πόλης.

Υπάρχει πάντοτε μία οριοθέτηση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων στο εύρος της οποίας θα πρέπει να δίδονται οι αναγκαίες λύσεις.

Εμείς είμεθα πρόθυμοι να διευρύνουμε αυτά τα όρια και να εμπλουτίσουμε αυτό τον χώρο με προβληματισμούς και αναζητήσεις για να πετύχουμε θετικά αποτελέσματα και να αναβαθμίσουμε πολεοδομικά, αισθητικά και λειτουργικά την πόλη και τους συνοικισμούς.

Θέλουμε τους μηχανικούς της πόλης συνεργάτες σ' ένα πλατύτερο έργο, πέρα από την έκδοση των οικοδομικών αδειών που προφανώς θα εντάσσεται στην μεγαλύτερη ωφέλεια της πόλης, ένα έργο που σταδιακά θα συντελεί στην συνολική έκφραση της πόλης, μέσα από τις επιταγής του Γ.Π.Σ., την ιδιαιτερότητα της πόλης και την προσωπική συμβολή των Μηχανικών.

9. ΝΕΟ  ΠΝΕΥΜΑ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Ο τρόπος διοίκησης και παροχής υπηρεσιών ξεκινάει από τον βαθμό ισοτιμίας μεταξύ των υπαλλήλων και των πολιτών από τους οποίους οι πρώτοι έχουν ταχθεί να εξυπηρετούν τους δεύτερους.

Η καλή λειτουργία μιας υπηρεσίας εξαρτάται από την ποιότητα του προσωπικού της, που συναρτάται από την γνώση των νόμων, την κοινωνική συμπεριφορά και την διάθεση για προσφορά, την υλικοτεχνική υποδομή της υπηρεσίας (χώρος λειτουργίας, μέσα μεταφοράς, κ.τ.λ.) και τέλος από το πνεύμα λειτουργίας συνολικά της υπηρεσίας.

Πρόθεση του Δήμου είναι να βοηθήσει με όλους τους τρόπους στην καλλιέργεια συνθηκών για άμεση, ταχεία και υπεύθυνη αντιμετώπιση των πολεοδομικών θεμάτων.

Η πολεοδομική υπηρεσία την οποία αναλαμβάνουμε είναι κυρίως υπηρεσία διεκπεραιωτικής μορφής, αγγίζει ένα ευαίσθητο τομέα της αναπτυξιακής διαδικασίας, χρειάζεται μεγάλη προσοχή και υπευθυνότητα και για να πετύχει, πρέπει να έχει την αμέριστη συμπαράσταση όλων των φορέων και πολιτών του Δήμου μας."

Κ.ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ: Με βρίσκει σύμφωνο η εισήγηση του κ. Κατσαρού και κατανοώ τους προβληματισμούς του, διότι πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό Γραφείο. Πράγματι ήταν καιρός οι αρμοδιότητες του Πολεοδομικού Γραφείου να μεταβιβαστούν στο Δήμο. Ήταν αδιανόητο την τύχη της πόλης να τη ρυθμίζουν κάποιοι άλλοι. Ζητήσαμε και εμείς να λειτουργήσει στο Δήμο το Πολεοδομικό Γραφείο όταν υπουργός Χωροταξίας ήταν ο κ. Μάνος με την προϋπόθεση να αποδίδεται τον ΚΗ ψήφισμα και τα πρόστιμα.

Εκφράζουμε πράγματι την χαρά μας γι αυτές τις αρμοδιότητες που μεταβιβάζονται στο Δήμο όπως πιστεύουμε ότι υπάρχουν κάποιες ευθύνες στη Δημοτική Αρχή, διότι από το 1986 υπήρχε εκπεφρασμένη η βούληση και θα έπρεπε να έχει φροντίσει με τη δημοσίευση του Π.Δ. να είναι έτοιμοι για τη λειτουργία του Γραφείου.

Ν.ΠΑΛΑΤΟΣ: Μας βρίσκει πολιτικά ώριμους να λειτουργήσει  το Π.Γ. απ' την άλλη πλευρά πρακτικά δεν είμαστε έτοιμοι: σε χώρους λειτουργίας, υπάλληλοι κλπ θα πρέπει τα εμπόδια να τα βάλουμε σε μια σειρά και να τα ξεπεράσουμε.

Με τη λειτουργία του Π.Γ. επιβαρύνεται ο Δήμος με κάποιες λειτουργικές δαπάνες, δε λέμε όχι, όμως θα πρέπει να κάνουμε αγώνες για τα οικονομικά του Δήμου.

Θ.ΒΑΒΥΛΗΣ: Δεν είναι δυνατόν να προσληφθούν όλοι οι προταθέντες από τον κ. Κατσαρό, πιστεύω ότι με το υπάρχον τεχνικό προσωπικό μπορεί να λειτουργήσει από τώρα το Πολεοδομικό Γραφείο και στην πορεία εντοπίζονται οι αδυναμίες οι οποίες μπορούν να βελτιωθούν.

ΔΗΜΑΡΧΟΣ: Η λειτουργία του Πολεοδομικού Γραφείου στο Δήμο μας ήταν επιτυχία και ήταν φυσιολογικό να προσδοκούμε ν' αναγνωρισθεί αλλά η αντιπολιτευτική διάθεση έχει υπερισχύσει, ότι δήθεν ολιγώρησε η Δημοτική Αρχή, δηλαδή τι θα 'πρεπε   να κάνει, να προσλάβει προσωπικό, πριν ακόμα δημοσιευθεί το Π.Δ.

Τούτη η Δημοτική Αρχή έκανε πάρα πολλά δύσκολα πράγματα και θα επιτύχει και στη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων του Π.Γ. με το ΤΕΛΕΞ δεν ζητήσαμε αναστολή του Π.Δ. αλλά αναστολή έκδοσης αδειών.

Το Πολεοδομικό Γραφείο θα λειτουργήσει στο Δήμο από 1ης Ιανουαρίου 1988 ώστε να είμαστε έτοιμοι να εξυπηρετήσουμε σωστά τους δημότες, θα λειτουργήσει προσλαμβάνοντας το πολύ δύο μηχανικούς κατά πάσα πιθανότητα ένα Πολ. Μηχανικό και ένα αρχιτέκτονα. Ο χώρος λειτουργίας θα εξευρεθεί μέσα στο Δημαρχείο και θα λειτουργήσει στον επάνω όροφο.

Κ.ΣΑΚΚΑΣ: Κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι το θέμα ήρθε να κάνουμε προτάσεις, το πώς θα λειτουργήσει καλύτερα το Γραφείο, ενώ ο κ. Δήμαρχος αποφάσισε ήδη για τα πάντα, κακώς ήρθε το θέμα για συζήτηση.

ΔΗΜΑΡΧΟΣ: Προτάσεις εμείς θα δεχτούμε και έχετε κάθε δικαίωμα να κάνετε, εγώ απλώς τοποθετήθηκα.

Ακολούθησε κι άλλη συζήτηση σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία του Πολεοδομικού Γραφείου.

           

Τέλος ο κ. Πρόεδρος τόνισε ότι το θέμα ήρθε στο Συμβούλιο για ενημέρωση ν' ακουστούν οι απόψεις και οι προβληματισμοί, να γίνουν προτάσεις και όλα να ληφθούν υπόψη για την καλύτερη λειτουργία του Πολεοδομικού Γραφείου του Δήμου.

Η παρούσα απόφαση έλαβε αύξ. Αριθμό  186/1987.

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ                        Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                      ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΡΙΓΩΝΗΣ         Ευαγγ.Παπαευθυμίου

                                                                                                      1.Παπαευθυμίου Ευάγγελος

                                                                                           2.Βαβύλης Αθανάσιος

                                                                                           3.Βαρδούλης Ευθύμιο

                                                                                           4.Δημήκης Δημήτριος

                                                                                           5.Δεληλίγκας Χαράλαμπος

                                                                                           6.Ευαγγέλου Ηλίας

                                                                                           7.Ευθυμιάδης Αθανάσιος

                                                                                           8.Ζολώτας Απόστολος

                                                                                           9.Καλλιάρας Θωμάς

                                                                                          10.Λιάπης Αθανάσιος

                                                                                          11.Μάνης Ιωάννης

                                                                                          12.Μακρής Νικόλαος

                                                                                          13.Μητσικός Στέφανος                                                                                                                                                                                                                                   14.Κωστόπουλος Βάιος                                        

                                                                                          15.Μουλιώτα Μαρία                                                                                                                                                                                                   16.Μπελιάς Αλέξανδρος

                                                                                          17.Παλάτος Νικόλαος      

                                                                                          18.Παπαστεργίου Ιωάννης

                                                                                          19.Παπαστεργίου Κων.

                                                                                          20.Παρθένης Γεώργιος

                                                                                          21.Σακκάς Κων/νος

                                                                                          22.Σταυρόπουλος Δημήτριος

                                                                                              ΠΑΡΕΔΡΟΙ

                                                                                          1.Αλεστάς Απόστολος

                                                                                          2.Παχής Ελευθέριος

                                                                                          3.Ιακωβάκης Γεώργιος

                                                                                          4.Τσιρωνάς Κων/νος

Ακριβές αντίγραφο                                                                                                                                                                                              

             Τρίκαλα                                                                                                                                       Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ   ΤΡΙΓΩΝΗΣ 

Μελέτες παραδοσιακής συνοικίας Βαρούσι
 

Αρχοντικό Σιμή στο Βαρούσι. Από το βιβλίο της Φανής Τσαπάλα ΤΡΙΚΑΛΑ (Βαρούσι)

 

 

ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ  Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

ΒΑΡΟΥΣΙ   ΤΡΙΚΑΛΩΝ   ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ  1987

ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ:          ΟΜΕ    ΕΠΕ

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ:        Α. ΤΟΥΦΕΞΙΔΗ-ΝΑΤΣΗ         ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

                                              Α. ΜΑΚΡΗ-ΤΖΙΩΤΗ               ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

                                              Α. ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ                  ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ:                   Θ. ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ                   ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

ΣΤΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:         Σ. ΜΠΕΛΕΤΣΙΩΤΗΣ              ΠΟΛ. ΜΗΧ/ΚΟΣ

1. Εισαγωγή

Η πόλη των Τρικάλων είναι αρχαιότατη. Παλιά λεγόταν Τρίκκη και ήκμασε τόσο κατά την αρχαιότητα όσο και κατά το μεσαίωνα και στην Τουρκοκρατία.

Στη μέση της θεσσαλικής πεδιάδας, στις δύο όχθες του Ληθαίου, και στους δρόμους που οδηγούσαν στην Ήπειρο, δέχθηκε, λόγω της θέσης της πολλές επιδρομές. Στην τουρκική κυριαρχία έμεινε από το 1430 έως το 1881. στο διάστημα αυτό αποτέλεσε μαζί με τη Λάρισα τις μόνες αξιόλογες εμπορικά πόλεις της Θεσσαλίας.

Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι και Άραβες αποτελούσαν τον πληθυσμό της που ζούσαν διαχωρισμένοι σε "μιλέτια" (αυτόνομες ομάδες). Τον 19ο αιώνα εξασθενεί ο αυστηρός διαχωρισμός των κοινοτήτων σε συνοικίες. Εξακοκαίογλου, οι Εβραίοι στα   "Εβραϊκά", οι Άραβες στα "Αράπικα" και οι Χριστιανοί στο "Βαρούσι" που σημαίνει οικισμό που αναπτύχθηκε έξω και γύρω από κάποιο κάστρο.

Η ονομασία Βαρούσι χρησιμοποιήθηκε σε πολλά μέρη της Ελλάδας χαρακτηρίζοντας τις χριστιανικές συνοικίες τουρκοκρατημένων πόλεων, όπως στο Βελεστίνο, στη Βέροια, στις Σέρρες κλπ.

Στο Βαρούσι, κατά τον 19ο αιώνα και μέχρι την προσάρτηση της Θεσσαλίας κατοικούν κυρίως οι μεγαλέμποροι και μεγαλοκτηματίες. Αποτέλεσμα της οικονομικής και πολιτιστικής ακμής του 18ου και 19ου αιώνα είναι το Βαρούσι, μοναδικό παράδειγμα συγκροτημένου οικισμού με τα αρχοντόσπιτα και τις εκκλησίες του, που σώζεται στη Δυτική Θεσσαλία.

Σήμερα το Βαρούσι ακολουθεί τη μοίρα των περισσότερων παραδοσιακών συνόλων που εγκαταλείπονται στη φθορά.

Τα Τρίκαλα είναι η μοναδική πόλη της Θεσσαλίας και από τις λίγες στον Ελληνικό χώρο, που διαθέτουν "παλιά πόλη" σε μεγάλη έκταση παρά την καταστροφή της, γι' αυτό η πολιτιστική αξία της είναι μεγάλη. Πρέπει να διατηρηθεί, να αναπλασθεί για να αναβιώσει και να αποτελέσει το καμάρι των Τρικαλινών και σε συνέχεια της Ελλάδας.

Ήδη οι ευρωπαϊκές πόλεις που διαθέτουν παρόμοια οικιστικά σύνολα έχοντας κατανοήσει την αξία τους, έχουν δώσει προτεραιότητα στην αξιοποίηση και αναβίωσή  τους.

Τέτοιες προσπάθειες γίνονται και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας όπως στην Αθήνα (Πλάκα), στη Ρόδο (Μεσαιωνική πόλη) κλπ με μεγάλη επιτυχία.

Βασικά χαρακτηριστικά

Το Βαρούσι βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου του Φρουρίου στη μεσημβρινή πλευρά του. Το κάστρο, οι πολλές εκκλησίες και το υγιεινό μικροκλίμα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, τη ζωή και τη διατήρησή του.

Οι δρόμοι πολύ στενοί ακολουθούν τις καμπύλες του εδάφους, ελίσσονται ανάμεσα στα σπίτια. Σχεδόν ποτέ δεν είναι ευθύγραμμοι. Στη μέση σχηματίζουν αυλάκι, κατά μήκος του άξονα, με μικρή κλίση δεξιά, αριστερά για να μαζεύονται τα νερά.

Για να γωνιάσει ο όροφος προεξέχει πολλές φορές από το ισόγειο, παράλληλα ή λοξά δημιουργώντας σαχνισιά.

Τα σπίτια είναι συνήθως τοποθετημένα στο δρόμο και πιο σπάνια βρίσκεται η αυλή στην πρόσοψη. Ψηλοί τοίχοι περικλείουν τις αυλές και στο ισόγειο τα ανοίγματα είναι πολύ μικρά ή ανύπαρκτα για λόγους ασφαλείας ή λειτουργικούς.

Οι αυλές είναι πολύ μεγάλες και ευρύχωρες, ο πιο σημαντικός ιδιωτικός ελεύθερος χώρος, σύμφωνα με τα ήθη μιας κλειστής και αυστηρής κοινωνίας που ανάγκαζε τους ανθρώπους να περνούν τον περισσότερο χρόνο τους στο σπίτι.

Από τις κατοικίες που ανήκουν στον τύπο του Βορειοελλαδίτικου αρχοντικού μόνο το 1/3 διατηρεί σήμερα τα βασικά αρχικά χαρακτηριστικά τους. Το σχήμα των περισσότερων σπιτιών είναι ακανόνιστο, ορθογωνικό, Γ, ή Π με πολύ μικρά σκέλη, ενώ τα αρχοντικά άλλων πόλεων έχουν καθαρά σχήματα Γ και Π.

Στοιχεία χαρακτηριστικά των σπιτιών που συνθέτουν τη λειτουργία του είναι :

α) Η αυλή, βασικό λειτουργικό στοιχείο σε όλα τα σπίτια. Σ' αυτήν υπάρχουν κοτέτσια, περιστερώνες, πηγάδι, εστία για ζέσταμα νερού, πλυσταριό, αποχωρητήριο κλπ και είναι διαμορφωμένη σε διάφορα επίπεδα. Το επίπεδο εισόδου είναι πλακόστρωτο.

β) Το χαγιάτι, ημιυπαίθριος χώρος στον όροφο, πολύ βασικός γιατί σ' αυτόν ανοίγονται όλα τα άλλα δωμάτια. Αποτελεί στοιχείο πολλών Βορειοελλαδίτικων αρχοντικών. Στα σπίτια που  δεν έχουν χαγιάτι υπάρχει ένας αντίστοιχος κεντρικός κλειστός χώρος που εξελίχθηκε στον κεντρικό προθάλαμο των νεοκλασικών αρχοντικών.

γ) Στο ισόγειο υπάρχουν κυρίως βοηθητικοί χώροι (κελάρια, αποθήκες ξύλων, εργαλείων κλπ) και σπάνια χώροι διαμονής.

δ) Η σκάλα προς τον όροφο είναι ξύλινη ή πέτρινη μέχρι ένα ύψος και μετά ξύλινη.

ε) Τα δωμάτια στον όροφο είναι ευρύχωρα και διατάσσονται γύρω από το χαγιάτι ή τον κεντρικό κλειστό χώρο.

στ) Τα αρχοντικά του Βαρουσιού μοιάζουν με το αρχοντικό άλλων πόλεων στο διαχωρισμό κατοικίας στον όροφο και βοηθητικών χώρων στο ισόγειο, στη διάταξη των δωματίων γύρω από ένα κεντρικό χώρο, στην ύπαρξη καλοκαιρινών και χειμωνιάτικων δωματίων.  Βασική διαφορά τους είναι η έλλειψη μεσοπατώματος που υπάρχει σχεδόν πάντα στα αρχοντικά της Σιάτιστας, της Βέροιας, των Ιωαννίνων. Επίσης, η ύπαρξη συχνά ανοιχτού χαγιατιού που λόγω κλιματολογικών συνθηκών δεν υπάρχει σε άλλες περιοχές (Μέτσοβο, Σιάτιστα, Βέροια).

 Οι όψεις των αρχοντικών είναι απλές και ακολουθούν την λειτουργία των χώρων. Το ισόγειο για λόγους λειτουργικούς και ασφαλείας δεν έχει παράθυρα προς το δρόμο. Αντίθετα, σειρές παραθύρων στον όροφο φωτίζουν άπλετα το εσωτερικό και επιτρέπουν τη θέα. Η όψη προς την αυλή έχει περισσότερα ανοίγματα.

Χαρακτηριστικό των αρχοντικών του Βαρουσιού είναι ο ανατολίτικος χαρακτήρας τους που προβάλλεται με τις κάπως βαριές αναλογίες, την τονισμένη  οριζόντια διάσταση, τις λεία επιχρισμένες με διάφορα χρώματα επιφάνειες των όψεων και την χρήση καμπύλων, κοιλόκυρτων επιφανειών.

Τα αρχοντικά της Δ. Μακεδονίας είναι ψηλότερα με πιο αυστηρή όψη και εμφανή λιθοδομή με ξυλοδεσιές.

Τα αρχοντικά της Ηπείρου μοιάζουν περισσότερο με του Βαρουσιού. Διαφέρουν στη λαξωτή τοιχοποιία και στα πολλά τόξα και καμάρες που έχουν. Επίσης χαρακτηριστική διαφορά είναι η έλλειψη φεγγιτών πάνω από τα παράθυρα του ορόφου.

Τα σαχνισιά που στηρίζονται με ξύλινα φουρούσια που προεξέχουν του τοίχου του ισογείου αποτελούν καθοριστικό μορφολογικό στοιχείο. Υπάρχουν πολλών ειδών προεξοχές (σαχνισιά) σύμφωνα με τις ανάγκες που προκύπτουν.

Ξύλινο πλαίσιο σχήματος Π αναδεικνύει τα σαχνισιά. Το πλαίσιο αυτό το συναντάμε σε μικρότερο βαθμό στα αρχοντικά των Ιωαννίνων, της Σιάτιστας, της Καστοριάς και της Βέροιας.

Ο νεοκλασικισμός που επικρατεί στα τέλη του 19ου αιώνα στις μεγάλες ελληνικές πόλεις επηρεάζει την αρχιτεκτονική του Βαρουσιού.

Ετσι παντρεύονται τα παραδοσιακά και τα νεοκλασικά στοιχεία. Τα σαχνισιά αποκτούν συμμετρία και κιγκλιδώματα τοποθετούνται στο κεντρικό μπαλκόνι.

Το Βαρούσι, με τον πολεοδομικό του ιστό και τα αρχοντικά του, καθρέπτισμα των αναγκών της ζωής του περασμένου αιώνα, μοναδικό παράδειγμα εναρμονίσεως μορφής και λειτουργίας, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό σύνολο αναφοράς και γι αυτό πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί.

Η ανανέωση της πόλης των Τρικάλων

    

     Τα Τρίκαλα απέκτησαν το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο το έτος 1885, τέσσερα μόλις χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τον Τουρκικό ζυγό. Ήταν ένα σπουδαίο ρυμοτομικό και πολεοδομικό σχέδιο, που αν λάβουμε υπόψη την οικονομική , κοινωνική, μορφωτική και ιστορική κατάσταση της εποχής εκείνης, μπορούμε να διαπιστώσουμε πολύ εύκολα κάτω από πόσο αντίξοες συνθήκες προέκυψε ένα τόσο εμπνευσμένο σχέδιο, που αποτέλεσε το πρόπλασμα για την κατοπινή δημιουργία και σωστή εξέλιξη της πόλης μας.

Το δεύτερο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης έγινε το έτος 1937, τρία χρόνια πριν από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αποτελούσε επέκταση του παλιού σχεδίου αλλά και τροποποίησή του, προς το δυσμενέστερο, σε πολλά σημεία.

Κατά το έτος 1957 έγιναν περιορισμένες επεκτάσεις σχεδίου προς τα νοτιοανατολικά τμήματα της πόλης.

Το τελευταίο πολεοδομικό σχέδιο έγινε μέσα στα πλαίσια της Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ) 1983-84, σε εφαρμογή του περίφημου οικιστικού Νόμου 1337/83, με λεπτομερείς επιστημονικές μελέτες αρχιτεκτόνων - πολεοδόμων, με συμμετοχικές διαδικασίες φορέων και πολιτών και η οποία ΕΠΑ, χάρη στην ευελιξία και τις απλοποιητικές διατάξεις του παραπάνω νόμου, ολοκληρώνεται σχεδιαγραμματικά πολύ σύντομα.

Χρονικά διαπιστώνουμε ότι κάθε πενήντα (50) περίπου χρόνια συμβαίνει και μια μεγάλη πολεοδομική αλλαγή στο σχέδιο της πόλης μας. Στατιστικά θα πρέπει να περιμένουμε κατά το έτος 2040 νέα αλλαγή των πολεοδομικών δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι μια φορά στη ζωή του ο κάθε ενεργός πολίτης μπορεί να παρέμβει στη διαμόρφωση της πόλης του. Επομένως ο πολεοδομικός σχεδιασμός με την ολοκλήρωση και αποπεράτωση των έργων υποδομής που προβλέπονται, σχεδόν αποβλέπει στην ικανοποίηση των αναγκών της δεύτερης γενεάς.

Πέρα όμως από τον πρωτογενή γεωμετρικό και σχεδιαγραμματικό ιστό της πόλης, που έχει ανελαστικό χαρακτήρα, μια πόλη συντίθεται και έχει ζωντανά και αναπτυσσόμενα στοιχεία, που μεταλλάσσονται σε πολύ συντομότερα χρονικά διαστήματα.

Καταρχήν οι λειτουργίες της πόλης, η αυξομείωση των δραστηριοτήτων, ο εμπλουτισμός των πάρκων, οι διαμορφώσεις των ποταμών, οι προϋποθέσεις απασχόλησης, οι υποδομές παιδείας, πολιτισμού, αθλητισμού, πρόνοιας, αναψυχής, παρουσιάζουν κινητικότητα μέσα στην προσεγγίσιμη χωροχρονική διαδικασία.

Η αναζωογόνηση υποβαθμισμένων αστικών περιοχών δίδει την δυνατότητα να τονωθούν εκείνες οι περιβαλλοντικές συνθήκες, που θα δημιουργήσουν τις απαραίτητες  προϋποθέσεις για τον κοινωνικό και πολιτισμικό μετασχηματισμό των δυναμικών συστατικών στοιχείων των περιοχών αυτών΄.

Αναφέρεται επίσης στο πράσινο βιβλίο της ΕΟΚ για το αστικό περιβάλλον,   ότι η διαδικασία ανάπλασης και βελτίωσης περιοχών, με ιδιαίτερη βαρύτητα στα ιστορικά κέντρα των πόλεων που βεβηλώθηκαν από την εισχώρηση ανώνυμων κουτιών  ίδιας μορφής σε όλες τις χώρες, αφορά πέρα από την οικολογία, την αρχιτεκτονική αυτή καθ' εαυτή. Η επαναφορά της αρμονίας με το παλαιό σημαίνει πολλά περισσότερα από την απομίμηση επιφανειακών τυπολογικών στοιχείων. Απαιτεί σεβασμό θεμελιωδών παραδόσεων στην επιλογή των υλικών, ποικιλομορφία κτιρίων και πολύ - λειτουργικότητα. Η απλή υποδιαίρεση σε ζώνες πρέπει να αντικατασταθεί από την ανάπτυξη της πόλης με βάση ένα σχέδιο που θα διασφαλίζει νέα ποιότητα κοινωνικής και οικονομικής ζωής.

Τα βασικά στοιχεία ταυτότητας μιας πόλης είναι μεν ανέγγιχτα σημεία αναφοράς μνημειακού χαρακτήρα, μπορεί όμως πολλά από αυτά να μετατραπούν από απρόσωπα υπνωτήρια σε οργανικά στοιχεία και μέρη της πόλης και να αποδώσουν περισσότερο στο κοινό σε ένα επίπεδο παραγωγής πολιτισμού και αστικών λειτουργιών.

Οι πόλεις επομένως διαθέτουν αρκετά στοιχεία πλαστικότητας ώστε να μπορούν να ανανεωθούν. Ένα από τα σημαντικότερα ίσως είναι η αλλαγή της κυριότητας και της χρήσης Δημοσίων ακινήτων, ακινήτων Νομ. Προσώπων και ιδιωτικών ακινήτων που έχουν διαπιστωμένη αρχιτεκτονική αξία από μορφολογικής, πολιτιστικής, ιστορικής και λειτουργικής πλευράς για την πόλη, αξία η οποία διαχρονικά τα <<αποσυνδέει>> από τον βασικό ιδιοκτήτη τους και τα συνδέει με την κοιτίδα πόλη τους, την οποία κοσμούν πλέον και προβάλλουν.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πάντα πολύπλευρη και άρρηκτη σχέση μεταξύ κτήματος και κτήτορος, είναι δυνατό υπό ορισμένες προϋποθέσεις να έχουμε μεταβολή της κυριότητος. Τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για τα ελληνικά δεδομένα, γιατί εδώ η αίσθηση της ιδιοκτησίας, δικαιολογημένα η όχι, είναι ιδιαίτερα διογκωμένη (π.χ. φόνοι για κτηματικές διαφορές δεν νομίζω ότι υπάρχουν σε άλλες πολιτισμένες χώρες), και από την αντίπερα όχθη η αξιοπιστία της  πολιτείας στις υποχρεώσεις της απέναντι στις δεσμεύσεις ιδιοκτησιών των πολιτών ιδιαίτερα κλονισμένη.

Έχουμε επομένως απόλυτα νοητή σύγκρουση συμφερόντων. Για να ξεπεραστεί στο μέτρο του επιθυμητού η διάσταση που υπάρχει πρέπει να οικοδομηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και να γίνει κατανοητή η αμφίδρομη ωφέλεια για τα συμβαλλόμενα μέρη. Μια ωφέλεια που εκκινεί από την ισότιμη ή ισάξια ανταλλαγή (μεταφραζόμενη σε οικονομικό αποτέλεσμα, σε αναδασμό γης, ή σε μεταφορά συντελεστή δόμησης) και φθάνει μέχρι την γενναιοδωρία και την υστεροφημία.

Ήδη βρισκόμαστε σε μια ομαλά μεταβαλλόμενη διαδικασία αλλαγών του πολεοδομικού προφίλ της πόλης μας. Θα αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα για να φανεί το επίπεδο και το βάθος των αλλαγών που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια, είτε με πρωτοβουλία των Δημοτικών αρχών, είτε από προσωπικές πρωτοβουλίες και γενναιοδωρίες προωθημένων συμπολιτών.

1.         Παρεχωρήθη στο Δήμο, δωρεάν κατά το ήμισυ και αγοράστηκε κατά το έτερο ήμισυ, έναντι συμβολικού τιμήματος, από την Επιτροπή Ανταλλαξίμων, το νεοκλασικό κτίριο της πρώην Εφορίας στην οδό Γαριβάλδη, μετετράπη σε Δημοτική Πινακοθήκη και Λαογραφικό Μουσείο και Λειτουργεί υπό τη νέα του Πολιτιστική χρήση από δεκαετίας και πλέον.

2.         Με διαθήκη του αείμνηστου Γιάννη Ματσόπουλου παρεχωρήθη στο Δήμο το κτιριακό συγκρότημα και ο περιβάλλων χώρος του κυλινδρόμυλου και μετατρέπεται ήδη σε πάρκο ο περιβάλλων χώρος, σε μουσείο και συνεδριακό κέντρο ο τετραώροφος κυλινδρόμυλος και σε ψυχαγωγικό και εμπορικό κέντρο γειτονιάς τα προσκτίσματα του μύλου, μεταλλάσσοντας και ανανεώνοντας εντελώς το χαρακτήρα του τοπίου και τον τρόπο ζωής της περιοχής. (Χαρακτηριστική περίπτωση γενναιοδωρίας και υστεροφημίας του ευεργέτη).

3.         Με διαθήκη του αείμνηστου Αριστοτέλη Αντωνίου παρεχωρήθη στο Δήμο η κλινική του στην οδό Ομήρου, που μετετράπη σε Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ), παρέχοντας νόημα ζωής και ανανέωση στην Τρίτη ηλικία και άλλη πολεοδομική οντότητα στην πόλη. (Χαρακτηριστική περίπτωση γενναιοδωρίας και υστεροφημίας του ευεργέτη).

4.         Έπαψαν να λειτουργούν και απομακρύνθηκαν τα δημοτικά σφαγεία από το τέρμα της οδού Κατσιμήδου (όλοι θυμόμαστε πόσα προβλήματα καθαριότητας και λειτουργίας υπήρχαν) και στην θέση τους ανεγέρθηκε το θαυμάσιο κλειστό δημοτικό γυμναστήριο, αναζωογονώντας πολεοδομικά και λειτουργικά την περιοχή.

5.         Έγινε ανταλλαγή μεταξύ Δήμου και δημοτικού σχολείου Ριζαριού και τα 56 στρέμματα που ήσαν όπισθεν του πάρκου Αγίου Γεωργίου στο Ριζαριό συνενώθηκαν με τα υπόλοιπα 20 του πάρκου και έτσι το μέν πάρκο έγινε 76 στρέμματα με άριστες προϋποθέσεις ανάπτυξης σε ένα σύγχρονο αθλητικό πάρκο, το Δε σχολείο του Ριζαριού πήρε αντίστοιχη έκταση στους κοινόχρηστους χώρους του συνοικισμού. (Περίπτωση ισότιμης και ισάξιας ανταλλαγής με ικανοποίηση αμοιβαίων συμφερόντων).

6.         Έγινε παραχώρηση από το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας άχρηστων καταστημάτων στην περιοχή Σεισμόπληκτων και ήδη έχει δημιουργηθεί εκεί μια κυψέλη πρόνοιας. (Βρεφονηπιακός Σταθμός και δεύτερο ΚΑΠΗ).

7.         Αγοράστηκαν τα 5.5 στρέμματα της ιδιοκτησίας Κοέν και λοιπών συνιδιοκτητών στην περιοχή Περιβολάκι και αποτελούν σήμερα μαζί με τα υπόλοιπα   5.5 στρέμματα του Δήμου χρήσιμη και ωφέλιμη έκταση για κάθε χρήση.

8.         Ανακαινίσθηκε και μετατρέπεται σε Μουσείο το παραδοσιακό κτίριο της Δωροθέας Σχολής, που κατά καιρούς εξυπηρέτησε πέρα από την πρωτογενή χρήση του και άλλες κοινωνικές και εκπαιδευτικές λειτουργίες.

Υπάρχουν και άλλες μικρές ή μεγάλες αλλαγές (όχι όλες θετικές π.χ. κατεδάφιση της παραδοσιακής αγοράς, απώλεια χώρου έμπροσθεν Δημαρχείου, κατεδάφιση ωραιότατων κτιρίων ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού κάλλους) που χάραξαν καθοριστικά την πολεοδομική μορφή και την ποιότητα αυτής της πόλης. Δεν θα αναφερθώ στην ανανέωση που επιφέρουν στην όψη και τη λειτουργία της πόλης οι επεμβάσεις και τα εκτελούμενα έργα (πρόγραμμα πεζοδρομήσεων, κυκλοφοριακά και εξωραϊστικά έργα, πρόγραμμα σχολικής στέγης και αθλητισμού, αναπλάσεις συνοικιών και άλλα έργα υποδομών), γιατί αυτό θεωρείται αυτονόητο όταν οι επιλογές είναι μελετημένες και σωστές και μέσα από γενικά πολεοδομικά σχέδια ανάπτυξης.

Αν θέλουμε να συνεχιστεί και να επιτύχει αυτό το πνεύμα της ανανέωσης του πολεοδομικού ιστού και της μορφής της πόλης μας, πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Αρκετά βρίσκονται εν εξελίξει, αλλά πρέπει γρήγορα να δρομολογηθούν. Όλα μπορεί να συζητηθούν σε ένα πνεύμα αμοιβαιότητας υπό την σκέπη του κοινωνικού συμφέροντος που ενδιαφέρει όλους τους πολίτες.

•  Αποτελεί απαράδεκτο φαινόμενο οι φυλακές να βρίσκονται στο κέντρο της πόλης. Απαράδεκτο για τους πολίτες αυτής της πόλης, απαράδεκτο και για τους σωφρονιζόμενους. Πρέπει να γίνουν οι καινούργιες φυλακές στην περιοχή Μπαλκούρας, όπου ο Δήμος παραχώρησε έκταση 80 στρεμμάτων, πράγμα το οποίο αποτελεί την αναγκαία και ικανή συνθήκη και όρο του συμβολαίου ανταλλαγής μεταξύ Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δήμου, για να αποδοθεί το ακίνητο των σημερινών φυλακών για την χρήση και πολιτιστική αξιοποίηση από το Δήμο.

•            Σε καλό δρόμο βρίσκεται η ανταλλαγή του οικοπέδου και κτιρίου του ΙΚΑ επί της οδού Ασκληπιού με το οικόπεδο του Δήμου επί της οδού Ομήρου, ώστε ο μεν Δήμος να αποκτήσει ακίνητο πολλαπλών χρήσεων σε βασική αρτηρία της πόλης, το Δε ΙΚΑ να ανεγείρει κτίριο σύγχρονων προδιαγραφών διοίκησης και περίθαλψης για τους ασφαλισμένους και εργαζόμενους της πόλης. (Χαρακτηριστικό παράδειγμα βιωσιμότητας της αρχής της αμοιβαιότητας).

•    Νομίζω ότι το επιτυχημένο μοντέλο της κοινής συνεργασίας και των αποτελεσμάτων που προοιωνίζονται με το ΙΚΑ θα πρέπει να υιοθετήσει και η Αγροτική Τράπεζα. Η πρόταση του Δήμου για ανταλλαγή με ίσους όρους είναι αμοιβαία λυσιτελής και αφού πρώτα προσεχτεί ιδιαίτερα και με την απαραίτητη ευρύτητα πνεύματος, και εκτιμηθούν θεατά και αθέατα εκατέρωθεν οφέλη, ελπίζουμε ότι θα ευδοκιμήσει. Η Αγροτική Τράπεζα προφανώς έχει την οικονομική δυνατότητα, και εκτιμούμε ότι πρέπει να έχει και τη βούληση, να κατασκευάσει σύγχρονο και μεγάλο κατάστημα που το ζητά και το δικαιούται η αγροτική δύναμη της πόλης μας και της περιοχής μας.

•            Έχει γίνει κατανοητό στη διοίκηση του ΚΤΕΛ ότι πρέπει να γίνει ένα χρονοδιάγραμμα απομάκρυνσης των εγκαταστάσεων από την συμβολή των οδών Όθωνος και Γαριβάλδη, γιατί προφανώς δεν ταιριάζει μια τόσο οχλούσα κυκλοφοριακά λειτουργία  να βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Όλα τα ΚΤΕΛ έχουν τις εγκαταστάσεις τους και λειτουργούν σε λογική απόσταση από το κέντρο της πόλης. Μέσα από την αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου πιστεύω πως πρέπει να ικανοποιηθεί η ανάγκη εξεύρεσης του χώρου του νέου υπεραστικού σταθμού αυτοκινήτων με προτίμηση τη γειτνίαση με περιφερειακούς δακτυλίους.

•    Σε διαδικαστική εξέλιξη βρίσκεται και το θέμα της ανταλλαγής του στρατοπέδου Παπαστάθη. Συναρτάται με την πολεοδομική μελέτη και τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα της περιοχής όπισθεν Στρατώνων, (Κεραμαργιών) και την ολοκλήρωση των πράξεων εφαρμογής, ώστε να επεκταθεί ανατολικά η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών και να απελευθερωθεί το στρατόπεδο Παπαστάθη, όπου κατά τους υφιστάμενους σήμερα σχεδιασμούς προβλέπεται να ανεγερθεί το Διοικητήριο της πόλης. Ένα αρκετά σύνθετο παζλ μετασχηματισμών, όπου εμπλέκονται οι Στρατιωτικοί, το Δημόσιο και ο Δήμος.

•    Υπάρχει ακόμη καιρός να διατηρήσουμε μερικά απτά δείγματα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και να κρατήσουμε τα σημεία αναφοράς του πολιτιστικού, κοινωνικού και οικονομικού χαρακτήρα και του ρόλου που διαδραμάτισε αυτή η πόλη στην απώτερη και πρόσφατη ιστορία                                                                 

•            Το μοντέλο ανάπτυξης της τελευταίας εικοσιπενταετίας αποσκοπούσε στη βίαιη λύση του στεγαστικού προβλήματος και μόνο, και δεν προσπάθησε να εντάξει το στοιχειώδες αυτό θέμα στο σχεδιασμό του ευρύτερου ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και των συνθηκών διαβίωσης. Δεν σεβάστηκε τις μνήμες και ισοπέδωσε τα πάντα στο βωμό της σκοπιμότητας και του κέρδους.               Νομίζω είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε αντί οιουδήποτε τιμήματος και κόστους την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά πριν είναι πολύ αργά. Μπορεί να υπάρξουν ρεαλιστικές προτάσεις και κοινά αποδεκτές λύσεις αγοράς ή ανταλλαγής των κτισμάτων, που έχουν κηρυχτεί διατηρητέα με αποφάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού. Πρέπει σύντομα να γίνουν κάποια βήματα και να υπάρξει κάποια προσέγγιση και συγκερασμός απόψεων. Ο δρόμος είναι ανοικτός.                   

•    Πέρα από τα επίγεια δείγματα του τοπικού πολιτισμού μας πρέπει να αποκαλυφθούν όσα με ιερότητα κρύβει στα σπλάχνα της από πολλούς αιώνες η Τρικαλινή γή, για την ιστορική επιβεβαίωση και την τουριστική αξιοποίηση των πολύτιμων ευρημάτων.

•    Διαπιστώνεται καθημερινά, με την συνεχιζόμενη οικοδόμηση της πόλης, υπερβολική συγκέντρωση πληθυσμού στη ζώνη υψηλού συντελεστή δομήσεως και αρχίζουν παράλληλά να φαίνονται τα παρελκόμενα προβλήματα του υπερσυγκεντρωτισμού (άσχημες συνθήκες διαβίωσης, έλλειψη χώρων κοινωνικού εξοπλισμού, έλλειψη χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων, συσσώρευση μαθητών σε νηπιαγωγεία, σχολεία και γυμνάσια).  Αν, όπως τεκμηριωμένα διαπιστώνεται και ευρέως διατυμπανίζεται, η ποιότητα ζωής μιας πόλης είναι αντιστρόφως ανάλογη με τον πολυσύνθετο αριθμό που λέγεται συντελεστής δομήσεως, τότε δεν μένει παρά να σκεφτούμε με την απλότητα και τη σιγουριά των μαθηματικών πράξεων.

Όσο  και αν είναι δύσκολο να είναι κανείς αντικειμενικός μέσα από τα  δρώμενα μιας πόλης, έχω τη βάσιμη πεποίθηση ότι η πόλη μας ουδέποτε έπαυσε να αναπτύσσεται και πάντα είχε επιλογές για το μέλλον διατηρώντας ζωντανό παλμό ανανέωσης σε όλα τα επίπεδα.

Στόχος αυτού του πονήματος είναι να γίνουν απόλυτα αντιληπτές ορισμένες παράμετροι, να αποκαλυφθεί η βούληση και η διάθεση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και να στηθεί το πλαίσιο στήριξης που θα βοηθήσει να επιτευχθούν με μεγαλύτερη ευκολία ορισμένα εγχειρήματα που είναι απαραίτητα για να βελτιωθεί η λειτουργία και το αισθητικό προφίλ της πόλης και να συνεχιστεί έτσι το πνεύμα και το γράμμα της αειφόρου ανανέωσης αυτής της πόλης.

                                                        Κων/νος Ε. Κατσαρός

                                   Δημοσιεύθηκε στον τοπικό τύπο στις 18-2-1993

                                 και στο Τρικαλινό Ημερολόγιο 1993-94 σελίδα 245

Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΩΝ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΝ

Προς τα τέλη του 20ου αιώνα, μια νέα αντίληψη αρχίζει να διαμορφώνεται στην Ευρώπη για τις αειφόρες πόλεις και κωμοπόλεις η οποία αποτυπώνεται στην παρακάτω χάρτα και δίνει μια νέα διάσταση της ύπαρξης, του ρόλου και του μέλλοντος των πόλεων.

Παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο για να δείξουμε τη βαρύτητα και τη σημασία των αρχών που οφείλουν να ακολουθούν οι ασχολούμενοι με την πολεοδομική βιωσιμότητα και λειτουργία  των πόλεων και των οικισμών και να σημειώσουμε  ότι ο Δήμος Τρικκαίων είναι μέλος και συμμετέχει με αποστολές του στο Πανευρωπαικό Πρόγραμμα του ICLEI (International Council for Local Environmental Initiatives) για τις αειφόρες πόλεις και κωμοπόλεις. Επίσης το 2004 ο Δήμος Τρικκαίων υπέγραψε τις δέκα (10)  δεσμεύσεις του Aalborg της Δανίας.

Charter of European Cities & Towns Towards Sustainability

(όπως εγκρίνεται από τους συμμετέχοντες στην ευρωπαϊκή διάσκεψη σχετικά με τις αειφόρες πόλεις & τις κωμοπόλεις στο Aalborg, της Δανίας στις 27 Μαΐου 1994).

Mέρος  Ι

Διακήρυξη συναίνεσης: Ευρωπαϊκές πόλεις & κωμοπόλεις προς την αειφορία

I.1. Ο ρόλος των ευρωπαϊκών πόλεων και των κωμοπόλεων

Εμείς, οι ευρωπαϊκές πόλεις & οι κωμοπόλεις, υπογράφοντας αυτή τη χάρτα, δηλώνουμε ότι κατά τη διάρκεια της ιστορίας, οι πόλεις μας έχουν υπάρξει μέσα από αυτοκρατορίες, κράτη έθνη, και καθεστώτα και έχουν επιζήσει ως κέντρα της κοινωνικής ζωής,  των οικονομιών μας, και φύλακες του πολιτισμού, της κληρονομιάς και της παράδοσης.

Μαζί με τις οικογένειες και τις γειτονιές, οι πόλεις είναι τα βασικά στοιχεία των κοινωνιών μας και των κρατών μας.

Οι πόλεις είναι τα κέντρα της βιομηχανίας, της τέχνης, του εμπορίου, της εκπαίδευσης και της κυβέρνησης.

Καταλαβαίνουμε ότι ο σημερινός αστικός τρόπος ζωής μας, ειδικότερα η κατανομή της εργασίας και των λειτουργιών, η χρήση του εδάφους, οι μεταφορές, η βιομηχανική παραγωγή, η γεωργία, η κατανάλωση, και οι δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου, και ως εκ τούτου το βιοτικό μας επίπεδο, μας καθιστά ουσιαστικά υπεύθυνους για πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.. Αυτό είναι ιδιαίτερα σχετικό καθώς το 80 % του πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε αστικές περιοχές.

Έχουμε μάθει ότι τα σημερινά επίπεδα κατανάλωσης των πόρων στις βιομηχανικές χώρες δεν μπορούν να πραγματοποιούνται από όλη την ανθρωπότητα, πολύ δε λιγότερο από τις μελλοντικές γενεές, χωρίς καταστροφή του φυσικού κεφαλαίου.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι η αειφορία στην ανθρώπινη ζωή σε αυτό τον πλανήτη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αειφόρες τοπικές κοινότητες. Η τοπική κυβέρνηση είναι κοντά εκεί όπου τα περιβαλλοντικά προβλήματα γίνονται αντιληπτά και κοντά στους  πολίτες μοιράζεται την ευθύνη με τις κυβερνήσεις σε όλα τα επίπεδα για την ευημερία της ανθρωπότητας και της φύσης. Επομένως, οι πόλεις και οι κωμοπόλεις είναι οι φορείς κλειδιά στο στάδιο της αλλαγής του τρόπου ζωής, παραγωγής, κατανάλωσης και χωρικών σχεδίων.

I.2. Η έννοια και οι αρχές της αειφορίας

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, καταλαβαίνουμε ότι η ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης μας βοηθά να βασίσουμε  το βιοτικό μας επίπεδο στο μέτρο που αντέχει η φύση. Επιδιώκουμε να επιτύχουμε κοινωνική δικαιοσύνη, βιώσιμες οικονομίες, και περιβαλλοντική αειφορία. Η κοινωνική δικαιοσύνη θα πρέπει απαραιτήτως να βασίζεται στην οικονομική αειφορία και  δικαιοσύνη, οι οποίες απαιτούν ως προϋπόθεση την περιβαλλοντική αειφορία.

Περιβαλλοντική αειφορία σημαίνει διατήρηση του φυσικού κεφαλαίου. Αυτό σημαίνει για μας ότι απαιτείται ο ρυθμός κατανάλωσης των ανανεώσιμων υλικών, νερού και πηγών ενέργειας να μην  υπερβαίνει το ρυθμό με τον οποίο το φυσικό σύστημα μπορεί να τα  αναπληρώσει και ότι ο ρυθμός με τον οποίο  καταναλώνουμε τις μη ανανεώσιμες πηγές δεν υπερβαίνει το ρυθμό με τον οποίο οι βιώσιμοι ανανεώσιμοι πόροι αντικαθίστανται.

Η περιβαλλοντική αειφορία  επίσης σημαίνει ότι το ποσοστό εκπεμπόμενων ρύπων δεν υπερβαίνει την ικανότητα του αέρα, του ύδατος, και του εδάφους  να τους απορροφήσει και να τους επεξεργαστεί.

Επιπλέον, η περιβαλλοντική αειφορία συνεπάγεται τη συντήρηση της βιοποικιλότητας, της ανθρώπινης υγείας καθώς επίσης την ποιότητα του αέρα, του νερού, και του εδάφους σε πρότυπα επαρκή- ικανά  για να διατηρήσουν  την ανθρώπινη ζωή και την ευημερία, όπως και το  ζωικό και φυτικό βασίλειο σε διάρκεια χρόνου.

I.3. Τοπικές στρατηγικές προς την αειφορία.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι η πόλη ή η κωμόπολη είναι ταυτόχρονα η μεγαλύτερη μονάδα ικανή να εξετάσει αρχικά  δυσαναλογίες αστικής αρχιτεκτονικής, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, φυσικών πόρων και περιβαλλοντικές που βλάπτουν το σύγχρονο κόσμο μας και η μικρότερη κλίμακα στην οποία τα προβλήματα μπορούν να  επιλυθούν  με μια ολοκληρωμένη, ολιστική και βιώσιμη μέθοδο. Δεδομένου ότι κάθε πόλη είναι διαφορετική, πρέπει να βρούμε το δικό μας πλαίσιο στρατηγικής προς την αειφορία. Θα ενσωματώσουμε τις αρχές της αειφορίας σε όλες τις πολιτικές μας και θα κάνουμε  τις αντίστοιχες δυνάμεις των πόλεων και των κωμοπόλεών μας τη βάση για τις τοπικά κατάλληλες στρατηγικές.

I.4. Η αειφορία  ως δημιουργική, τοπική, διαδικασία επιδίωξης  ισορροπίας.

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, αναγνωρίζουμε ότι η αειφορία δεν είναι ούτε ένα όραμα ούτε μια αμετάβλητη κατάσταση, αλλά μια δημιουργική, τοπική, διαδικασία επιδίωξης ισορροπίας που επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της τοπικής λήψης αποφάσεων.

Αυτό παρέχει την τρέχουσα ανατροφοδότηση στη διαχείριση της κωμόπολης ή της πόλης στις οποίες οι δραστηριότητες οδηγούν το αστικό οικοσύστημα προς την ισορροπία. Με την οικοδόμηση της διαχείρισης  μιας πόλης  γύρω από τις πληροφορίες που συλλέγονται μέσω μιας τέτοιας διαδικασίας, η πόλη λειτουργεί σαν μια οργανική ολότητα και τα αποτελέσματα όλων των σημαντικών δραστηριοτήτων γίνονται προφανή. Μέσα από μια τέτοια διαδικασία η πόλη και οι πολίτες μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές. Μέσα από μια διοικητική διαδικασία που βασίζεται στην αειφορία, οι αποφάσεις μπορούν να ληφθούν έτσι που όχι  μόνο να αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των συμμέτοχων, αλλά και των μελλοντικών γενεών.

I.5. Επιλύνοντας τα προβλήματα με εξωστρεφή διαπραγμάτευση.

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, αναγνωρίζουμε ότι μια κωμόπολη ή μια πόλη δεν επιτρέπεται να δημιουργεί  προβλήματα στο ευρύτερο περιβάλλον ή στο μέλλον. Επομένως, οποιαδήποτε προβλήματα ή δυσαναλογίες μέσα στην πόλη είτε έρχονται σε  ισορροπία στο επίπεδό τους είτε  απορροφώνται  από κάποια μεγαλύτερη οντότητα σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Αυτή είναι η αρχή τα προβλήματα να διαπραγματεύονται με εξωστρέφεια.  Η εφαρμογή αυτής της αρχής θα δώσει σε κάθε πόλη ή κωμόπολη μεγάλη ελευθερία να καθορίσει  τη φύση των δραστηριοτήτων τους.

I.6. Αστική οικονομία προς την αειφορία.

Οι Πόλεις & κωμοπόλεις, καταλαβαίνουμε ότι ο περιοριστικός παράγοντας για την οικονομική ανάπτυξη των πόλεών μας και οι πόλεις έχει γίνει το φυσικό κεφάλαιο, όπως η ατμόσφαιρα, το χώμα, το νερό και τα δάση. Πρέπει επομένως να επενδύσουμε σε αυτό το κεφάλαιο. Με σειρά προτεραιότητας  αυτό απαιτεί:

•  επενδύσεις στη συντήρηση του υπόλοιπου φυσικού κεφαλαίου, όπως τα αποθέματα υπόγειων νερών, χώμα, βιότοποι για τα σπάνια είδη

•  ενθάρρυνση  της αύξησης του φυσικού κεφαλαίου με τη μείωση του ρυθμού της τρέχουσας εκμετάλλευσής μας, όπως π.χ. της μη ανανεώσιμης ενέργειας

•  επενδύσεις για να ανακουφίσει την πίεση στα φυσικά αποθέματα με την επέκταση καλλιεργημένου φυσικού κεφαλαίου, όπως τα πάρκα για την αναψυχή μέσα στην πόλη, (για να ανακουφίσει την πίεση στα φυσικά δάση) και

•  αύξηση της αποδοτικότητας  τελικής χρήσης των προϊόντων, όπως τα  ενεργειακά αυτόνομα κτήρια, η φιλική προς το περιβάλλον αστική μεταφορά.

I.7. Κοινωνική δικαιοσύνη για την αστική αειφορία

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, γνωρίζουμε ότι οι φτωχοί είναι αυτοί που επηρεάζονται περισσότερο από τα περιβαλλοντικά προβλήματα (όπως θόρυβος και ατμοσφαιρική ρύπανση από την κυκλοφορία, η έλλειψη ανέσεων, η ανθυγιεινή κατοικία, η έλλειψη ανοιχτού ελεύθερου χώρου) και είναι οι πλέον ανίκανοι να δώσουν λύση. Η άνιση κατανομή του πλούτου επίσης προκαλεί μη αειφόρο  συμπεριφορά και  κάνει δυσκολότερη την αλλαγή.

Σκοπεύουμε να ενσωματώσουμε τις βασικές κοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων καθώς επίσης και προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης, απασχόλησης και κατοικίας με την προστασία του περιβάλλοντος.

Επιθυμούμε να μάθουμε από την αρχική εμπειρία των αειφόρων τρόπων ζωής, έτσι ώστε μπορούμε να εργαστούμε προς τη βελτίωση της ποιότητας  ζωής των πολιτών παρά απλά να μεγιστοποιήσουμε  την κατανάλωση.

Θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας που συμβάλλουν στην αειφορία της κοινότητας και με αυτόν τον τρόπο να μειώσουμε την ανεργία. Στην προσπάθειά μας να προσελκύσουμε ή να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίες θα αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα οποιασδήποτε επιχειρησιακής ευκαιρίας στα πλαίσια της αειφορίας προκειμένου να ενθαρρυνθεί η δημιουργία μακροπρόθεσμων εργασιών και μακράς διαρκείας προϊόντων σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας.

I.8. Αειφόρα σχέδια χρήσης της γης

Οι Πόλεις & κωμοπόλεις, αναγνωρίζουμε τη σημασία του αποτελεσματικού προγραμματισμού χρήσης της γης  και τις πολιτικές ανάπτυξης  από τις τοπικές αρχές μας που να αγκαλιάζουν τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση όλων των σχεδίων.

Πρέπει να εκμεταλλευθούμε το πεδίο για την παροχή αποδοτικών δημόσιων συγκοινωνιών και ενέργειας  διατηρώντας την ανθρώπινη κλίμακα της ανάπτυξης. Τόσο στα προγράμματα αστικής ανάπλασης στις εσωτερικές αστικές περιοχές όσο και στον προγραμματισμό των νέων προαστίων επιδιώκουμε ένα μίγμα λειτουργιών  ώστε να μειωθεί η ανάγκη για την κινητικότητα. Οι έννοιες της δίκαιης περιφερειακής αλληλεξάρτησης πρέπει να μας διευκολύνουν  να ισορροπήσουμε  τις ροές μεταξύ της πόλης και της περιφέρειας και να αποτρέψουμε  τις πόλεις να εκμεταλλεύονται μόνο τους πόρους των γύρω από αυτές  περιοχών.

I.9. Αειφόρα αστικά σχέδια κινητικότητας

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, θα προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε τις δυνατότητες πρόσβασης και θα στηρίξουμε την κοινωνική ευημερία και τον αστικό τρόπο ζωής με τη λιγότερη χρήση μέσων μεταφοράς. Ξέρουμε ότι είναι επιτακτικό για μια αειφόρο πόλη να μειώσει την κινητικότητα και να σταματήσει να προωθεί και να υποστηρίζει την  περιττή χρήση των μηχανοκίνητων οχημάτων.

Θα δώσουμε προτεραιότητα σε οικολογικά μέσα συγκοινωνίας (βάδισμα, ποδήλατο, δημόσιες συγκοινωνίες) και ο συνδυασμός αυτών των μέσων θα γίνει το κέντρο των προσπαθειών του προγραμματισμού μας. Τα μηχανοκίνητα μέσα αστικής συγκοινωνίας θα πρέπει να έχουν τη λειτουργία της διευκόλυνσης της πρόσβασης τοπικές υπηρεσίες και στη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας της πόλης.

I.10. Ευθύνη για το παγκόσμιο κλίμα

Οι  Πόλεις & Κωμοπόλεις, αντιλαμβανόμαστε ότι οι σημαντικοί κίνδυνοι που προκύπτουν  με την παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου στο φυσικό και στο δομημένο περιβάλλον και στις μελλοντικές ανθρώπινες γενεές απαιτούν μια απάντηση επαρκή για να σταθεροποιήσουμε  και κατόπιν για να μειώσουμε  τις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα το συντομότερο δυνατόν. Είναι εξίσου σημαντικό να προστατεύσουμε  τους παγκόσμιους πόρους βιομάζας, όπως τα δάση και το φυτοπλαγκτόν, τα οποία παίζουν ουσιαστικό ρόλο στον γήινο κύκλο του άνθρακα. Η μείωση των εκπομπών απολιθωμένων καυσίμων θα απαιτήσει πολιτικές και πρωτοβουλίες βασισμένες σε μια λεπτομερή κατανόηση των εναλλακτικών λύσεων και του αστικού περιβάλλοντος σαν ένα ενεργειακό σύστημα. Η  μόνη αειφόρος εναλλακτική λύση είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

I.11. Πρόληψη της δηλητηρίασης των οικοσυστημάτων

Οι Πόλεις & Κωμοπόλεις, γνωρίζουμε ότι  όλο και περισσότερο τοξικές και επιβλαβείς ουσίες απελευθερώνονται στον  αέρα, το νερό, το χώμα, τα τρόφιμα, και με αυτόν τον τρόπο γίνονται μια αυξανόμενη απειλή για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα. Θα αναλάβουμε κάθε προσπάθεια για να  σταματήσει η περαιτέρω ρύπανση και να αποτραπεί από την πηγή.

I.12. Τοπική Αυτο-Διοίκηση ως προϋπόθεση

Οι Πόλεις και Κωμοπόλεις, είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε τη δύναμη, τη γνώση και τη δημιουργική δυνατότητα να αναπτύξουμε αειφόρους τρόπους ζωής και να σχεδιάσουμε και να διαχειριστούμε τις  πόλεις μας προς την αειφορία. Σαν δημοκρατικά εκλεγμένοι αντιπρόσωποι  των τοπικών κοινοτήτων μας είμαστε έτοιμοι να πάρουμε την ευθύνη του καθήκοντος να αναδιοργανώσουμε τις πόλεις μας για την αειφορία. Ο βαθμός στον οποίο οι πόλεις και κωμοπόλεις είναι σε θέση να απαντήσουν σε αυτήν την πρόκληση εξαρτάται από τα δικαιώματα που δίνονται στις τοπικές κυβερνήσεις, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας. Είναι ουσιαστικό να δίνονται πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο και ότι στις τοπικές αρχές δίνεται μια στερεή οικονομική βάση. 

I.13. Οι Πολίτες ως βασικοί παράγοντες και η συμμετοχή της Κοινότητας

Εμείς, οι πόλεις & οι κωμοπόλεις δεσμευόμαστε να δουλέψουμε προς την υλοποίηση της εξουσιοδότησης που δίνεται από την Ατζέντα 21, το βασικό έγγραφο που εγκρίνεται από την  συνάντηση κορυφής για την προστασία της γης στο Ρίο de Janeiro,  με όλους τους παράγοντες των κοινοτήτων μας - πολίτες, επιχειρήσεις, ομάδες ενδιαφέροντος - κατά την ανάπτυξη των δράσεων της Τοπικής Ατζέντας 21. Αναγνωρίζουμε το κάλεσμα  μέσα από το Πέμπτο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Δράσης της Ε.Ε. "Προς την Αειφορία" για την ευθύνη εφαρμογής του προγράμματος που μοιράζεται μεταξύ όλων των παραγόντων της κοινότητας. Επομένως, θα βασίσουμε την εργασία μας στη συνεργασία μεταξύ όλων των φορέων που εμπλέκονται. Εμείς θα εξασφαλίσουμε ότι όλοι οι πολίτες και οι ενδιαφερόμενες ομάδες έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες και είναι σε θέση να συμμετέχουν στις τοπικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Θα επιδιώξουμε τις ευκαιρίες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση για την αειφορία, όχι μόνο για το γενικό πληθυσμό, αλλά και για τους εκλεγμένους αντιπροσώπους και τους ανώτερους υπαλλήλους στην τοπική κυβέρνηση.

 I.14. Όργανα και εργαλεία για την αστική διαχείριση προς την αειφορία.

Οι Πόλεις & κωμοπόλεις, δεσμευόμαστε να χρησιμοποιήσουμε τα πολιτικά και τεχνικά όργανα και τα διαθέσιμα εργαλεία για μια οικολογική προσέγγιση στην αστική διαχείριση. Θα εκμεταλλευθούμε ένα ευρύ φάσμα οργάνων συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τη συλλογή και την επεξεργασία των περιβαλλοντικών δεδομένων, περιβαλλοντικό προγραμματισμό, ρυθμιστικά, οικονομικά, και όργανα επικοινωνίας όπως οι οδηγίες, οι φόροι, οι αμοιβές και οι μηχανισμοί για τη ευαισθητοποίηση συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας συμμετοχής.

Επιδιώκουμε να καθιερώσουμε νέα περιβαλλοντικά συστήματα σύνταξης προϋπολογισμού που επιτρέπουν τη διαχείριση των φυσικών μας πόρων τόσο οικονομικά όσο και τον τεχνητό μας πόρο, τα "χρήματα".

Ξέρουμε ότι πρέπει να βασίσουμε τις προσπάθειές μας χάραξης πολιτικής και ελέγχου, και ειδικότερα την περιβαλλοντική μας παρακολούθηση, έλεγχο, αξιολόγηση του αντίκτυπου, λογιστική, και τα συστήματα εξισορρόπησης και υποβολής έκθεσης σε διαφορετικούς τύπους δεικτών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της αστικής περιβαλλοντικής ποιότητας, των αστικών ροών,  των αστικών σχεδίων, και, επιπλέον, δείκτες συστημάτων αστικής αειφορίας.

Οι  Πόλεις & κωμοπόλεις, αναγνωρίζουμε ότι ένα ολόκληρο φάσμα πολιτικών και δραστηριοτήτων με θετικές οικολογικές συνέπειες έχει ήδη εφαρμοστεί επιτυχώς σε πολλές πόλεις της Ευρώπης.

Εντούτοις, ενώ αυτά τα όργανα είναι πολύτιμα εργαλεία για τη μείωση του ρυθμού και της πίεσης της μη-αειφορίας,  δεν μπορούν από μόνα τους να αντιστρέψουν την μη αειφόρο κατεύθυνση της κοινωνίας. Ακόμα, με αυτήν την πολύ ισχυρή υπάρχουσα οικολογική βάση, οι πόλεις είναι σε άριστη θέση να κάνουν το πρώτο βήμα της ενσωμάτωσης αυτών των πολιτικών και δραστηριοτήτων στη διαδικασία διακυβέρνησης για τη διαχείριση των τοπικών αστικών οικονομιών μέσω μιας περιεκτικής διαδικασίας αειφορίας. Σε αυτήν την διαδικασία καλούμαστε να αναπτύξουμε τις στρατηγικές μας, να τις δοκιμάσουμε  έξω στην πράξη και να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας.

Μέρος ΙΙ

Η ευρωπαϊκή εκστρατεία αειφόρων πόλεων και κωμοπόλεων

Εμείς, οι ευρωπαϊκές πόλεις & οι κωμοπόλεις, που υπογράφουμε  αυτή τη χάρτα, θα προχωρήσουμε μαζί προς την αειφορία μέσα από μια διαδικασία γνώσης από την εμπειρία και τα επιτυχημένα τοπικά παραδείγματα.

Θα ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον για την καθιέρωση μακροπρόθεσμων τοπικών προγραμμάτων δράσης (Τοπικές Ατζέντες 21), και με αυτόν τον τρόπο ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ των Αρχών, και συσχετίζοντας αυτή τη διαδικασία με τις ενέργειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα του αστικού περιβάλλοντος.

Αρχίζουμε με το παρόν έγγραφο την Ευρωπαϊκή Εκστρατεία Αειφόρων Πόλεων & Κωμοπόλεων για να  ενθαρρύνουμε και να υποστηρίξουμε τις πόλεις και κωμοπόλεις στην πορεία  προς την αειφορία. Η αρχική φάση αυτής της εκστρατείας θα έχει διάρκεια μια διετία, μετά η πρόοδος θα αξιολογηθεί σε μια δεύτερη Ευρωπαϊκή Διάσκεψη των αειφόρων Πόλεων & κωμοπόλεων που θα πραγματοποιηθεί το 1996.

Προσκαλούμε κάθε τοπική αρχή, είτε πόλη, κωμόπολη είτε νομός και οποιοδήποτε Ευρωπαϊκό Δίκτυο Τοπικών Αρχών να συμπορευτεί σ' αυτή την εκστρατεία με την υιοθέτηση και την υπογραφή αυτής της  χάρτας.

Ζητάμε από όλα τα σημαντικότερα δίκτυα Τοπικών Αρχών της Ευρώπης  να αναλάβουν το συντονισμό  αυτής της Εκστρατείας.  Θα οριστεί μια συντονιστική επιτροπή με εκπροσώπους αυτών των δικτύων. Επίσης θα γίνουν συγκεκριμένες  ρυθμίσεις για εκείνες τις τοπικές αρχές που δεν είναι μέλη οποιουδήποτε δικτύου.

Προβλέπουμε ότι οι κύριες δραστηριότητες αυτής της εκστρατείας θα είναι:

•  να διευκολύνει την αμοιβαία υποστήριξη μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων και των κωμοπόλεων στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή των πολιτικών προς την αειφορία.

•  η συλλογή  διάδοση  των πληροφοριών  για τα καλά παραδείγματα σε τοπικό επίπεδο

•  η προώθηση της αρχής της αειφορίας σε άλλες τοπικές αρχές

•  η "στρατολόγηση"  νέων  υπογραφόντων της Χάρτας

•  η οργάνωση ενός ετήσιου "Βραβείου  Αειφόρου Πόλης"

•  η διατύπωση συστάσεων για τη διαμόρφωση πολιτικών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή

•  η παροχή δεδομένων προς εισαγωγή στις Εκθέσεις των Αειφόρων Πόλεων της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Αστικού Περιβάλλοντος

•  η υποστήριξη των τοπικών σχεδιαστών πολιτικής στην εφαρμογή των κατάλληλων συστάσεων και της νομοθεσίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση

•  η έκδοση ενός ενημερωτικού δελτίου εκστρατείας. 

Αυτές οι δραστηριότητες θα απαιτήσουν την καθιέρωση ενός Συντονισμού Εκστρατείας.

Θα προσκαλέσουμε άλλες οργανώσεις για να υποστηρίξουν ενεργά την εκστρατεία.

Μέρος ΙΙΙ

Συμμετοχή στις διαδικασίες της Τοπικής Ατζέντας 21: Τοπικά Προγράμματα Δράσης προς την Αειφορία.

Εμείς, οι ευρωπαϊκές πόλεις & κωμοπόλεις, που υπογράφουμε αυτή τη χάρτα, δεσμευόμαστε με την υπογραφή μας  και την συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Εκστρατεία Αειφόρων Πόλεων & Κωμοπόλεων ότι θα επιδιώξουμε να επιτύχουμε μια συναίνεση εντός των κοινοτήτων μας στην  Τοπική Ατζέντα 21 μέχρι το τέλος του 1996.  Αυτό συμπίπτει  με την εντολή του Αρθρου 28 της Ατζέντα 21 όπως συμφωνήθηκε στη Συνάντηση Κορυφής για την Προστασία της Γης στο Ρίο τον Ιούνιο του 1992.  Με την  μεμονωμένη τοπική δράση μας  θα συμβάλουμε  στην εφαρμογή του Πέμπτου Προγράμματος  Περιβαλλοντικής Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης  "Προς την Αειφορία". Η διαδικασίες της Τοπικής Ατζέντας 21 θα αναπτυχθούν βάσει του πρώτου μέρους  αυτής της Χάρτας.

Προτείνουμε ότι η διαδικασία προετοιμασίας ενός τοπικού πλάνου δράσης πρέπει να περιλαμβάνει  τα ακόλουθα στάδια:

•  αναγνώριση του υπάρχοντος προγραμματισμού και των οικονομικών πλαισίων καθώς επίσης και άλλων σχεδίων και προγραμμάτων

•  ο συστηματικός προσδιορισμός, με τη βοήθεια των εκτενών δημόσιων διαβουλεύσεων, των προβλημάτων και των αιτίων τους

•  ο καθορισμός προτεραιοτήτων των στόχων προς συγκεκριμένα προβλήματα

•  η δημιουργία ενός οράματος για μια βιώσιμη κοινότητα μέσω μιας συμμετοχικής διαδικασίας με την εμπλοκή όλων των τομέων της κοινότητας

•  η εκτίμηση και η αξιολόγηση των εναλλακτικών στρατηγικών επιλογών

•  η καθιέρωση ενός μακροπρόθεσμου τοπικού προγράμματος δράσης προς την αειφορία που περιλαμβάνει μετρήσιμους στόχους

•  ο προγραμματισμός της εφαρμογής του σχεδίου συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας ενός χρονοδιαγράμματος και δήλωση της κατανομής των ευθυνών μεταξύ των συνεργατών

•  η καθιέρωση των συστημάτων και των διαδικασιών επίβλεψης και αναφοράς κατά την εφαρμογή του σχεδίου.

Θα πρέπει να επανεξετάσουμε εάν οι εσωτερικές ρυθμίσεις των τοπικών αρχών μας είναι κατάλληλες και ικανές  να επιτρέψουν  την ανάπτυξη των διαδικασιών της Τοπικής Ατζέντας 21, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων τοπικών προγραμμάτων  δράσης προς την αειφορία. Μπορεί να απαιτηθούν προσπάθειες για την βελτίωση της απόδοσης της οργάνωσης  που θα περιλαμβάνει  την αναθεώρηση πολιτικών ρυθμίσεων, διοικητικών διαδικασιών, εταιρική και διεπιστημονική εργασία, διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό και συνεργασία μεταξύ των αρχών, συμπεριλαμβανομένων των ενώσεων και των δικτύων.

                                                    Υπογράφηκε  στο Aalborg, Δανία, 27 Μαΐου 1994

Πολεοδομική και μορφολογική επέμβαση παλαιού εμπορικού κέντρου (Απρίλιος 1994)

ΑΝΑΘΕΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ - ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

Ο Δήμος Τρικκαίων ανέθεσε τη μελέτη στους μελετητές αρχιτέκτονες με σύμβαση που υπεγράφη τη Δευτέρα 20 Σεπτεμβρίου 1993 με Αριθμ. Πρωτ. 3477.

Ως διάρκεια μελέτης ορίσθηκε με την ανωτέρω σύμβαση ο χρόνος των δέκα μηνών, με καταληκτική ημερομηνία την 20 Ιουλίου 1994. Οι μελετητές πραγματοποίησαν ενδιάμεση παρουσίαση της μελέτης τον Δεκέμβριο του 1993 στους εκπροσώπους του Δήμου Τρικκαίων (Δήμαρχος και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Τρικκαίων, Πολεοδομικό Γραφείο Δήμου Τρικκαίων).

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η ομάδα μελέτης περιελάμβανε τους ακόλουθους μελετητές:

Γεώργιος Χούντρας, αρχιτέκτων μηχανικός Ε.Μ.Π.

Παναγιώτης Γραμματόπουλος, αρχιτέκτων μηχανικός Ε.Μ.Π., Μ.Arch.

Χρήστος Πανουσάκης, αρχιτέκτων μηχανικός Ε.Μ.Π.

Στη μελέτη συνεργάστηκαν οι αρχιτέκτονες μηχανικοί

Ελένη Κλωνιζάκη και Μιχάλης Αρσλάνογλου.

Ειδικός επιστημονικός σύμβουλος της μελέτης υπήρξε ο αρχιτέκτων πολεοδόμος

Δημήτρης Φιλιππίδης, αναπληρωτής καθηγητής του Ε.Μ.Π.

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η μελέτη διαρθρώθηκε και περιλαμβάνει τρεις διακεκριμένες ενότητες - φάσεις:

α) Ανάλυση, η οποία περιλαμβάνει συλλογή στοιχείων υπάρχουσας κατάστασης (καταγραφή πολεοδομικών, κτιριοδομικών και οικονομικών δεδομένων, σύνταξη καρτελών, χαρτών και πινάκων, σχεδιαστική αποτύπωση κτιρίων, φωτογραφική τεκμηρίωση), συνθετική αξιολόγηση και εξαγωγή συμπερασμάτων.

β) Διάγνωση, η οποία περιλαμβάνει συγκεντρωτική, συνθετική παρουσίαση και διάγνωση προβλημάτων του κτιριακού δυναμικού και των οικονομικών δραστηριοτήτων.

γ) Πρόταση, η οποία περιέχει το γενικό πλαίσιο πολεοδομικής και μορφολογικής επέμβασης και τις επί μέρους προτάσεις (σύνταξη χαρτών και πινάκων, σχεδιαστική πρόταση αποκατάστασης κτιρίων, σύνταξη γενικών και ειδικών όρων δόμησης, πρόταση σύστασης οργάνων και μεθόδων επέμβασης).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

Η ιστορία της πόλης των Τρικάλων είναι ιδιαίτερα μεγάλη και χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η σημερινή πόλη είναι κτισμένη στη θέση της αρχαίας Τρίκκης, κοντά στους πρόποδες του ορεινού όγκου της Πίνδου. Η πόλη αναφέρεται στην αρχαιότητα αρκετά συχνά, τόσο σε μαρτυρίες περιηγητών της εποχής όσο και σε κείμενα συγγραφέων, όπως του Ομήρου. Το όνομα της πόλης προέρχεται, σύμφωνα με τη μυθολογία, από τη νύμφη Τρίκκη, κόρη του ποταμού Πηνειού ή κατ' άλλους κόρη του ποταμού Ασωπού.

Τα Τρίκαλα λόγω της γεωγραφικής τους θέσης υπήρξαν, ανά τους αιώνες, ένα σημαντικό αστικό κέντρο του Θεσσαλικού κάμπου.

Συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικές με πληθυσμιακά μεγέθη έχουμε κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών, τα Τρίκαλα το 1873 έχουν πληθυσμό 11.000 κατοίκων, εκ των οποίων το ένα τρίτο είναι Οθωμανοί, περίπου 500 Εβραίοι και οι υπόλοιποι Έλληνες. Η πόλη διαθέτει ίσο αριθμό εκκλησιών και τζαμιών και μερικές εβραϊκές συναγωγές.

Η προσάρτηση της περιοχής στο Νέο Ελληνικό Κράτος γίνεται στις 22 Νοεμβρίου 1897 με την υπογραφή συνθήκης στην Κωνσταντινούπολη, με την οποία η Θεσσαλία προσαρτάται στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η εξέλιξη αυτή σημασιοδοτεί την έναρξη αλλαγών και αναπτυξιακών τάσεων για την πόλη που θα αποβούν καθοριστικές για την μετέπειτα πορεία της.

Η πολεοδομική ανάπλαση των Τρικάλων ξεκινά το 1884, με την εκπόνηση ρυμοτομικού σχεδίου, από την τότε Δημοτική Αρχή. Ο μηχανικός Μένανδρος Ποτεσσάρης αναλαμβάνει τη σύνταξη του πρώτου ρυμοτομικού σχεδίου, το οποίο αρχίζει να εφαρμόζεται σταδιακά από το 1885, εν μέσω πολλών αντιρρήσεων και δυσκολιών, λόγω προσωπικών συμφερόντων.

Στην περιοχή μελέτης (εμπορικό κέντρο) οι μεταβολές στον αστικό ιστό είναι αρκετά μεγάλες και ως σημαντικότερη αναφέρουμε την κατεδάφιση του παλαιού εμπορικού συγκροτήματος, το Μπεζεστένι, στη θέση του σημερινού Ο.Τ.Ε. που σύμφωνα με μαρτυρίες έγινε στις αρχές του 1903. Με τη ριζοσπαστική αυτή ενέργεια δημιουργούνται νέοι δρόμοι, μεταξύ των σημερινών οδών Αθαν. Διάκου και 25ης Μαρτίου, όπως προβλέπει το νέο σχέδιο και ανοικοδομούνται νέα κτίρια καταστημάτων και κατοικιών. Φυσικά αξίζει να σημειώσουμε και την κατεδάφιση του τζαμιού στην Κεντρική Πλατεία Στρ. Σαράφη, η οποία ανάγεται στο 1880, προ της εκπόνησης του ρυμοτομικού σχεδίου του 1884.

Επειδή η υλοποίηση του σχεδίου του 1884 δεν ολοκληρώθηκε ποτέ πλήρως, εκπονείται νέο γενικό πολεοδομικό σχέδιο του 1937, που περιλαμβάνει 3024 στρέμματα στο σχέδιο πόλεως και ουσιαστικά το αποτέλεσμα αυτού του σχεδίου βλέπουμε σήμερα.

Στην περίοδο του μεσοπολέμου δεν κτίζονται νέα κτίρια παρά μόνο συντηρούνται τα υπάρχοντα, οι δρόμοι είναι προβληματικοί και η οικονομία γενικά δεν επιτρέπει οικοδομικές δραστηριότητες. Στην περίοδο της Κατοχής πολλά οικήματα υπέστησαν σοβαρές  καταστροφές, λόγω των εκτεταμένων βομβαρδισμών, γεφύρια ανατινάχθηκαν και μόλις γύρω στο 1950 άρχισε η πόλη να συνέρχεται από τις πληγές του πολέμου. Τότε αρχίζει και η νέα οικοδομική δραστηριότητα και στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 εμφανίζεται το φαινόμενο της "αντιπαροχής" με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ (ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ)

2.1. ΟΡΙΑ - ΕΚΤΑΣΗ - ΓΕΙΤΝΙΑΣΗ

Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει το παλαιό Εμπορικό Κέντρο που αναπτύσσεται γύρω από την κεντρική πλατεία Στρ. Σαράφη και περιλαμβάνει 36 ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα και τμήμα από 3 άλλα, όχι όμως ισομεγέθη όλα μεταξύ τους.

Η περιοχή περικλείεται από τις οδούς στρατηγού Σαράφη, τμήμα του οικ. τετρ. 171, τις οδούς Αμαλίας, Λαρίσης, Κλεμανσώ, 28ης Οκτωβρίου, τμήματα των  οικ. τετρ. 275 και 274 και τις οδούς Αθανασίου Διάκου, Νικοτσάρα, Νέλσωνος, Στρ. Σαράφη.

Η έκταση της περιοχής είναι περίπου 98 στρέμματα και αποτελεί μια ορθογωνική περιοχή περίπου 220μ. x  440μ.

Το παλαιό Εμπορικό Κέντρο βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του ποταμού Ληθαίου, με τον οποίο ουσιαστικά συνορεύει στο νότιο τμήμα της. Στα ανατολικά της περιοχής βρίσκεται το κτίριο της Νομαρχίας με τη νέα Αγορά, στα βόρεια γειτνιάζει με περιοχές κατοικίας και δυτικά συνορεύει με την παλαιά πόλη (Βαρούσι).

Η θέση της περιοχής μελέτης είναι ιδιαίτερα κεντρική, καθόσον η περιοχή αποτελεί σημαντικό τμήμα του ευρύτερου κέντρου της πόλης και γύρω από αυτήν αναπτύσσονται οι υπόλοιπες δραστηριότητες της πόλης.

2.2. ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΩΣ ΠΕΡΙΟΧΗ   ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ  ΜΝΗΜΗΣ.

Ως Ιστορικό Κέντρο των Τρικάλων μπορεί να θεωρηθεί το Βαρούσι και γενικά ο χώρος γύρω από το Κάστρο.  Η περιοχή του Παλαιού Εμπορικού Κέντρου είναι όμως αναπόσπαστο κομμάτι και συνέχεια του Βαρουσιού. Περιλαμβάνει τον πυρήνα των εμπορικών δραστηριοτήτων που απουσιάζουν από το Βαρούσι, ως περιοχή κατοικίας. Η περιοχή συμβάλλει καθοριστικά στην ολοκλήρωση της ταυτότητας του ιστορικού κέντρου της πόλης των Τρικάλων και ως τέτοια αντιμετωπίζεται στην παρούσα μελέτη πολεοδομικής και μορφολογικής επέμβασης. Στο πνεύμα αυτό έχει κινηθεί και η πρόταση της 5ης Εφορίας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ, με το υπ' αριθμ. 520 της 16/12/81 έγγραφο, για χαρακτηρισμό σημαντικού αριθμού κτισμάτων ως διατηρητέων.

2.3. ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΣΤΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ

Η εικόνα του δομημένου χώρου είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης του αστικού ιστού. Ο αστικός ιστός έχει τη μορφή "Ιπποδάμειου συστήματος", διαφοροποιούμενου από το "οργανικό" σύστημα δόμησης του Βαρουσιού. Σύμφωνα με καταγεγραμμένες μαρτυρίες, η "εκκαθάριση" του παλαιού ιστού και η νέα "ορθολογική τακτοποίηση" συμπίπτουν χρονικά με τις προσπάθειες εκπόνησης και εφαρμογής των πρώτων ρυμοτομικών σχεδίων στα τέλη του προηγούμενου αιώνα.

Η ογκομετρική διάταξη των κτιρίων στην περιοχή παρουσιάζει βέβαια διαβαθμίσεις συνέχειας ή ασυνέχειας αλλά η γενική εικόνα του δομημένου χώρου είναι αυτή της "εν σειρά" δόμησης. Στα πλαίσια αυτής της εντύπωσης τα κτίρια δεν αναγνωρίζονται ως μονάδες αλλά γίνονται αντιληπτά ως ενιαίο "πολεοδομικό μέτωπο". Υπάρχουν λίγοι ακάλυπτοι χώροι - και αυτοί στο εσωτερικό των οικοπέδων - με αποτέλεσμα να έχουμε μια συνεχή κτιριακή μάζα (τουλάχιστον όσον αφορά τα ισόγεια). Η κτιριακή διάταξη δεν διακόπτεται από αυλές, τα μέτωπα δεν διασπώνται και το συνολικό ύψος (γενικά) παραμένει χαμηλό γύρω στα 7.00 μ.

Η εκρηκτική και άναρχη ανοικοδόμηση που πραγματοποιήθηκε στα ελληνικά αστικά κέντρα από τα μέσα της δεκαετίας  του ΄60 δεν άφησε ανεπηρέαστα και τα Τρίκαλα και κατ' επέκταση την περιοχή του Παλαιού Εμπορικού Κέντρου. Η κυριότερη μεταβολή στο κτισμένο περιβάλλον της περιοχής μελέτης προήλθε από την ανοικοδόμηση πολυώροφων κτιρίων, πολυκατοικιών ή πολυκαταστημάτων, που αγνοούν  την μικροκλίμακα της περιοχής και διασπούν την συνέχεια των μετώπων μεταβάλλοντας σημαντικά την καθ' ύψος εικόνα του συνόλου.

Η συνεχής ανάπτυξη του  κτιριακού δυναμικού και η απουσία ακαλύπτων χώρων συντείνουν στην αντίληψη της εικόνας των οδών ως "διαδρόμων" του όλου συστήματος. Στην εικόνα αυτή συντείνει και η στάθμευση των οχημάτων στους στενούς δρόμους με συνεπακόλουθες δυσχέρειες στην προσπέλαση, επικοινωνία και τροφοδοσία των καταστημάτων.

Ο εμπορικός χαρακτήρας της περιοχής μελέτης παραμένει ακέραιος. Σε σχέση με την υπόλοιπη πόλη, το Παλαιό Εμπορικό Κέντρο παρουσιάζει τάσεις παρακμής. Η σύνδεση με το Νέο Εμπορικό Κέντρο γίνεται μόνο μέσω των γεφυρών του Ληθαίου στα νότια της περιοχής, με αποτέλεσμα τον σαφή διαχωρισμό από το νέο εμπορικό τμήμα της πόλης.

2.4. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

Η υποβάθμιση που παρουσιάζει σήμερα η περιοχή μελέτης οφείλεται στα ακόλουθα αίτια:

•            Παλαιότητα και κακή κατάσταση διατήρησης του κτιριακού δυναμικού.

•            Εγκατάλειψη και ερήμωση των κτιρίων.

•            Τύπος εγκατεστημένων χρήσεων (παρακμάζοντα επαγγέλματα με περιορισμένη     αγοραστική κίνηση).

•            Έλλειψη δικτύου ελευθέρων χώρων.

•            Αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων σε κάποιες οδούς και πρόβλημα στάθμευσης οχημάτων

Ιδιαίτερα θετικό στοιχείο της περιοχής είναι η, σε μεγάλο βαθμό, διατήρηση της μικροκλίμακας των κτιρίων. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μη εξαντλητική εκμετάλλευση των συντελεστών δόμησης και στο ιδιοκτησιακό καθεστώς (λόγοι που αναλύονται σε επόμενο κεφάλαιο της παρούσας μελέτης).

Γίνεται σαφές ότι στην περιοχή επικρατούν κτίρια κατασκευής προ του 1920. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ιδιοκτητών και ενοικιαστών χρηστών της περιοχής, που περνούν από γενιά σε γενιά,. τα περισσότερα από αυτά τα κτίρια αποτελούν αντικείμενο αγοραπωλησίας μεταξύ Τούρκων, που φεύγουν με την επέκταση του Ελληνικού κράτους, και Ελλήνων. Στην περίοδο των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα γίνονται και οι πρώτες πολεοδομικές αναμορφώσεις στην περιοχή μελέτης, με εκκαθαρίσεις κτιρίων του παλαιού αστικού ιστού και εισαγωγή ιπποδάμειου συστήματος στα οικοδομικά τετράγωνα. Στο χρονικό διάστημα 1920 με 1950, δεν παρατηρείται κάποια αξιόλογη οικοδομική δραστηριότητα παρά μόνο  κάποια δείγματα γύρω από τους κεντρικούς δρόμους Αμαλίας, Ερμού και Λαρίσης.

Η κατηγορία με την δεύτερη μεγαλύτερη οικοδομική δραστηριότητα είναι η μεταξύ του 1950 και του 1974. Σε συνδυασμό με την επόμενη κατηγορία, από το 1974 ως σήμερα, παρατηρείται συγκέντρωση νέων κατασκευών γύρω από τις κεντρικές οδούς της πλατείας Στρ. Σαράφη και στην περίμετρο της όλης περιοχής μελέτης. Ακόμη ιδιαίτερη οικοδομική δραστηριότητα από το 1950 ως σήμερα παρατηρείται στο δυτικό τμήμα της περιοχής, στα όρια με το Βαρούσι.

Στο τμήμα αυτό δύο παράλληλες σειρές οικοδομικών τετραγώνων ανoικoδoμoύvται πλήρως, χάνοντας τα παλαιά κτίρια με τον παραδοσιακό χαρακτήρα.

Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται ποσοστιαία ανάλυση της κάθε κατηγορίας χρονολόγησης του συνόλου του κτιριακού δυναμικού, επιμέρους και συνολικά:

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

ΠOΣOΣTΙAlA ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗΣ  ΚΤΙΡIΑΚΟΥ  ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Εξετάζοντας τη γενική εικόνα της περιοχής παρατηρούμε ότι το Εμπορικό Κέντρο στο κεντρικό τμήμα του απαρτίζεται από κτίρια μέτριας κατάστασης διατήρησης, ενώ στο υπόλοιπο τα κτίρια είναι εν γένει σε καλή κατάσταση. Τα κτίρια με κακή κατάσταση διατήρησης, ακατάλληλα προς χρήση και λειτουργία, συγκεντρώνονται σε οδούς όχι μεγάλης εμπορικής δραστηριότητας, χωρίς προσπέλαση οχημάτων και είναι κτίρια κυρίως μεγάλης ηλικίας.

Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται ποσοστιαία ανάλυση της κατάστασης διατήρησης του συνόλου του κτιριακού δυναμικού.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Εξετάζοντας την κλιμάκωση των υψών του κτιριακού δυναμικού στην γενική παρουσίαση της περιοχής μελέτης, διαπιστώνεται ότι η περιοχή απαρτίζεται από κτίρια μονώροφα και διώροφα και μόνο σποραδικά από κτίρια ψηλότερα. Η μεγαλύτερη  συγκέντρωση πολυώροφων κτιρίων γίνεται στα δυτικά του Παλαιού Εμπορικού κέντρου, στα σύνορα με το Βαρούσι. Είναι περιοχή με σχετικά νεώτερες κατασκευές και εξαπλώνεται περίπου, κατά μήκος δύο σειρών οικοδομικών τετραγώνων. Υψηλά μέτωπα συναντούμε και κατά μήκος των πιο εμπορικών οδών όπως Λαρίσης και Κονδύλη, καθώς και σε τμήματα των οδών Πλούτωνος και Χαιροπούλου.

Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται ποσοστιαία ανάλυση κατάστασης υψών στο σύνολο του κτιριακού δυναμικού της περιοχής μελέτης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΨΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Εξαιτίας της πολυπλοκότητας σχημάτων πολλών κτιρίων και λόγω δύσκολα προσπελάσιμων ακάλυπτων χώρων, οι συντελεστές δόμησης αναφέρονται σε ιδεατά περιγεγραμμένα στερεά και παρουσιάζουν σχετική αύξηση της τιμής τους, ειδικά στα μεγαλύτερα κτίρια, καθ' όσον συνυπολογίζονται και επιφάνειες οι οποίες στην πραγματικότητα δεν είναι δομημένες. Αυτοί οι χάρτες επομένως δεν αναφέρονται τόσο σε ακριβείς τιμές συντελεστών δόμησης, όσο σε σχετικές τιμές για λόγους συγκριτικής μελέτης.

Εξετάζοντας το σύνολο του Παλαιού Εμπορικού Κέντρου, παρατηρείται στον ανατολικό τομέα πραγματοποιημένος Σ.Δ. 1.60-2.80, που είναι σχετικά χαμηλός, ενώ κάλυψη στον τομέα αυτό είναι μεγάλη στο σύνολό της (75% και άνω) λόγω της εξαφάνισης των ακαλύπτων χώρων και χρησιμοποίησής τους ως επέκταση των καταστημάτων (κατά το πλείστον αποθηκευτικοί χώροι). Στο δυτικό τομέα έχουμε ίδιους και χαμηλότερους πραγματοποιημένους Σ.Δ. με ανώτερη τιμή το 2.80. Εξαίρεση παρουσιάζουν τα οικοδομικά τετράγωνα κοντά στα όρια με το Βαρούσι, με αυξημένους Σ.Δ., που παρουσιάζουν σε κάποιες περιπτώσεις και ιδιαίτερα υψηλή τιμή (Ο.Τ. 298 και 286 με Σ.Δ. περίπου 5.00). Η κάλυψη στον δυτικό τομέα είναι μικρότερη και οφείλεται στην ύπαρξη περισσότερων σύγχρονων κατασκευών.

Στον πίνακα που ακολουθεί γίνεται ποσοστιαία ανάλυση του συνόλου των οικοδομικών τετραγώνων της περιοχής μελέτης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ
 

Η περιοχή μελέτης στον χάρτη Χ14, είναι ουσιαστικά μία περιοχή λιανικού εμπορίου, με κατά τόπους διαφορετικές χρήσεις.  Το δυτικό τμήμα της περιοχής παρουσιάζει μια ανομοιογένεια, όσον αφορά τις χρήσεις. Το λιανικό εμπόριο διακόπτεται από περιοχές κατοικίας, περιοχές με μεγάλη συγκέντρωση αποθηκών και περιοχές με μεγάλο ποσοστό κενών κτισμάτων, κυρίως επί της οδού Υψηλάντου. Στο τμήμα αυτό δίνεται η εικόνα μιας φθίνουσας εμπορικής δραστηριότητας  και εγκατάστασης χρήσεων που δεν επηρεάζονται από την εμπορικότητα των οδών (αποθήκες, βιοτεχνίες, γραφεία). Επί της οδού Στρατηγού Σαράφη, εμφανίζονται χρήσεις αναψυχής. Στο ανατολικό τμήμα, από την οδό Κονδύλη ως τις οδούς Χαιροπούλου και Κλεμανσώ, οι χρήσεις εμφανίζονται ομοιογενείς, με επικρατούσα αυτή του λιανικού εμπορίου.

3.9.      ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Η περιοχή Παλαιού εμπορικού Κέντρου είναι ουσιαστικά η Παλαιά Αγορά της πόλης των Τρικάλων. Το τμήμα αυτό της πόλης απετέλεσε το επίκεντρο οικονομικών δραστηριοτήτων της πόλης και εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ακόμη και σήμερα στην εμπορική κίνηση. Η παρακμάζουσα σημερινή μορφή του επιτείνεται και από προβλήματα κτιριακής υποδομής, που επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη της εμπορικής  δραστηριότητάς του.

Η οικονομική κατάσταση που καταγράφεται αφορά, κατά μέσο όρο, εμπορικές δραστηριότητες της τελευταίας δεκαετίας.  Η επιλογή της δεκαετίας έγινε για να είναι πιο αντικειμενική η εκτίμηση και να μην επηρεαστεί από πρόσκαιρες πιθανές αυξομειώσεις του κύκλου εργασιών ων επιχειρήσεων.

Από την καταγραφή αυτή, προκύπτει ότι η Παλαιά Αγορά στο σύνολό της χαρακτηρίζεται από αναπτυξιακά στάσιμες επιχειρήσεις. Εξαίρεση αποτελούν οι επιχειρήσεις που βρίσκονται επί της κεντρικής πλατείας Στρ. Σαράφη και τμήματος των οδών με αυξημένη κυκλοφορία πεζών και οχημάτων (Οδοί Σ. Σαράφη, 28ης Οκτωβρίου, Λαρίσης). Οι φθίνουσες οικονομικά επιχειρήσεις συγκεντρώνονται στους άξονες των οδών Στουρνάρα, Υψηλάντου (και στις γύρω απ' αυτήν οδούς), Γλάδστωνος και Χαιροπούλου. Η μεγάλη συγκέντρωση παλαιών κελυφών στις οδούς αυτές αποτελεί αιτία οικονομικών  προβλημάτων στις επιχειρήσεις, που επιτείνει το γεγονός της μη αυξημένης εμπορικότητας των υποπεριοχών αυτών.

Οι σχετικοί λόγοι συνοψίζονται στους κάτωθι:

•            Παλαιό κτιριακό δυναμικό με προβλήματα συντήρησης

•            Μικρή εμπορικότητα οδών, λόγω περιορισμένης κυκλοφορίας πεζών και                

οχημάτων

•            Προβλήματα τροφοδοσίας καταστημάτων

•            Συγκέντρωση κενών καταστημάτων σε κακή κατάσταση διατήρησης

•            Εικόνα παρακμής υποπεριοχών που προδιαθέτει αρνητικά το αγοραστικό   κοινό

3.10.    ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ

Στον τομέα της ανάλυσης της παρούσας μελέτης πραγματοποιείται μια καταγραφή και τυποποίηση των στοιχείων που συγκροτούν τον αστικό ιστό. Αυτά συνίστανται στην τυπολογική κατάταξη των κτιρίων και στην αποτύπωση και καταγραφή αξιόλογων όψεων.

3.10.1. ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ ΤΕΤΡΑΓΩΝΩΝ

Κατά την διερεύνηση των οικοδομικών τετραγώνων διαπιστώνεται ο διαχωρισμός της περιοχής μελέτης σε δύο ζώνες. Η μία αφορά το σύνολο σχεδόν της περιοχής και η άλλη, η σημαντικότερη, το κομμάτι που περικλείεται από τις οδούς 25ης Μαρτίου, Ερμού, Αθαν. Διάκου και Νικοτσάρα.

Η τελευταία αυτή ζώνη περιλαμβάνει τα οικοδομικά τετράγωνα 282 έως 301 και αποτελεί το παλαιότερο τμήμα της Αγοράς. Η ύπαρξη των οικοδομικών αυτών τετραγώνων παρουσιάζεται και σε σχεδιαστικές απεικονίσεις του πολεοδομικού χάρτη των Τρικάλων του τέλους του 19ου αιώνα. Το επίμηκες σχήμα, η γραμμική διάταξη και η αμφίπλευρη τοποθέτηση των οικοπέδων (back to back), είναι κοινά σε όλα τα οικοδομικά τετράγωνα.

Θεωρώ αυτή την μελέτη από τις σημαντικότερες που έχουν εκπονηθεί στο Δήμο. Αφορά το κεντρικό εμπορικό τμήμα της πόλης. Την χαρακτηρίζω ιδιαιτέρως σημαντική γιατί εισάγει ακριβώς την αντίθετη φιλοσοφία πολεοδομικής ανάπτυξης των κέντρων των πόλεων  των καλουμένων παγκόσμια City.                                                                                                        

Το θέμα βέβαια δεν είναι αυτή καθαυτή η ιδιαιτερότητα αλλά η αξία της ιδιαιτερότητας που προδιαγράφει και  τη χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση του κέντρου της πόλης σαν ενιαίο σύνολο όπως είναι στην πραγματικότητα και των συναφών και παρελκομένων προς αυτό θετικών και αρνητικών επιπτώσεων και λειτουργιών.

Η διατήρηση του πολεοδομικού ιστού, τα μικρά οικόπεδα και τα μικρά οικοδομικά τετράγωνα, τα χαμηλά ισόγεια η διώροφα κτίσματα, η κάλυψη των κτηρίων στο σύνολο των οικοπέδων (100 %), οι στέγες και τα λοιπά μορφολογικά στοιχεία, η συγκεντρωτική λειτουργία του εμπορίου και η αποκεντρωτική τάση οχλουσών λειτουργιών, επιβάλλουν τη διατήρηση της παλαιάς φυσιογνωμίας δόμησης και ανάπτυξης των εμπορικών κέντρων των ελληνικών πόλεων.

Με λίγη καλή θέληση και προσπάθεια και με μια ισχυρή δόση γραφειοκρατικής υπέρβασης  μπορούμε να πετύχουμε και να κρατήσουμε αυτό που οι άλλες πόλεις έχασαν οριστικά. Δηλαδή να αναπλάσουμε και να αναμορφώσουμε το κτηριοδομικό εμπορικό περιβάλλον με βάση τις αρχές και τα οριζόμενα στην εκπονηθείσα μελέτη. Με Δήμαρχο τον Ko  K. Παπαστεργίου είχαμε ζητήσει από την Τράπεζα ALPHA BANK να συμμορφωθεί με τη μελέτη Γραμματόπουλου  και να εκπονήσει μελέτη ανακατασκευής και αναδιαρρύθμισης του υφισταμένου κτηρίου στη γωνία των οδών Ηρώων Αλβανικού Μετώπου και Κλεμανσώ. Την μελέτη αυτή την υιοθετήσαμε και την προβάλλαμε δημόσια, με βασικό στόχο να αποτελέσει υπόδειγμα και μοντέλο για τις άλλες ανακατασκευές μέσα  στο εμπορικό κέντρο.

Το καλαίσθητο κτήριο της ALPHA BANK  μας δικαίωσε  και αποτελεί πλέον δείγμα οδηγού και διδαχής,  πώς μπορεί δηλαδή να μετεξελιχθεί το κέντρο της πόλης με μια γενικευμένη παρέμβαση στα πλαίσια της υφιστάμενης μελέτης. Πολλοί Τρικαλινοί καταστηματάρχες άρχισαν να υπακούουν και να μιμούνται θετικά  το καλό αυτό προηγούμενο. 

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα  η εγκαταλελειμμένη και υποβαθμισμένη περιοχή                    «Μανάβικα», η οποία χάρη στα έργα του Δήμου και στις ιδιωτικές επενδύσεις στο οικοδομικό περιβάλλον, μεταλλάχθηκε οικονομικά και λειτουργικά  και  αναδείχθηκε το τελευταίο διάστημα σε αναβαθμισμένο πόλο και κέντρο αναψυχής για τους πολίτες.

Ίσως χρειάζεται μια πιο μαζική και ολοκληρωμένη παρέμβαση με την ένταξη του συνόλου του Εμπορικού Κέντρου  σε ειδικά προγράμματα ανάπλασης. Με την αλλαγή των δομών του εμπορίου (μικρά καταστήματα στο κέντρο και αποθήκες περιφερειακά) το κεντρικό αυτό τμήμα της πόλης μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα δραστηριοτήτων μέσα σε ένα περιβάλλον εξόχως αναβαθμισμένο.

Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για την εφαρμογή της μελέτης και τον καθορισμό όρων δόμησης στην περιοχή του παλαιού εμπορικού κέντρου της πόλης,   αποτελεί προωθημένο κείμενο πολύ πέρα από την καθεστηκυία πολεοδομική τάξη,  αναμφισβήτητο συστατικό πολεοδομικής επανάστασης,  που ικανοποιεί ωστόσο τις λεπτές  ισορροπίες  μεταξύ δύο βασικά  αντιμαχομένων  παραμέτρων, της ατομικής ιδιοκτησίας και του πολεοδομικού οραματισμού.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ  δεν μπόρεσε να απαντήσει  στο δύσκολο αυτό φιλοσοφικό ερώτημα  γιατί όταν το επισκεφθήκαμε για να ρωτήσουμε για την τύχη της απόφασης του Δ.Σ. (Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου 134/1997)  ούτε λίγο ούτε πολύ, οι αρμόδιοι παράγοντες,  μας πληροφορήσανε ότι η απόφαση και ωραία είναι και γενναία είναι, αλλά υπερβαίνει τις συνταγματικές επιταγές και δεν μπορούν να την προωθήσουν,  μα ωστόσο μας συστήσανε  με συναινετικές διαδικασίες και με υπόβαθρο τη μελέτη   να προχωρήσουμε στον πολεοδομικό μας σχεδιασμό.

Η μακροσκοπική παρατήρηση φέρνει στην επιφάνεια ένα επι πλέον σημαντικό δομικό  στοιχείο πρόνοιας για την περιοχή, που συνίσταται στο γεγονός,  ότι όλα τα κτίρια, λόγω της μεγάλης παλαιότητος, χρειάζονται συντήρηση και ανακατασκευή και ενίσχυση του στατικού  φορέα σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης.

8η σημαντική απόφαση

“Καθορισμός όρων δόμησης του παλαιού Εμπορικού Κέντρου”.  
 Αριθ. Απόφασης Δημοτικού Συμβουλίου 134/1997.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

Εκ του πρακτικού της υπ' αριθμ. 11/99 συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου Τρικκαίων.

Αριθ. Απόφασης 134/97                                 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

                                                            "Περί καθορισμού συντελεστών δόμησης"

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Τρικκαίων

Τρίκαλα & στο Δημαρχιακό Κατάστημα του Δήμου Τρικκαίων σήμερα 13η Ιουνίου 1997 ημέρα Παρασκευή και ώρα 8.00 μ.μ. συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο κατόπιν της από 6-6-1997 προσκλήσεως του Προέδρου αυτού που έχει επιδοθεί στον καθένα  σύμβουλο σύμφωνα με τα άρθρα 94 & 108 του Π.Δ. 410/95 (ΔΚΚ) παρόντος και του Δημάρχου κ. Κων/νου Δ. Παπαστεργίου.

Αφού διαπιστώθηκε ότι υφίσταται νόμιμος απαρτία δεδομένου ότι σε σύνολο 25 μελών έχουν βρεθεί παρόντα είκοσι (20)  και κανένας Πάρεδρος ήτοι:

ΠΑΡΟΝΤΕΣ                                                               ΑΠΟΝΤΕΣ

1._________________                                               1.Αγγελής Αγγελος

2.  Βαβύλης Αθανάσιος                                              2.Δερπανόπουλος Σωτήριος

3.  Βασιλειάδου Μάχη                                                3.Μπαλοδήμος Γεώργιος

4.  Δεληλίγκας Χαράλαμπος                                      4.Σακκάς Στέφανος

5._________________                                               5.Τζήκας Ζήσης

6.  Δημάκης Δημήτριος

7.  Ευαγγελόπουλος Αθανάσιος

8.  Ευαγγέλου Ηλίας

9.  Ζολώτας Απόστολος

10.Ιατρού Ελένη

11.Κατσίκης Κων/νος

12.Καφφές Λάμπρος

13.Κούτσιας Νικόλαος

14.Μίγκας Ιωάννης

15.Μουλιώτα Μαρία

16.Μουργελάς Βασίλειος

17.Μούρκας Αντώνιος                                                ΑΠΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ

18._______________                                     1.Αργυρόπουλος Ευάγγελος

19.Νάκης Βασίλειος                                       2.Κολώνας Σωτήριος

20.Παιδής Στέφανος                                        3.Νταούλας Αθανάσιος

21.Παπαδόπουλος Κων/νος                            4.Σαλταγιάννης Βασίλειος

22._______________                                     5 Σίμος Ανδρέας

23.Σπαθής Γεώργιος

24.Ταμήλος Μιχαήλ

25._______________

                                                Οι οποίοι δεν προσήλθαν αν και έχουν προσκληθεί.

ΠΑΡΕΔΡΟΙ                               Ο Πρόεδρος κήρυξε την έναρξη της συνεδριάσεως

Μετά από αυτό ο Πρόεδρος εισηγούμενος το 14ο θέμα της ημερήσιας διάταξης έθεσε υπόψη του Συμβουλίου σχέδιο εισήγησης προς το Δημοτικό Συμβούλιο της επιτροπής καθορισμού όρων δόμησης παλαιού εμπορικού κέντρου στην οποία αναφέρονται τα εξής:

Η επιτροπή καθορισμού όρων δόμησης του παλαιού εμπορικού κέντρου που ορίστηκε με την αριθμ. 266/96 Α.Δ.Σ. και αποτελείται από τους :

1. Μούρκα Αντώνη                             Δημοτικό Σύμβουλο

2. Ταμήλο Μιχάλη                               "             "

3. Ευαγγελόπουλο Αθανάσιο               "             "

4. Παιδή Στέφανο                                        "              "

5. Μισιάκα Ελένη                               Εκπρόσωπο του Τ.Ε.Ε.

6. Κατσαρό Κώστα                             Δ/ντή Τ.Υ. του Δήμου

7. Τσαπάλα Φανή                                Αρχιτέκτονα, Προϊστάμενη Τ.Μ.Κ. Δήμου

αφού συνεδρίασε επανειλημμένα και επισκέφθηκε την περιοχή καταλήγει στις εξής προτάσεις σχετικά με το θέμα, τις οποίες εισηγείται προς το Δ.Σ.

Α. Αποδέχεται σαν μέθοδο προσέγγισης και εργαλείο εξαγωγής συμπερασμάτων την "Πολεοδομική και μορφολογική επέμβαση Παλαιού Εμπορικού Κέντρου Τρικάλων" που είχε αναθέσει ο Δήμος και εκπόνησε το γραφείο "Π. Γραμματόπουλου, Χρ. Πανουσάκη και Γ. Χούντρα".

Β. Θεωρεί καθοριστικό στοιχείο για τη διατήρηση του συνολικού ύψους και του χαρακτήρα της περιοχής την υιοθέτηση της πρότασης της μελέτης για κήρυξη σαν διατηρητέων ως  προς την όψη των 182 κτιρίων της περιοχής που διατηρούν ενδιαφέροντα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά.

Για τα κτίσματα αυτά ισχύουν οι προτάσεις της μελέτης όσον αφορά την τυπολογική κατάταξη, τις εργασίες αποκατάστασης, την εξασφάλιση του δικαιώματος μεταφοράς του Σ.Δ. καθώς και για τα προτεινόμενα κίνητρα (ΤΕΥΧΟΣ Α , ΜΕΛΕΤΗ, ΚΕΦ. 5 παραγρ. 5,4 -5,5)

Ως προς το ύψος και τα μορφολογικά στοιχεία θα πρέπει να ακολουθούνται τα όρια και οι προδιαγραφές των αρχιτεκτονικών τύπων της μελέτης (Α,Β,Γ) όπου κατατάσσεται το καθένα από τα προτεινόμενα διατηρητέα κτίρια.

Γ. Για τα νέα κτίσματα,  που δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα των 128 προτεινομένων διατηρητέων, προτείνονται οι εξής όροι δόμησης:

Κάλυψη           100%

Σ.Δ.                   2,4

Αριθμός ορόφων 2 - δυνατότητα ύπαρξης παταριού στο ισόγειο.

Ως προς τα ύψη προτείνονται δύο τομείς:

Ο τομέας Α, με καθορισμό μέγιστου ύψους 10,00 μ.

Ο τομέας Β, με καθορισμό μέγιστου ύψους   7,50 μ.

Η Ε.Π.Α.Ε. θα μπορεί να επιφέρει διορθώσεις στα παραπάνω ύψη για λόγους εναρμόνισης με τα διπλανά κτίρια, όχι όμως πάνω από τα παραπάνω προβλεπόμενα όρια.

Επιβάλλεται ενιαίο μέτωπο στις νέες κατασκευές επί της οικοδομικής γραμμής, με απαγόρευση εσοχών από την οικοδομική γραμμή.

Απαγορεύεται η διαμόρφωση ορόφου επί υποστηλωμάτων (PILOTIS).

Επιβάλλεται η κατασκευή κεραμοσκεπούς στέγης.

Απαγορεύεται η τοποθέτηση φωτεινών επιγραφών και διαφημίσεων.

Επιτρέπονται μόνο επιγραφές περιορισμένων διαστάσεων που τοποθετούνται σε θέσεις που εγκρίνονται από την Ε.Π.Α.Ε.

Στην περιοχή επιβάλλονται επίσης πρόσθετοι περιορισμοί, κτιριολογικοί και μορφολογικοί, που προσανατολίζουν τις νέες κατασκευές σε εφαρμογές των αρχιτεκτονικών τύπων (Α) - ΤΟΜΕΑΣ Α και (Β)  - ΤΟΜΕΑΣ Β.

Το παραπάνω κείμενο μαζί με τους σχετικούς χάρτες και τους πίνακες της τυπολογικής κατάταξης των κτιρίων που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του, εφ' όσον εγκριθεί από το Δ.Σ. θα αποτελέσει τη βάση για τη θέσπιση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος που θα θεσμοθετεί τις παραπάνω προτάσεις.

Το Δημοτικό Συμβούλιο μετά διαλογική συζήτηση, αφού έλαβε υπόψη την ανωτέρω εισήγηση της επιτροπής και αφού εξέφρασε τις παρατηρήσεις του

Αποφασίζει ομόφωνα

Α. Αποδέχεται σαν μέθοδο προσέγγισης και εργαλείο εξαγωγής συμπερασμάτων την "Πολεοδομική και μορφολογική επέμβαση παλαιού εμπορικού κέντρου Τρικάλων" που είχε αναθέσει ο Δήμος και εκπόνησε το γραφείο "Π. Γραμματόπουλου, Χρ. Πανουσάκη και Γ. Χούντρα".

Β. Θεωρεί καθοριστικό στοιχείο για τη διατήρηση του συνολικού ύψους και του χαρακτήρα της περιοχής, την υιοθέτηση της πρότασης της μελέτης για κήρυξη σαν διατηρητέων ως προς την όψη των 182 κτιρίων της περιοχής που διατηρούν ενδιαφέροντα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά.

Για τα κτίσματα αυτά ισχύουν οι προτάσεις της μελέτης όσον αφορά την τυπολογική κατάταξη, τις εργασίες αποκατάστασης, την εξασφάλιση του δικαιώματος μεταφοράς του Σ.Δ. καθώς και για τα προτεινόμενα κίνητρα (ΤΕΥΧΟΣ Α, ΜΕΛΕΤΗ, ΚΕΦ.5 παράγρ. 5,4 - 5,5).

Ως προς τα ύψη και τα μορφολογικά στοιχεία θα ακολουθούνται τα όρια και οι προδιαγραφές των αρχιτεκτονικών τύπων της μελέτης (Α,Β,Γ).                           

         Δύνανται οι ιδιοκτήτες των παραπάνω 182 κτισμάτων εάν το επιθυμούν να οικοδομήσουν ένα επί πλέον όροφο επί του περιγράμματος του ισογείου σύμφωνα με τα τυπολογικά στοιχεία παρακείμενων οικοδομών κατόπιν γνωμοδοτήσεως της ΕΠΑΕ.

Γ. Για τα νέα κτίσματα που δεν περιλαμβάνονται στον πίνακα των 182 προτεινόμενων διατηρητέων, προτείνονται οι εξής όροι δόμησης:

            Κάλυψη             100%

            Σ.Δ.                     2,4

Αριθμός ορόφων 2 - δυνατότητα ύπαρξης παταριού στο ισόγειο.

Ως προς τα ύψη προτείνονται δύο τομείς:

Ο τομέας Α, με καθορισμό μέγιστου ύψους 10,00 μ.

Ο τομέας Β, με καθορισμό μέγιστου ύψους 7,50 μ.

Η ΕΠΑΕ θα μπορεί να επιφέρει διορθώσεις στα παραπάνω ύψη για λόγους εναρμόνισης με τα διπλανά κτίρια, όχι όμως πάνω από τα παραπάνω προβλεπόμενα όρια.

Επιβάλλεται ενιαίο μέτωπο στις νέες κατασκευές επί της οικοδομικής γραμμής, με απαγόρευση εσοχών από την οικοδομική γραμμή.

Απαγορεύεται η διαμόρφωση ορόφου επί υποστηλωμάτων (PILOTIS).

Απαγορεύονται οι περιμετρικοί συνεχόμενοι εξώστες. Οι εξώστες πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον ένα (1) μέτρο από τις ακμές του κτιρίου. Το μήκος τους δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο των 2/5 του μήκους των αντίστοιχων όψεων. Η τελική μορφή των εξωστών θα καθορίζεται με τη σύμφωνη γνώμη της ΕΠΑΕ.

Επιβάλλεται η κατασκευή κεραμοσκεπούς στέγης.

Απαγορεύεται η τοποθέτηση φωτεινών επιγραφών και διαφημίσεων.

Επιτρέπονται μόνο επιγραφές περιορισμένων διαστάσεων που τοποθετούνται σε θέσεις που εγκρίνονται από την ΕΠΑΕ.

Στην περιοχή επιβάλλονται επίσης πρόσθετοι περιορισμοί, κτιριολογικοί και μορφολογικοί, που προσανατολίζουν τις νέες κατασκευές σε εφαρμογές των αρχιτεκτονικών τύπων (Α) - ΤΟΜΕΑΣ Α και (Β) - ΤΟΜΕΑΣ Β.

Η παρούσα απόφαση  έλαβε αριθμό 134/1997.

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

       Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ                   Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ.                   ΤΑ ΜΕΛΗ

ΚΩΝ. Δ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ         ΗΛΙΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ

                                                Ακριβές αντίγραφο

                                                     Τρίκαλα

                                 Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΤΡΙΚΚΑΙΩΝ

                               ΚΩΝ/ΝΟΣ Δ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΧΗΣ

ΓΕΝΙΚΑ

Η αντιπαροχή διαμερισμάτων και καταστημάτων προς τους οικοπεδούχους , σαν οικονομικοτεχνικό εργαλείο συναλλαγής (ποσοστό αντιπαροχής επί του συντελεστή δόμησης του οικοπέδου) μεταξύ αντιπαροχέων κατασκευαστών και ιδιοκτητών ακινήτων, με σκοπό την ανέγερση κυρίως πολυκατοικιών στα αστικά κέντρα,  με πρωτοπόρο το πολεοδομικό συγκρότημα  των Αθηνών κατά  την δεκαετία του 1960  και εν συνεχεία τις άλλες πόλεις , κυριάρχησε σαν σύστημα και μέσο ανοικοδόμησης των μεγάλων αστικών κέντρων.

Σ' αυτό συνετέλεσε η μεγάλη ζήτηση διαμερισμάτων εξαιτίας του ήδη εκδηλωθέντος ρεύματος αστυφιλίας - ουρμπανισμός - από τις άγονες, τις αγροτικές και κτηνοτροφικές περιοχές προς τα αναπτυσσόμενα  αστικά κέντρα που εξασφάλιζαν προϋποθέσεις απασχόλησης και εργασίας (ανατροφοδότηση εν μέρει  του ιδίου του συστήματος της αντιπαροχής), καθώς και παροχής υπηρεσιών κυρίως υγείας - παιδείας, και έδιναν ευκαιρίες καλλίτερου τρόπου ζωής.

Το σύστημα αυτό, σε συνδυασμό με την ταχεία εξάπλωση των νέων δομικών υλικών του ωπλισμένου σκυροδέματος (Beton Arme), επιτάχυνε την ανάπτυξη των πόλεων, επέλυσε πολλά προβλήματα εφαρμογής των ρυμοτομικών σχεδίων των πόλεων - διανοίξεις δρόμων, δημιουργίας πλατειών και λοιπών κοινοχρήστων χώρων - και ταχύτατα εξασφάλισε προϋποθέσεις στεγαστικής αποκατάστασης πολλών οικογενειών με σχετικά οικονομικές λύσεις και με την συνδρομή του τραπεζικού συστήματος και άλλων στεγαστικών προγραμμάτων.

Θα ήταν αδιανόητο να περιμένει κανείς μαζικά από τους ιδιοκτήτες ακινήτων να διαθέσουν τεράστια κεφάλαια και να ανεγείρουν πολυκατοικίες με εξάντληση του συντελεστή δόμησης, να υποστούν όλο το βάρος μιας σύνθετης, κοπιώδους  και εξειδικευμένης διαδικασίας και να αναμένουν απόσβεση των κεφαλαίων τους  είτε με μεταβιβάσεις διαμερισμάτων και καταστημάτων είτε με ενοικιάσεις των ίδιων χώρων.

Ολοι οι Ελληνες θα έπρεπε να είχαν μετατραπεί  σε εργολάβους, μηχανικούς, οικονομολόγους, μεσάζοντες  κλπ.

Η πολιτεία δεν ήταν τόσο οργανωμένη και ο τεχνικός κόσμος δεν ήταν έτοιμος να πρωτοστατήσει και να αναλάβει ηγετικό  ρόλο στην ανοικοδόμηση αυτή  με εταιρείες, εξοπλισμούς, οικονομικά κεφάλαια  και πόρους.

Ήταν επομένως η αντιπαροχή ευφυέστατο σύστημα που λειτούργησε και λειτουργεί στον τεχνικό κόσμο και στην ελληνική οικονομία και πρωτοστάτησε, σαν μοχλός, στην ανάπτυξη των πόλεων και  της χώρας, δημιουργώντας την ελληνική βαριά βιομηχανία στο χώρο της οικοδομής, με την ανάπτυξη πληθώρας επαγγελμάτων (περίπου 40) και αντιστοίχων  επαγγελματικών τάξεων.

Ποιός μπορεί να απαντήσει στο ρητορικό και ουτοπικό ερώτημα: Πώς θα ήταν οι πόλεις μας και γενικότερα η ανάπτυξη και η δομή της χώρας  χωρίς αυτό το σύστημα;

         

     ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ - ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Δεδομένης της μικρής κατά βάση ιδιοκτησίας,  οι συνενώσεις πολλών οικοπέδων βοήθησαν να οικοδομηθούν  αξιόλογα κτήρια με οικονομικώτερο κόστος κατασκευής.

Δεν έλλειψαν όμως και φαινόμενα να οικοδομούνται άκομψα και τεράστια οικοδομήματα σε ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με ελάχιστους και άχρηστους ακάλυπτους χώρους,  πολυκατοικίες πάνω σε αρχαιολογικούς χώρους, ή και συγκροτήματα πολλών πολυκατοικιών σε ένα οικόπεδο με αποτέλεσμα την συνάθροιση πολλών ατόμων σε μικρό σχετικά χώρο με όλες τις παρενέργειες της πολυπληθούς διαβίωσης.

Οπως δεν έλειψαν  και φαινόμενα κερδοσκοπίας και υπερβολικών επενδύσεων στον οικοδομικό τομέα οι οποίες κρίνονται από οικονομικούς κύκλους ως μη παραγωγικές.

Το σημαντικότερο ίσως είναι ότι ο οικοδομικός οργασμός των τελευταίων χρόνων συνετέλεσε:

-    στην  οικονομική ανάπτυξη της χώρας και της παροχής στέγης σε χιλιάδες οικογένειες.

-    την παράλληλη μεταστέγαση πολλών οικογενειών από υποβαθμισμένες γειτονιές  (παραγκουπόλεις και παραπήγματα)  σε ανθρώπινες κατοικίες με υγιεινές συνθήκες διαβίωσης.

-           σε βραχύ σχετικά χρονικό διάστημα να έχουμε σχεδόν πλήρη ανάπτυξη του ιδιωτικού οικοδομικού ιστού των πόλεων.

Τα παράλληλα δημόσια και δημοτικά έργα  για την υποστήριξη των απαιτούμενων λειτουργιών εύλογο ήταν να καθυστερήσουν.  

Στην πόλη μας το δίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων άρχισε να γίνεται από το έτος 1979 και εντεύθεν.  Μέχρι τότε τα απόβλητα των οικοδομών διοχετεύονταν κατά παράνομο τρόπο στο υφιστάμενο δίκτυο ομβρίων και εκείθεν προς τα ποτάμια με αποτέλεσμα αυξημένη μόλυνση και δυσοσμίες κυρίως στο κέντρο της πόλης.

Οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) με σύγχρονες προδιαγραφές και εγκαταστάσεις, είναι επίτευγμα των τελευταίων χρόνων.

Κυκλοφοριακές μελέτες για την αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων από την  εν δυνάμει απειλή της ταχείας εισβολής του αυτοκινήτου στα αστικά κέντρα, άρχισαν να συντάσσονται μετά το 1990.

Οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν απετέλεσαν πρώτη προτεραιότητα στην ανάπτυξη των πόλεων,  το δε θέμα της αειφορίας  σχεδόν αγνοήθηκε.

Υπήρχε μεγάλη διαφορά φάσης μεταξύ επενδύσεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα παρά το γεγονός ότι οι δημοτικές επενδύσεις σε έργα υποδομών  μετά το  1975   μέσω των ετήσιων τεχνικών προγραμμάτων έργων του Δήμου Τρικκαίων  ξεπερνούσαν το 40% του συνολικού προϋπολογισμού του Δήμου.

 

Η ποιότητα των οικοδομών - πολυκατοικιών  παρουσίασε μεγάλες διακυμάνσεις η οποία ήταν συνάρτηση του ποσοστού αντιπαροχής και της ανάμιξης ετερόκλητων στοιχείων στην αρχική φάση υλοποίησης του συστήματος.

Τα τελευταία χρόνια ομολογουμένως η ποιότητα των κατασκευών έχει ανέβει αισθητά λόγω του υφιστάμενου ανταγωνισμού, των καλλίτερων μελετών  και της διαχείρισης του όλου πλέγματος από τους καθ' ύλην αρμόδιους μηχανικούς και εργολήπτες οι οποίοι, εξ επιστημονικού και επαγγελματικού ενδιαφέροντος και αντικειμένου, παρακολουθούν και εφαρμόζουν τις εξελίξεις στην αισθητική, στην τεχνολογία και στα υλικά.

 -    Την δεκαετία  του 60 η αντιπαροχή  κυριάρχησε σαν η μαγική λέξη αξιοποίησης των οικοπέδων των αστικών κέντρων με αποτέλεσμα και δυστυχώς παράλληλα να κατεδαφισθούν και να  χαθούν και πολλά αξιόλογα νεοκλασικά  κτήρια  ιστορικά  δείγματα αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και πολιτισμού των πόλεων.

Σχετικά με τον οικοδομικό οργασμό, την  απαράδεκτη εικόνα διαβίωσης  και την ταχεία βελτίωση των συνθηκών κατοίκησης των νοικοκυριών των εποχών αυτών αναφέρει ο Δημ. Οικονόμου καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε άρθρο του στο βιβλίο Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ

... υπήρξε όχι μόνο αποτελεσματική αντιμετώπιση των έντονων στεγαστικών αναγκών στη μεταπολεμική περίοδο,που προήλθαν τόσο από τις προϋπάρχουσες ελλείψεις και τις καταστροφές κατά τη δεκαετία του ΄40 όσο και από την ταχεία διαδικασία αστικοποίησης στις δεκαετίες που ακολούθησαν, αλλά και σημαντική βελτίωση  των στεγαστικών συνθηκών. Ένα από τα τεκμήρια αυτής της επιτυχίας είναι η εξέλιξη του δείκτη άτομα/δωμάτιο, που από 2,5 το 1947 έφθασε το 1,5 το 1961 και το 1,0 ήδη από το 1976. Από το 1981 ο αριθμός κατοικιών/1000 κατοίκους στην Ελλάδα έφθανε το 109% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κατά δεύτερον η έντονη οικοδομική δραστηριότητα για την παραγωγή στέγης έπαιξε κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Υπενθυμίζουμε ότι ιδίως κατά τη δεκαετία του ΄60 η Ελλάδα υπήρξε η ταχύτερα αναπτυσσόμενη χώρα του Ο.Ο.Σ.Α. μετά την Ιαπωνία.

Η ανάπτυξη αυτή βασίστηκε σε ένα ιδιόμορφο μοντέλο, διαφορετικό από τον λεγόμενο κλασικό "φορντισμό" των αναπτυγμένων χωρών αλλά και από αυτά ορισμένων περιφερειακών χωρών που στην ίδια περίοδο παρουσίασαν αναπτυξιακές επιδόσεις (Νέες Βιομηχανικές Χώρες)...

Με τη σύναψη των συμβάσεων αντιπαροχής  έχουμε ταυτόχρονα  κατακερματισμό της αρχικής οικοπεδικής ιδιοκτησίας αφού οι νέοι κάτοχοι διαμερισμάτων ελάμβανον ποσοστό επί του οικοπέδου, τα περίφημα χιλιοστά, που αντιστοιχούν σε τετραγωνικά γης επί του αρχικού οικοπέδου. Ο νομοθέτης, ο πολεοδόμος και η κοινωνία του προσεχούς μέλλοντος θα κληθούν να λύσουν το πρόβλημα που θα ανακύψει με  την εξ αδιαιρέτου αυτή μικροϊδιοκτησία των σημερινών διαμερισματούχων. Πολύ πιθανόν στο απώτερο μέλλον, λόγω της πολυπλοκότητας του ζητήματος και της ασυνεννοησίας των μικροϊδιοκτητών στην εκ νέου αξιοποίηση του ακινήτου, οι Δήμοι να γίνουν κύριοι πολλών οικοπεδικών εκτάσεων ενδεχομένως και οικοδομικών τετραγώνων για κάθε χρήση που η κοινωνία θα χρειάζεται.

Κατά την άποψή μου το σύστημα αυτό, με ταχείς ρυθμούς   ανόρθωσε,  ανέδειξε και πρόβαλε στο χώρο την κτιριοδομία  των πόλεων. Η δυναμική και ταχεία εισβολή του στο πολεοδομικό γίγνεσθαι, ανέτρεψε τον παράγοντα του χρόνου ανοικοδόμησης των πόλεων.

Οι πολεοδόμοι μελετητές των πολεοδομικών σχεδίων και των συνοδευτικών προς αυτά όρων δόμησης, με τους μεγάλους συντελεστές δόμησης, τα μεγάλα ύψη κτηρίων  και τα μεγάλα ποσοστά κάλυψης δεν μπορούσαν να οραματισθούν χρονικά και  προοπτικά το μέλλον γενέσθαι. Είδαν περισσότερο την ρυμοτομία και λιγότερο την πολεοδομία. Θεώρησαν με τα προπολεμικά δεδομένα ότι η πολεοδομία (κτηριοδομία) έχει πολύ βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΓΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑΣ

 Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που προέκυψε στη φάση της κατοίκησης και λειτουργίας των νέων πολυκατοικιών ήταν ο κοινωνικός συγχρωτισμός, η ομογενοποίηση και ενσωμάτωση  ετερόκλητων κοινωνικών διαστρωματώσεων, ομάδων και τάξεων, οι οποίες ήσαν υποχρεωμένες να ζήσουν με κανόνες κοινής και ομαδικής συμβίωσης κατά τους κανονισμούς λειτουργίας των οικοδομών.                 

Πλείστα όσα προβλήματα αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν ακόμη οι διαχειριστές των πολυκατοικιών σε θέματα κοινής ησυχίας, καθαριότητος, θορύβων, κοινοχρήστων, τελών θερμάνσεων, συντηρήσεων, επισκευών κλπ.    

Ο Ελληνας με προεξάρχον το στοιχείο της ελεύθερης διαβίωσης και του εγωκεντρικού τρόπου ζωής δεν συμβιβάζεται εύκολα με τους κανόνες της κοινής διαβίωσης.      

Ενώ η αντιπαροχή έλυσε βασικά στεγαστικά προβλήματα δεν εξασφάλισε εν τούτοις επίπεδο ποιότητας ζωής αντίστοιχης ικανοποίησης σε επίπεδο κοινωνικής γειτονιάς, αύλειων χώρων, κήπων, πρασίνου, καθιστικών,  λειτουργικής αυτοτέλειας κλπ. Ο ποιητικός  στίχος «όσο οι στέγες των σπιτιών μας πλησιάζουν τόσο οι ψυχές μας απομακρύνονται»  εκφράζει παράλληλα την εσωστρέφεια και  το έλλειμμα κοινωνικότητας που παρατηρείται μεταξύ των ορόφων η και σε όμορα ακόμη διαμερίσματα. Εξ ου και η στροφή πολλών και ειδικά νέων ζευγαριών στην αγορά οικοπέδων και δόμησης σε περιοχές χαμηλού συντελεστή και ανέγερσης κατοικιών υψηλών προδιαγραφών και επιπέδου ζωής.

      Αρχοντικό Νακόπουλου-Μπάρδα επί της οδού Βύρωνος (φωτογραφία έτους 2008 από Ξενοδοχείο Ντίνα) ....ένας πετεινός σκάλιζε στα απορρίμματα και βρήκε ένα μαργαριτάρι...

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

 Ένα πολύ καλό οικιστικό σύνολο και μοντέλο προς μίμηση και αναπαραγωγή,  σαν αντίδοτο στα μειονεκτήματα της αντιπαροχής  αποτελεί η πολεοδόμηση και ανοικοδόμηση του οικισμού ΤΡΙΚΚΗ  στην περιοχή Λεπτοκαρυάς του Δήμου Τρικκαίων.

Εμπνευσμένο ρυμοτομικό σχέδιο και καλή δόμηση οικοδομών αποτελεί υπόδειγμα ιδιότυπης συνεταιριστικής κατοικίας. Καλό ρυμοτομικό σχέδιο,  χαμηλή δόμηση, προκήπια και μεγάλες αυλές, χώροι στάθμευσης, ελεύθεροι χώροι αναψυχής και άφθονο πράσινο, συνθέτουν οικισμό υψηλών προδιαγραφών.

Τα συνήθη προγράμματα του Οργανισμού  Εργατικής  Κατοικίας διακρίνονται από μεγαλύτερη οικονομία κατασκευών και ελεύθερων χώρων, μεγάλη τυποποίηση οικοδομικών σχεδίων και προορίζονται ακόμη να καλύψουν ανάγκες ορισμένων τάξεων.

Μια άλλη πιο προωθημένη αντίληψη παραγωγής κατοικίας, είναι η ευρωπαϊκή εμπειρία της οργανωμένης δόμησης με ελευθερία αρχιτεκτονικών προτάσεων και λύσεων, σε μεγαλύτερες εκτάσεις με χαμηλούς συντελεστές δόμησης, όπου μπορεί να ενσωματωθούν και πολλές άλλες πολεοδομικές δυνατότητες και λειτουργίες π.χ. η ενοποίηση των ακαλύπτων χώρων, η εξασφάλιση χώρων στάθμευσης και λοιπών δικτύων παροχής εξυπηρετήσεων και τηλεδικτύων, το πράσινο και οι παιδικές χαρές, μικρά εμπορικά κέντρα  κλπ  και οπωσδήποτε η εκτέλεση των έργων υποδομής πριν από την κατασκευή των οικοδομημάτων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εν κατακλείδι το σύστημα της αντιπαροχής βοήθησε στην ανάπτυξη των αστικών κέντρων και της εφαρμογής των ρυμοτομικών και πολεοδομικών σχεδίων, κάλυψε πρωτογενείς στεγαστικές ανάγκες, βελτιώθηκε η ποιότητα κατασκευής  πολύ στη πορεία,  δεν εξασφάλισε  όμως υψηλά επίπεδα ζωής και διαβίωσης στο κοινωνικό σύνολο.

Παράλληλα ανέδειξε περίτρανα το μείζον πρόβλημα ότι οι υψηλοί συντελεστές δόμησης σε συνδυασμό με ανεπιτυχή συστήματα δόμησης (συνεχές) οδηγούν σε πολεοδομικές στρεβλώσεις και παραμορφώσεις του οικιστικού περιβάλλοντος και της στερεομετρικής δομής του αστικού χώρου και εν τέλει  τσιμεντοποιούν τις πόλεις, την κοινωνικότητα και τα αισθήματά μας.